دومین ماه پاییز با صعود دسته‌جمعی بازارهای داخلی به پایان رسید. در این میان، شاخص بورس توانست با رشد ۷/ ۲ درصدی، بازدهی خود را از ابتدای سال به ۹/ ۱۴ درصد برساند.
به گزارش دنیای اقتصاد، بهبود عملکرد اقتصادی، افزایش قیمت جهانی کالاها و عدم سرکوب نرخ ارز سه عامل اصلی بودند که سود مناسبی را عاید سرمایه‌گذاران بازار سهام کردند. به‌نظر می‌رسد با ادامه وضعیت کنونی، نماگر بورس بتواند در سال ۹۶ از قله تاریخی خود عبور کند.
دلار نیز با افزایش دو درصدی در آبان، بازدهی خود از ابتدای سال را به ۹ درصد رساند. روندی که به عقیده کارشناسان همگام با نرخ تورم عمومی و مثبت برای فضای کلان اقتصاد ارزیابی می‌شود. انتظار فعالان آن است که رشد ملایم بازار ارز در آذر ماه و با اوج‌گیری تقاضای فصلی ادامه یابد.
در سوی دیگر، سکه با جهش ۶/ ۹ درصدی در ماه گذشته همراه شد؛ بنابراین رشد سکه در سال ۹۶ به بیش از ۱۷ درصد رسید و عملکرد این بازار را به‌طور مقطعی از بورس فراتر برد. از آنجا که افزایش قیمت طلای جهانی و نرخ دلار، جهش قیمت سکه را توجیه نمی‌کند، بسیاری از فعالان روند اصلاحی را برای این بازار پیش‌بینی می‌کنند. افت ۲۶ هزار تومانی سکه تمام در روز گذشته نیز می‌تواند تاییدی بر این ادعا باشد.
معاملات بورس تهران در هشتمین ماه از سال جاری دیروز در شرایطی به پایان رسید که شاخص کل در این بازه زمانی توانست با موتور گروه پالایشی رشد حدود ۷/ ۲ درصدی را ثبت کند . علاوه بر پالایشی‌ها، تحرکات مجدد در نمادهای فلزی در روزهای پایانی ماه نیز از شاخص کل حمایت کرد. در این شرایط بازار سهام جایگاه دوم جدول بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری کشور طی معاملات آبان ماه را به خود اختصاص داد.
بازار سکه نیز با بازدهی خیره‌کننده ۶/ ۹ درصدی در صدر جدول بازدهی بازارها قرار گرفت. در بررسی بازدهی بازارها از ابتدای سال نیز بازار سکه با رشد ۱/ ۱۷ درصدی در صدر بازارها ایستاده است. بازدهی خیره‌کننده این بازار در شرایطی رخ می‌دهد که کارشناسان صعود قیمت سکه در شرایط روند آرام دلار و اونس جهانی را دارای حباب ارزیابی می‌کنند. با این حال بررسی‌ها نشان می‌دهد جنس بازدهی بورس در این بازه زمانی با جنس صعود سکه متفاوت بوده است و عوامل بنیادی متعددی زمینه صعود آن را فراهم کرده‌اند.
شاخص در آستانه فتح قله تاریخی
شاخص کل در پایان معاملات آخرین روز از ماه گذشته در سطح ۸۸ هزار و ۷۷۵ واحدی ایستاد. حالا شاخص کل کمتر از ۸۰۰ واحدی با قله تاریخی خود فاصله دارد. در صورت ادامه این رونق نسبی فتح قله مزبور و ثبت یک رکورد جدید تاریخی در بورس تهران دور از دسترس نیست. در این میان تنها عامل ریسک، نااطمینانی موجود در فضای سیاسی ناشی از رویکرد آمریکا نسبت به برجام ارزیابی می‌شود.
ماه گذشته هر چند معامله‌گران شاهد رشد نماگر اصلی بازار سهام بودند اما گوشه چشمی به ریسک مزبور داشتند. این امر فضای احتیاط و انتظار در معاملات سهام به خصوص در گروه‌های کوچکتر بازار را به وجود آورد. در معاملات ماه گذشته بازهم این نمادهای بزرگ بودند که زمینه رشد نماگر اصلی بازار سهام را فراهم کردند.
این در حالی بود که ماه گذشته شاخص کل هم‌وزن ۴/ ۰ درصد از ارتفاع خود را از دست داد. در شرایط کنونی و در حالی‌که شاخص کل کمتر از ۸۰۰ واحد تا رسیدن به سقف تاریخی شاخص کل فاصله دارد، نوسانات آتی بورس به خصوص در کوتاه‌مدت مورد توجه است. نوسانات قیمت کالاها در بازار جهانی، روند نرخ دلار، گزارش‌های عملکرد ماهانه شرکت‌ها و ریسک‌های سیاسی پیش رو را می‌توان مهم‌ترین عوامل برای ارزیابی روند حرکتی شاخص در هفته‌های آتی عنوان کرد.
به نظر می‌رسد گزارش عملکرد آبان ماه در برخی گروه‌های مهم و اثرگذار همچون فلزی‌ها همچنان مثبت باشد. این امر می‌تواند اقبال سهامداران به گروه‌های کالایی را تداوم دهد. از سمت دیگر احتمال ادامه روند صعودی نرخ دلار وجود دارد. اگر الگوی سه، چهار سال اخیر در آذر ماه امسال نیز تکرار شود، در ماه جاری نیز سهامداران شاهد تداوم صعود قیمت این ارز خواهند بود.
امری که می‌تواند یک عامل حمایت‌کننده از معاملات سهام باشد. از سوی دیگر اما با آغاز سال میلادی جدید این احتمال وجود دارد که حجم معاملات بازارهای جهانی به دلیل تعطیلات در سطوح پایینی قرار بگیرد و نوسانات اندکی را رقم بزند. قوانین مقابله با آلودگی در چین، اقدامات اخیر بانک مرکزی چین برای کاهش ریسک اعتبارات و همچنین چشم‌انداز رشد
شاخص دلار عواملی هستند که نقشه بازار فلزات جهانی را در ماه‌های آینده ترسیم می‌کنند. باید دید برآیند این عوامل در نهایت چه مسیری پیش روی بازارهای جهانی و به تبع آن گروه‌های کالایی بورس تهران قرار می‌دهد. از منظر ریسک سیاسی هر چند پرونده برجام در کنگره در حال بررسی است اما حمایت سایر کشور‌های درگیر در این توافقنامه موضوعی است که ریسک‌های ناشی از این محل را تا حد زیادی تخفیف داده است. از این رو به نظر نمی‌رسد حداقل در کوتاه‌مدت از این محل ریسک چندانی پیش پای معامله‌گران باشد. با این وجود احتیاط‌های ناشی از این موضوع همچنان در معاملات وجود خواهد داشت.
سکه از رقبا پیش افتاد
همان‌طور که اشاره شد بازار سکه با ثبت رشد ۱۷/ ۱ درصدی از ابتدای سال جاری گوی سبقت را از دیگر بازارها ربود. بازار سهام نیز با ثبت بازدهی ۱۵ درصدی از ابتدای سال تا کنون رتبه دوم جدول بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری کشور را به خود اختصاص داد. بازدهی خیره‌کننده بازار سکه در شرایطی مطرح می‌شود که صعود قیمت سکه در غیاب افزایش عوامل اثرگذار اونس و دلار موجب شد که حباب آن به بیش از ۱۸۰ هزار تومان برسد.
این بالاترین حباب سکه از خردادماه سال ۹۲ به شمار می‌رود. درصورت عدم رشد اونس طلا و نرخ دلار احتمال عقب‌نشینی خریداران در بازار سکه و تخلیه حباب سکه وجود دارد. با این حال بررسی معاملات سهام از ابتدای سال جاری نشان می‌دهد که عمده رشد شاخص در این بازه زمانی تحت تاثیر عوامل بنیادی رخ داده است. بر همین اساس انتظار می‌رود تحت تاثیر عوامل بنیادی مذکور این روند تداوم یابد.
بررسی عملکرد بازارهای مالی در بازه ماهانه، برای دومین بار متوالی در سال جاری پیشتازی بازار سکه را با بازدهی ۶/ ۹ درصدی نسبت به بازارهای رقیب نشان می‌دهد. بازار سکه در مهرماه نیز رتبه اول بازدهی بازارها را در اختیار داشت. قیمت سکه که در انتهای مهرماه در سطح یک میلیون و ۲۹۶ هزار تومان قرار داشت، با رشد ۶/ ۹ درصدی در معاملات آبان ماه به رقم یک میلیون و ۴۲۱ هزار تومان رسید.
نماگر بازار سهام نیز که در انتهای مهرماه در رقم ۸۶ هزارو ۴۸۰ واحدی قرار داشت، در پایان آبان ماه با قرار گرفتن در محدوده ۸۸ هزار و ۷۷۵ واحدی به کار خود پایان داد. در بازار ارز نیز نرخ دلار با رشد ۲ درصدی از ۴۰۱۳ تومان در پایان مهرماه به ۴۰۹۳ تومان در پایان معاملات آبان ماه رسید تا رتبه سوم بازدهی بازارها را به خود اختصاص دهد.بازار پول نیز (با فرض بازدهی ۱۵درصدی ثابت سالانه) با بازدهی ۲۵/ ۱ درصدی قعر جدول بازدهی بازارهای سرمایه‌گذاری کشور را به خود اختصاص داد.
ادامه سبزپوشی نماگر سهام در آبان ماه
بازار سهام کشور در ماه گذشته دو پله دیگر به فتح قله تاریخی ۸۹ هزار و ۵۰۰ واحدی نزدیک شد.هر چند ریسک سیاسی پیرامون برجام در پی صحبت‌های ترامپ در مورد عدم پایبندی ایران به برجام از اواخر مهرماه بر سر معاملات سهام وجود داشت با این حال معامله‌گران شاهد تداوم رشد عمومی قیمت سهام بودند.
بررسی تغییر مالکیت سهام در ماه گذشته حاکی از خروج نقدینگی از معاملات سهام است. پس از شهریور ماه این دومین باری است که شاخص اصلی بازار سهام در وضعیت عدم ورود نقدینگی تازه‌نفس رشد می‌کند.کارشناسان معتقدند در این فضا یعنی رشد عمومی قیمت سهام با وجود معاملات کم‌حجم این احتمال وجود دارد که در صورت مخابره یک عامل اثرگذار منفی در معاملات ریزش شدید قیمت‌ها رخ دهد.
در هفته نخست آبان ماه که مصادف با انتشار گزارش‌های ۶ ماهه بخش مهمی از شرکت‌ها بود، بازار سهام تحت تاثیر محتوای این گزارش‌ها در مسیر صعودی حرکت کرد. در روزهای بعد از آن شاخص سهام با پیشتازی گروه پالایشی از کانال ۸۷هزار واحدی عبور کرد. در ادامه اما افزایش تنش‌های منطقه‌ای فضای معاملات سهام را با احتیاط مواجه کرد. نتیجه این موضوع نوسانات اندک شاخص سهام در کانال ۸۷ هزار واحدی بود.
در نتیجه این نوسانات، شاخص کل ۱۳ روز کاری در این کانال قرار داشت.در ادامه اما اقبال دوباره معامله‌گران به نمادهای بزرگ بازار به ویژه فلزی - پالایشی شاخص کل را از کانال ۸۸ هزار واحدی عبور داد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که بیش از نیمی از رشد بازار سهام طی معاملات ماه گذشته تحت تاثیر رشد قیمت‌ها در نمادهای پالایشی رخ داده است.
اقبال به پالایشی‌ها در فضای مبهم
در معاملات ماه گذشته دومین صنعت بزرگ بازار سهام به رغم مواجهه با ابهامات مهم در زمینه نرخ‌های فروش و گزارش‌دهی مالی، شاهد اقبال سهامداران بود. شاخص این گروه طی معاملات این ماه رشد بیش از ۱/ ۱۷ درصدی را تجربه کرد. «دنیای اقتصاد» در گزارش‌های متعددی به چرایی این اقبال پرداخته بود.
در این باره باید گفت عوامل بنیادی از جمله قیمت نفت، نرخ ارز مبادله‌ای، ارز آزاد و... مد نظر خریداران سهام پالایشی قرار دارد، این در حالی است که باید سیاست‌های وزارت نفت و شرکت ملی پخش و پالایش را مهم‌ترین عامل در تعیین نرخ خوراک و قیمت محصولات و به تبع آن حاشیه سود پالایشگاه‌ها دانست که آن هم به لحاظ تاریخی فاقد فرمول مشخص بوده است.
در چنین فضای مبهمی که با عدم ارسال به موقع اطلاعات با ابهام مضاعفی هم رو‌به‌رو می‌شود، بدیهی است که سکان نوسان قیمت‌ها به دست شایعات و معامله‌گران کوتاه‌مدت سپرده شود. همین مساله باعث شده است تا میزان نوسان قیمت سهام پالایشی به نحو قابل توجهی از سایر گروه‌های بزرگ بیشتر باشد. در هفته جاری نیز شایعات مربوط به احتمال دریافت نرخ‌های مطلوب در فروش‌های ۶ماهه باعث جهش چشمگیر ۹ درصدی شاخص این صنعت شد که نقش اصلی را در رشد شاخص کل داشت.
مروری بر داد‌و‌ستدهای آبان ماه
ماه گذشته، در مجموع بیش از ۱۲ میلیارد و ۱۲۴ میلیون سهم به ارزش بیش از ۲۵ هزار و ۶۷۵ میلیارد ریال در حدود یک میلیون و ۲۸۲ هزار دفعه معامله شد (در این بررسی‌ها اثر معاملات بلوکی حذف شده است). بررسی «دنیای اقتصاد» نشان می‌دهد در این مدت، متوسط روزانه حجم و ارزش معاملات خرد سهام و حق تقدم در نمادهای عادی به ترتیب بیش از ۵۷۷ میلیون سهم و ۱۲۲میلیارد تومان بوده است که نسبت به میانگین این دو متغیر در مهر ماه تغییر چندانی نداشته است (متوسط حجم و ارزش معاملات خرد در مهر ماه به ترتیب ۵۳۷ میلیون سهم و ۱۲۳ میلیارد تومان بوده است).
همان‌طور که اشاره شد در جریان معاملات این ماه ۲۰ میلیارد تومان نقدینگی از سبد سهام افراد حقیقی به سبد سهامداران حقوقی منتقل شد.با این حال بررسی داد وستد بازیگران بازار سهام نشان می‌دهد که مشارکت حقیقی‌ها در معاملات سهام بیش از ۶۰ درصد بوده است. علاوه بر این در حالی که خالص خرید معامله‌گران در کل ماه به نفع سهامداران حقوقی است اما خالص خرید سهامداران حقیقی در سه روز معاملاتی پایان ماه که با کانال‌شکنی شاخص سهام همراه بوده، به۴۰ میلیارد تومان بالغ شد.
کمی دقت