دو راهی مجلس در برابر روحانی

فرارو- مجلس حالا با روحانی سر سازش ندارد. مجلس دهم که تا کنون بار‌ها همسویی‌اش را با جهت‌گیری‌های حسن روحانی نشان داده است، حالا روحانی را تحت فشار قرار داده است. رئیس جمهور یا باید تیم اقتصادی خود را آنگونه که می‌خواهد ترمیم کند یا از این کار خودداری کند تا مجلس تصمیم بگیرد کدام یک از مردان اقتصادی روحانی باید بمانند و کدام یک بروند. این را می‌شود از گفته‌ها و موضع‌گیری‌های نمایندگان مجلس فهمید.

سهم روحانی از مجلس
تقریبا ۲۰ سال است که قانون نانوشته‌ای به وجود آمده است که بعد از آنکه یک گرایش سیاسی راس قوه مجریه را فتح می‌کند، پرچم همان گرایش دو سال بعد از انتخابات قوه مقننه در مجلس برافراشته می‌شود. دو سال بعد از انتخابات دوم خرداد اصلاح‌طلبان اکثریت کرسی‌های مجلس را به دست گرفتند. هرچند اصلاح‌طلبان تا سال‌های سال نتوانستند اکثریت مطلق مجالس را به دست آورند، اما مجلس هشتمی که بعد از روی کار آمدن محمود احمدی‌نژاد تشکیل شد غلظت بیشتری از اصولگرایی داشت. این غلظت در مجلس نهم نیز بیشتر شد، اما دو سال بعد از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، مجلس هم رنگ تغییر به خود گرفت. حسن روحانی دو سال ابتدایی دولتش را در حالی گذراند که باید برای تصمیماتش حساب و کتاب اصولگرایان رادیکال را می‌کرد. تضمینی هم نیست که مجلس یازدهم مجلسی هم سو با دولت باشد یا نه. به این ترتیب مجلس دهم از همان روزی که تشکیل شد مجلسی بود که روحانی باید آن را فرصتی برای برنامه‌هایش حساب می‌کرد.

مشکلات روحانی در دو سال اول
پیش از تشکیل شدن مجلس اعتدالی، حسن روحانی برای چینش کابینه‌اش با مشکلاتی جدی رو به رو بود؛ مشکلاتی که از همان اول خود را با استیضاح رضا فرجی دانا نشان داده بود. اصلاح‌طلبان به عنوان حامیان دولت می‌گفتند اگر مجلس را به دست بگیرند یا حداقل مجلسی معتدل بر سر کار بیاید، شرایطی فراهم می‌شود که روحانی بتواند کابینه اش را بدون محدودیت و محافظه کاری بچیند.

روحانی فرصت‌سوزی کرد؟
مجلس اعتدالی تشکیل شد، اما گویا یک جای کار اشکال داشت. روحانی بعد از انتخابات دور دوم خود که از ادبیات تندتری در برابر مخالفان خود استفاده می‌کرد افرادی را به کابینه برد که موجب حیرت همگان شد. البته مجلس همسو باز هم در جهت تایید روحانی عمل کرد. نمایندگان فقط مانع حبیب الله بی‌طرف شدند که آن هم گفته می‌شد در این ممانعت نگاه منطقه‌ای حاکم بوده است نه سیاسی.

اگر روزی را تصور کنیم که حسن روحانی سکان اجرایی کشور را به نفر بعد از خود تحویل می‌دهد، احتمالا «فرصت سوزی» سرفصل یکی از انتقاداتی است که متوجه او خواهد بود. این نقد حالا بعد از سال‌ها متوجه محمد خاتمی هم شده است. اما نمایندگان مجلس خود دست به کار شده اند که نگذارند چنین اتفاقی بیفتد. قیمت هشت هزار تومانی هر یک دلاری و قیمت نزدیک به سه میلیون تومان برای هر سکه بهار آزادی می‌تواند شرایط اقتصادی را به خوبی توصیف کند.

مجلس خطاب به روحانی: تیم اقتصادی را تغییر ندهید ما تغییر می‌دهیم
هفته گذشته بیش از ١٨٠ نماینده مجلس در نامه‌ای به حسن روحانی خواستار اعمال تغییرات اساسی در کابینه و به‌ویژه ترمیم تیم اقتصادی دولت شدند. در این نامه آمده است: «ضرورت دارد دولت برنامه ریزی دقیق اقتصادی متناسب با شرایط موجود داشت باشد. به نظر این‌جانبان عملکرد نامناسب مدیران ارشد کشور در سال‌های اخیر موجب بی‌اعتمادی روزافزون مردم نسبت به تصمیمات و سیاست‌های ابلاغی و اجرایی در بخش اقتصادی کشور گردیده و این امر بازنگری در مجموعه تیم اقتصادی دولت را ضرورتی دوچندان و اجتناب ناپذیر می‌نماید.»

این نامه در جای دیگری به رئیس جمهور هشدار می‌دهد که اگر این تغییرات را کلید نزند خود وارد عمل خواهد شد. به نوشته نویسندگان این نامه «گرچه مجلس شورای اسلامی در راستای وظایف و اختیارات و با استفاده از ابزار‌های قانونی پیش بینی شده می‌تواند نسبت به اصلاح این مهم اقدام کند، ولی از جناب عالی به عنوان منتخب مردم و رئیس دولت که مسئولیت اداره اجرایی کشور را بر عهده دارید انتظار داریم قبل از تصمیم نمایندگان مجلس شورای اسلامی نسبت به این مهم یعنی تغییر درمجموعه مدیریت تیم اقتصادی با رویکرد چابکی و درک حساسیت‌های کنونی باهدف هماهنگی و کارآمدی هر چه بیشتر تیم اقتصادی اقدام عاجل به عمل آورید.»

 

استیضاح مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد دولت دوازدهم در دستور کار نمایندگان مجلس قرار گرفته است. برای استیضاح او بیشتر از ۷۰ امضا جمع شده است و گفته می‌شود تعداد این امضا‌ها به بیش از ١٠٠ نیز می‌رسد. بعد از وزیر اقتصاد هم محمود حجتی، وزیر کشاورزی و علی ربیعی وزیر کار هستند که هدف نمایندگان قرار گرفته اند.

بهروز نعمتی سخنگوی هیات رئیسه مجلس می‌گوید: با توجه به نامه‌ای که نزدیک به دویست نفر از نمایندگان به آقای روحانی نوشتیم، بالاخره این تغییر تیم اقتصادی اجتناب ناپذیر است و ایشان باید تمیشان را ترمیم کند و ما خواهش کردیم که این اتفاق بیافتد. اگر دولت کابینه را اصلاح نکند، به نظرم مجلس این کار را انجام خواهد داد.

او همچنین به ایسنا گفته طبق تصمیم هیات‌رئیسه مجلس، آقایان شریعتمداری وزیر صنعت و نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه فردا سه شنبه با حضور در جلسه غیرعلنی مجلس به صورت جداگانه گزارشی در خصوص برنامه‌های دولت برای برون‌رفت از شرایط اقتصادی ارائه خواهند کرد. محمود حجتی، وزیر کشاورزی نیز چهارشنبه گزارش حوزه مربوط به خود را در جلسه غیرعلنی مجلس ارائه می‌کند. این در حالی است که قرار بود تعطیلات تابستانی مجلس از روز شنبه آغاز شود، اما شرایط اقتصادی این تعطیلات را به تعویق انداخته است.

 

مجلس موج سواری می‌کند؛ مشکلات به رویکرد سیاسی جامعه برمی‌گردد
یک استاد دانشگاه، اما درباره تصمیمی که مجلس گرفته است نظر دیگری دارد. صادق زیباکلام پیشتر در ارتباط با بحث تغییر مردان اقتصادی دولت گفته بود: «اگر به جای، ولی الله سیف، آدام اسمیت هم بود وضع اقتصادی فرقی نمی‌کرد. اگر به جای این تیم اقتصادی، کینز و ریکاردو هم بودند نمی‌توانستند در این شرایط معجزه‌ای انجام دهند. اگر به دلیل تحریم‌ها، خریداران نفت ایران تا شش ماه دیگر حق نداشته باشند دیگر خرید جدیدی در حوزه حامل‌های انرژی از ایران به ثبت برسانند، شما انتظار دارید سیف چه کار بکند؟» این استاد دانشگاه حالا درباره تصمیم مجلس برای تغییر اعضای کابینه به فرارو می‌گوید: کاری که مجلس می‌کند یک جور موج سواری است. وضعیت ارز که از قبل از عید به وجود آمد، موجی را در سطح جامعه به وجود آورده است که گویی این بحران به واسطه ندانم کاری و بی سیاستی‌های تیم اقتصادی دولت است. حالا مجلس می‌خواهد از این موج عقب نیفتد. اینکه اگر تیم اقتصادی دولت تغییر کند و افراد لایق و کاردان بیایند، مشکلات و مسائل اقتصادی رفع می‌شود یک دروغ بزرگ است.

او ادامه می‌دهد: ریشه مشکلات به رویکرد سیاسی جامعه برمی‌گردد. مشکلات به تحریم‌های فلج کننده‌ای برمی گردد که ترامپ می‌خواهد از آبان ماه اعمال کند. این تحریم‌ها بی سابقه است و ترامپ از همین حالا به مشتریان دائم نفت ایران می‌گوید باید خرید نفت از ایران را متوقف کنند. این‌ها مشکلاتی است که وضع کشور را به این صورت درآورده است. زیباکلام با اشاره به بحران آب می‌گو‌ید: مشکل بی‌آبی به این برمی‌گردد که ما در طی سال‌های گذشته اصلا به فکر سرمایه گذاری برای تامین آب نبوده‌ایم. این چیزی نیست که اگر ما وزیر نیرو را عوض کنیم مشکل با آن حل شود. سیاست‌های نادرستی از پیش اجرا میشد و امروز هم اجرا می‌شود.

این کنشگر سیاسی با بیان اینکه هزینه هنگفتی که برای انرژی هسته‌ای صرف می‌شود چه گلی به سر رشد و توسعه اقتصادی زده است؟ می‌پرسد: آیا اگر هزینه‌ای که صرف انرژی هسته‌ای شد صرف تامین آب می‌شد آثار بهتری برای رشد و توسعه اقتصادی کشور نداشت؟ این‌ها مشکلات و مسائل واقعی است که مجلس جرات نمی‌کند به هیچ کدام از آن‌ها ورود پیدا کند. حتی علی مطهری و محمود صادقی هم راجع به این مسائل صحبت نمی‌کنند. مجلس حتی یک بار در خصوص رویکرد سیاست خارجی ما صحبت نکرده است. مسائل و مشکلات واقعی ما این‌ها هستند.

مجلس اگر راست می‌گوید اقتصاد دولتی را آزاد کند
این استاد دانشگاه ادامه می‌دهد: سال گذشته بیشتر از ۳۰ میلیارد دلار ارز از کشور خارج شده است. این یعنی ایرانی‌ها با خود گفته اند که اگر پولشان را داخل کشور نگه دارند هیچ فایده‌ای ندارد. فقط کافی است یک آمار بگیرید ببینید سال گذشته چقدر جمعیت در ترکیه، ارمنستان یا جا‌های سرمایه گذاری کرده اند. این‌ها چیز‌هایی است که نه ربطی به آقای سیف دارد و نه به آقای نوبخت. اما مجلس روی موج عوام گرایی افتاده است. اگر این افراد عوض شوند هیچ کدام از عواملی که باعث شد این مشکلات عمده به وجود بیاید مرتفع نمی‌شود.

زیباکلام که یکی از انتقاداتش به دولتی بودن اقتصاد کشور است می‌گوید: از زمان اقتصاد صنعتی که اقتصاد مدرن متولد شده است تا به امروز یک اقتصاد دولتی موفق پیدا کنید من اسم را عوض می‌کنم. همه اقتصاد‌هایی که توانسته اند رشد داشته باشند همه اقتصاد‌هایی بوده اند که راه اقتصاد آزاد را طی کرده اند. به نظر من تا زمانی که اقتصاد ما دولتی باقی بماند این مشکلات و مسائل ادامه پیدا خواهد کرد. مجلس اگر راست می‌گوید - که نمی‌گوید - بیاید تلاش کند این اقتصاد فاسد و ناکارآمد دولتی را آزاد کند؛ اقتصادی که در ترکیه، مالزی، هند، چین و سنگاپور جواب داده است.