گاوها و گوسفندها در معبد عیلامی چغازنبیل چه می کنند؟!

تردد گله های گاو و گوسفند در معبد 3500 ساله چغازنبیل که یکی از سه اثر نخست ایرانی است که در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده و عبور این حیوانات از سه لایه حصار این معبد و نزدیک شدن به سازه اصلی نشان از بی توجهی مسئولان نسبت به نگهداری این اثر باستانی دارد چرا که این حیوانات هم از نظر حفاظتی برای این اثر باستانی و آجرهای کتیبه دارش مشکل ساز هستند هم از نظر بصری و زیبایی، تا جایی که گردشگران داخلی و خارجی مجبور شده اند برای تماشای زیگورات چغازنبیل از کنار فضولات این حیوانات گذر کنند.

با آنکه بارها و بارها حضور گله های دام از جمله گوسفند و گاو  در محوطه باستانی چغازنبیل دیده شده اما علیرضا رازقی، سرپرست پایگاه میراث جهانی چغازنبیل و هفت تپه معتقد است که این حیوانات در یک مقطعی وارد محوطه شدند و دیگر این اتفاق تکرار نشده است.

 رازقی می گوید: «چون اطراف محوطه روستاهایی قرار دارد که زندگی مردم آنها از طریق دامپروری می گذرد بنابراین گاه گوسفندان یا گاوهای آنها به سمت محوطه می آیند. این اتفاق در یک مقطع کوتاه رخ داد و پس از آن با صحبتی که با اهالی انجام شد از آنها خواسته شد تا حیوانات خود را به سمت زیگورات نفرستند و ما با آموزش و تذکر این مشکل را حل کردیم.»
او که دکترای معماری اسلامی است در ادامه اضافه می کند: «برای جلوگیری از ورود احشام به محوطه معبد سه راه وجود دارد. نخست آنکه کل پیرامون محوطه با حفاظی مناسب بسته شود که کیفیت منظری مجموعه را تحت الشعاع قرار می دهد و ما تاکنون سعی کرده ایم حالت طبیعی و بکر این مجموعه و ارتباط توپوگرافی آن را حفظ کنیم.دوم فرهنگ سازی و آموزش جوامع محلی و افزایش شناخت آنها نسبت به محوطه و سوم افزایش نیروهای محافظ.»

رازقی درباره افزایش نیروهای محافظ می گوید: «محوطه باستانی چغازنبیل دو نیروی یگان حفاظت دارد که ما دو نفر از نیروهای کارگری را نیز برای کمک به نیروهای یگان حفاظت آماده کرده ایم تا هم به پاکیزگی محوطه کمک کنند هم مراقب مجموعه باشند.»

کمبود نیروهای یگان حفاظت نه تنها در محوطه باستانی چغازنبیل وجود دارد بلکه در دیگر سایت های باستانی و تاریخی و همین طور اداره های میراث فرهنگی استان خوزستان محسوس است این در حالی است که مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان خوزستان 80 نفر از نیروهای این اداره را که تعداد چشمگیری از آنها از نیروهای یگان حفاظت بوده اند، تعدیل کرده است.
از سوی  دیگر مجتبی گهستونی، سخنگوی انجمن دوستداران میراث فرهنگی تاریانا درباره حضور احشام در معبد عیلامی چغازنبیل می گوید: «چرای گاو و گوسفند و حضور این احشام در محوطه باستانی چغازنبیل موضوع تازه ای نیست و هیچ کسی نقش عشایر منطقه و ساکنان دائمی روستاهای اطراف چغازنبیل را به عنوان پیکره جدانشدنی از آن کهن سرزمین نادیده نگرفته ، فقط اینکه  چرا گردشگران باید در  کنار حیوانات و فضولات آنها در یک اثر جهانی راه روند، جای تامل دارد!»

او در ادامه می افزاید: «واقعیت این است که جدا از منظر ناخوشایندی که در ذهن گردشگران ایجاد می شود و همگان را متعجب می کند که چرا باید کهن ترین زیگورات خشتی جهان در قلمرو احشام باشد و صاحبان آنها با چه قصد و نیتی آنها را در محوطه رها می کنند، نگرانی دیگری که ایجاد می شود آن است که تخریب های احتمالی حضور این حیوانات را چه کسی پاسخ می دهد؟»

 محوطه باستانی چغازنبیل در نزدیکی رودخانه و جنگل دز ساخته و وجود مراتع با ارزش باعث شده است تا عشایر و ساکنان روستاهای مجاور چغازنبیل احشام خود را برای چرا به اطراف ببرند. اما این موضوع نباید دلیلی بر تعرض به محوطه باستانی چغازنبیل شود چون گستردگی منطقه به گونه ای است که می توان مانع تردد این احشام شد.

با این وجود عدم توجه گله داران و فاصله ای که متصدیان بلیت فروشی از حیاط مرکزی زیگورات دارند مانع دید این افراد نسبت به حضور احشام می شود مگر اینکه نگهبانان از حیاط مرکزی سرکشی کنند یا گردشگران به اتاق نگهبانی و بلیت فروشی شکایتی ببرند!