شوک ترافیکی در معابر پایتخت

پایتخت‌نشین‌ها طی روزهای اخیر از بابت تشدید دوباره حجم ترافیک، غافلگیر شدند. بار سنگین تردد خودروها در میانه تابستان، وضعیت برخی معابر بزرگراهی را مشابه روزهای نیمه دوم سال کرده است.

 

بررسی‌ها درباره منشا افزایش اخیر حجم ترافیک، از نقش 4 عنصر حکایت دارد که مهم‌ترین آنها، «بروز گرمای کم‌سابقه هوای پایتخت» و «افزایش تقاضای سفر به قصد خرید و تهرانگردی در ماه مرداد» است. افزایش دما، سهم سفر با خودروی شخصی را افزایش داده است. مقامات «راهور» برای کاهش میل به استفاده از خودروی شخصی، دو راهکار مطرح می‌کنند.

 به گزارش دنیای اقتصاد، چهار عنصر تشدید‌کننده ترافیک ماه میانی تابستان توسط پلیس راهنمایی و رانندگی پایتخت شناسایی و معرفی شد. رئیس‌پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ ضمن شناسایی و تشریح این عناصر، از بغرنج شدن وضعیت ترافیک تهران خبر داد و دو راهکار توسعه حمل‌ونقل عمومی به‌ویژه مترو و نیز اخذ «عوارض تردد» از بخشی از معابر اصلی و پرترافیک شهر را به‌عنوان تنها راهکار نجات پایتخت از وضع کنونی معرفی کرد. طی روزهای سپری شده از مرداد ماه حجم خودروهای عبوری از معابر تهران در بسیاری از نقاط شهر به شکل محسوس افزایش یافته و این موضوع به «افزایش زمان سفر» در ساعات پیک ترافیک منجر شده است. تشدید محسوس ترافیک در میانه تابستان در حالی که تعطیلات تابستانی مدارس و دانشگاه‌ها همچنان ادامه دارد، سوال‌برانگیز شده است.

سردار محمدرضا مهماندار در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد»، ضمن تایید افزایش ترافیک در ایام سپری شده از ماه میانی تابستان در مقایسه با ترافیک تیرماه، چهار عنصر تشدید‌کننده ترافیک در این ماه را شناسایی و تشریح کرد. به گفته وی، نخستین و مهم‌ترین عنصر موثر بر ترافیک این ماه، گرمای کم‌سابقه هوا بوده که انگیزه استفاده از خودروی شخصی را در میان شهروندان افزایش داده است. در یکی، دو هفته اخیر بعضی‌ روزها دمای هوای تهران از 40 درجه نیز فراتر رفت و این موضوع موجب شد تمایل شهروندان برای استفاده از خودروی شخصی که قاعدتا به سیستم سرمایشی مجهز است، بیشتر شود و حتی برخی از کسانی که در هفته‌ها و ماه‌های قبل از حمل‌ونقل عمومی برای سفرهای درون‌شهری استفاده می‌کردند، طی این ایام به دلیل گرمای هوا خودروی شخصی را برای سفر آسان و بدون دغدغه گرما انتخاب کرده‌اند. افزون بر این، در روزهای گرم طبعا بسیاری از شهروندان سفرهای خود را به ساعت 17 به بعد موکول می‌کنند و در نتیجه در ساعات پیک ترافیک عصرگاهی شاهد افزایش چشمگیر حجم خودروها در روزهای اخیر بوده‌ایم.

سردار مهماندار از «نامعادله ورود و خروج خودروها به شبکه معابر تهران» به‌عنوان عنصر دیگر تشدیدکننده ترافیک که نه تنها در ماه جاری بلکه در تمام سال موجب تشدید ترافیک می‌شود، یاد کرد و توضیح داد: روزانه 1000 دستگاه خودروی جدید در تهران پلاک می‌شود و این در حالی است که آمار خروج خودروهای فرسوده در روز، یک دهم این رقم یعنی فقط 100 دستگاه است. بنابراین به تعداد متقاضیان استفاده از شبکه معابر تهران روز به روز افزوده می‌شود و این در حالی است که گنجایش معابر شهر تهران تکمیل شده و عرصه شهر نیز محدود است و نمی‌توان تمام آن را به خودروها اختصاص داد.

سومین عنصر تشدیدکننده ترافیک در ماه میانی تابستان از نگاه رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، «انتخاب مرداد به منظور سفرهای با قصد تفریح و تفرج تابستانی در داخل محدوده شهر» است که تاثیر زیادی در بروز وضعیت کنونی دارد. از آنجا که در ابتدا و انتهای ماه گذشته، دو نوبت تعطیلات پیاپی وجود داشت، بسیاری از شهروندان این ایام را برای سفر انتخاب کردند. از سوی دیگر عده‌ای ترجیح می‌دهند در تیرماه و قبل از اینکه دمای هوا به اوج میانه تابستان برسد، سفر کنند. به این ترتیب کسانی که ماه گذشته را برای سفر انتخاب کرده بودند، مرداد را که یک ماه استثنایی و بدون تعطیلات در تابستان امسال محسوب می‌شود و هوا نیز در ایام این ماه علی‌القاعده گرم‌تر از تیر است را به‌عنوان زمان مناسب برای اقامت در تهران برگزیده‌اند. طبیعی است با توجه به فراغت فرزندان از تحصیل در تابستان، خانواده‌ها از ایام مرداد برای سفرهای درو‌ن‌شهری با قصد تفریح و تفرج استفاده می‌کنند. در نتیجه این نوع تقاضای سفر، تشدید ترافیک معابر در مردادماه امری قابل انتظار است.

سردار مهماندار در ادامه، چهارمین عنصر اثرگذار بر میزان ترافیک روزهای اخیر را افزایش مهاجرت به تهران با هدف اشتغال، آن ‌هم عمدتا از طریق مسافرکشی برشمرد و به «دنیای اقتصاد» گفت: در کل ایام سال به دلیل مشکل اشتغال در کشور،‌ عده‌ای به تهران مهاجرت می‌کنند و عمدتا مقصود آنها از این مهاجرت، اشتغال به مسافرکشی است. این مسافرت‌ها در تابستان امسال نیز بر ترافیک اثر گذاشته است. تحقیقات میدانی «دنیای اقتصاد»‌ حاکی از آن است که در تابستان امسال به دنبال رونق گرفتن و فراگیر شدن آژانس‌های اینترنتی، تمایل مهاجران به مسافرکشی در تهران بیشتر شده و این موضوع را می‌توان با مشاهده ازدیاد خودروهای پلاک شهرستان در معابر پایتخت نیز تایید کرد.

راهکار حل معضل ترافیک از نگاه پلیس
سردار مهماندار معتقد است وضعیت ترافیک تهران بغرنج شده و در این رابطه توضیح می‌دهد: ترافیک تهران در حال حاضر با وجود بیش از چهار میلیون خودرو و سه میلیون موتورسیکلت، به نقطه «اشباع» رسیده و در نتیجه هر یک از مولفه‌های موثر بر ترافیک که دچار تغییر هر چند جزئی شود، اثر آن بلافاصله در معابر شهر به شکل بروز «گره ترافیکی» قابل مشاهده است و عموم مردم متوجه تغییر در میزان ترافیک به ویژه در ساعات پیک می‌شوند.

وی در ادامه به تشریح تنها راهکار حل معضل ترافیک تهران پرداخت و اظهار کرد: با وجود تلاش‌هایی که برای بهبود کیفیت حمل‌ونقل عمومی در تهران صورت گرفته، هنوز فاصله زیادی با نقطه مطلوب وجود دارد. سردار مهماندار افزود: تنها راهکار حل معضل ترافیک تهران این است که از انگیزه سفر با خودرو شخصی در طول هفته کاسته شود. برای این منظور قبل از هر چیز باید کمیت و کیفیت شبکه حمل‌ونقل عمومی پایتخت به ویژه مترو که یک مد حمل‌ونقلی آسان، سریع و انبوه‌بر محسوب می‌شود، ارتقا یابد. افزون بر این و در گام دوم، اخذ عوارض تردد از برخی معابر پرترافیک شهر نیز به‌عنوان راهکار بازدارنده استفاده از خودروی شخصی در سفرهای درون‌شهری روزمره باید مورد توجه قرار گیرد.

 

به گفته وی، «اعمال محدودیت‌های جدید تردد با تعریف رینگ مورد نیاز محدودیت شامل معابر پرترافیک بدون مولفه جریمه و تحت عناوینی مثل پرداخت عوارض تردد» می‌تواند میل به استفاده از خودروی شخصی را کاهش دهد. سردار مهماندار ابراز امیدواری کرد در دوره جدید مدیریت شهری به این دو مورد از پیشنهادهای کلیدی پلیس راهنمایی و رانندگی برای مهار ترافیک به‌صورت ویژه توجه شود و یادآور شد: تنها راه مهار ترافیک تهران این است که تهرانی‌ها همچون بسیاری از شهروندان ابرشهرهای پیشرفته، حمل‌ونقل عمومی را جایگزین استفاده از خودروی شخصی کنند و استفاده از خودروی شخصی برای تمام اقشار اعم از کم‌درآمد و پردرآمد به روزهای آخر هفته و تقاضای سفرهای تفریحی و تفرجی اختصاص یابد.

رئیس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ با اشاره به اینکه سرانه مالکیت خودروها در بسیاری از کشورهای پیشرفته از تهران بیشتر است، ارتباط میان این شاخص و ترافیک تهران را رد کرد و گفت: مساله اصلی ترافیک تهران «میزان استفاده از خودروی شخصی» است که باید از طریق توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی کاهش یابد. به گزارش «دنیای اقتصاد»،‌ آمارهای شهرداری و گزارش پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ نیز نشان می‌دهد بین 45 تا 50 درصد از سفرهای درون شهری روزانه تهران با خودرو شخصی انجام می‌شود. برابر آخرین آمار، شمار سفرهای درون‌شهری روزانه تهران 18 میلیون و 600 هزار سفر است که تقریبا نیمی از این میزان با خودروی شخصی انجام می‌شود و سهم مترو به‌عنوان پراستفاده‌ترین مد حمل‌ونقل عمومی در شهرهای جهان، در تهران بین 16 تا 18 درصد است.