آیا کانال‌های سنتی گفتگو میان ایران وآمریکا دوباره فعال می‌شود؟

فرارو- مقامات اروپایی و عربی به طور پیوسته برای کاهش تنش‌ها به تهران سفر می‌کنند. منابع غربی از تلاش این مقامات برای وساطت میان تهران و واشنگتن خبر می‌دهند. اما این وساطت‌ها هنوز موفق به گشودن باب مذاکرات نشده است.

به گزارش فرارو، در چند هفته اخیر، همزمان با اوج‌گیری تنش‌های سیاسی و افزایش احتمال درگیری نظامی در خلیج فارس، تلاش‌ها برای وساطت میان ایران و آمریکا هم بیشتر شده است. مقامات خارجی متعددی، از قطر و عمان گرفته تا عراق و آلمان، به منظور آرام کردن تنش‌ها میان تهران و واشنگتن به ایران سفر کردند. این سفر‌ها تاکنون موفق به گشودن باب گفتگو‌ها میان دو طرف نشده است، ولی همچنان ادامه دارد.

دیپلمات‌های غربی به روزنامه وال‌ستریت‌ژورنال گفته‌اند که مقامات اروپایی و عربی برای جلوگیری از وقوع درگیری در خلیج فارس، میان تهران و واشنگتن پیام‌هایی ردوبدل می‌کنند. این تلاش‌های غیرمستقیم و اولیه، گامی به سوی بازگرداندن کانال‌های سنتی دیپلماتیک میان دو کشور است. دیپلمات‌های غربی ادعا می‌کنند که ایران از طریق دیپلمات‌های اروپایی سینگال داده که خواهان کاهش تحریم‌های آمریکایی بر صادرات نفت خود به عنوان شرطی برای گفتگو درباره تنش‌زدایی است. دولت ترامپ هیچ علامتی نشان نداده که تحریم‌های نفتی را کاهش خواهد داد. برخی مقامات آمریکایی بر این باورند که تحریم‌های نفتی به شکل موثر اقتصاد ایران را تحت فشار قرار داده‌اند. در مقابل، مقامات آمریکا امیدوارند که ایران حداقل یکی از چهار زندانی آمریکایی را به عنوان یک اقدام اعتمادساز آزاد کند. این مقامات تمایل ندارند که درباره آزادی این زندانیان مذاکره کنند، اما به آزاد شدن زندانیان آمریکایی توسط کره شمالی در ماه مه گذشته اشاره می‌کنند که پس از این آزادی، مایک پمپئو، وزیر خارجه، و سپس دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، با کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، دیدار کردند.

یک مقام آمریکایی گفت: «اگر شما می‌خواهید جو را عوض کنید، زندانی ها را رها کنید.» این مقام در ادامه افزود آزاد کردن کسی، به ایجاد «فضایی برای تنش‌زدایی» کمک می‌کند.

در جریان سفر اخیرش به نیویورک، محمدجواد ظریف، وزیر خارجه ایران، پیشنهاد تبادل زندانیان را ارائه کرد، اما مقامات آمریکایی گفتند ظریف برای بررسی موضوع به طور مستقیم با آمریکا یا از طریق سوئیس تماس نگرفته است.

پیشنهاد تبادل زندانیان به جایی نرسید، اما تلاش‌های کشور‌های ثالث، خصوصا عراق، برای میانجیگری میان ایران متوقف نشد. عادل عبدالمهدی، نخست‌وزیر عراق، گفته است که او به منظور کم کردن تنش‌ها میان دو متحد بزرگ کشورش، هیئت‌هایی به تهران و واشنگتن اعزام می‌کند. عبدالمهدی تصریح کرد: «گاهی اوقات، ما پیشنهاداتی می‌دهیم که توسط یک طرف پذیرفته می‌شود و سپس آن‌ها را به طرف دیگر ارسال می‌کنیم. ما تلاش می‌کنیم بحران را دفع کنیم.»

مدتی پیش، عبدالمهدی به طرز قابل توجهی درباره پایان تنش‌های فعلی در خلیج فارس اظهار خوشبینی کرد و گفت: تنش میان ایران و آمریکا ختم به خیر خواهد شد. مقامات عراق، جان ویلکس، سفیر بریتانیا در عراق، را پلی میان ایران و آمریکا می‌بینند. چند روز پیش، ویلکس با رهبران سیاسی عراق و ایرج مسجدی، سفیر ایران در عراق، دیدار کرد. ویلکس، در ویدئویی به زبان عربی گفت: «ما راه‌های پرهیز از بحران و پرهیز از بازگشت به فضای متشنج هفته گذشته را بررسی کردیم.»

با این حال، سفارت آمریکا در بغداد اعلام کرد ویلکس نقشی در وساطت میان واشنگتن و تهران ندارد.

دیپلمات‌های غربی می‌گویند عمان نیز تلاش می‌کند کانالی میان ایران و آمریکا بشود. عمان در مذاکرات مقدماتی ایران و آمریکا پیش از امضای توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ نقش مشابهی بازی کرده بود. هفته گذشته، یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان، به طور غیرمنتظره به تهران سفر کرد. پیش از این سفر، پمپئو با قابوس بن سعید آل سعید، سلطان عمان، تلفنی گفتگو کرده بود. همین امر موجب موجی از گمانه‌زنی‌ها درباره احتمال میانجیگری بن علوی در تهران شد. امری که اندکی بعد توسط وزیر خارجه عمان تلویحا تایید شد. او گفت که برای کاهش تنش‌ها در منطقه تلاش می‌کند. تحرکات عمان برخی مقامات عربی را به حل‌وفصل دیپلماتیک مناقشه فعلی ایران و آمریکا امیدوار کرده است. خالد الجار الله، معاون وزیر خارجه کویت، با اشاره به سفر بن علوی به تهران گفت: «ظاهرا گفتگو میان دو طرف شروع شده است.»

افزون بر این، دیپلمات‌های غربی می‌گویند سفارت‌خانه‌های سوئیس در ریاض و تهران هم به عنوان یک مجرای دیپلماتیک میان ایران و عربستان در تبادل پیام‌ها ظاهر شده‌اند. مقامات و نیز رسانه‌های سعودی درباره پاسخ نظامی به ایران به خاطر حملات به تاسیسات نفتی هشدار دادند. اما دیپلمات‌های غربی می‌گویند مقامات آمریکایی به سعودی‌ها هشدار داده‌اند که جنگ با ایران پرهزینه، ویرانگر و غیرقابل‌پیروزی خواهد بود.

به رغم تبادل پیام‌ها، هنوز مذاکرات میان ایران و آمریکا شروع نشده است. مقامات غربی و عربی گفته‌اند که تبادل پیام‌ها به منزله مذاکره نیست. علاوه بر این، مقامات عالیرتبه ایران نیز در چندین مناسبت تاکید کرده‌اند که در شرایط فعلی امکان مذاکره با آمریکا وجود ندارد.