لبنیات برای سومین‌بار
در سال‌جاری، گران شد؛ این خبری است که در گزارش‌های دریافتی از
خرده‌فروشان سطح شهر مشخص می‌شود که نرخ تمام انواع کالاهای لبنی در روزهای
گذشته ٣٠٠ تا ٥٠٠ تومان نسبت به ماه قبل افزایش داشته است.
این در شرایطی
است که بنا به اعلام بانک مرکزی میوه و لبنیات امسال رکورددار تورم در
بازار موادغذایی بوده‌اند و چیزی حدود ٣٠درصد افزایش قیمت نسبت به سال
گذشته را تجربه کرده‌اند. اتحادیه مرکزی دامداران علت این موضوع را
زیاده‌خواهی صنایع لبنی می‌داند. این درحالی است که اتحادیه صنایع لبنی با
طرح تعطیلی ٥٠درصدی کارخانجات لبنی علت افزایش قیمت لبنیات را زیان
کارخانجات لبنی ناشی از ریزش قابل ملاحظه مصرف لبنیات عنوان می‌کند.
حالا گویا جنجال لبنیات در سال ٩٣ تمامی ندارد. کارخانجات صنایع لبنی که
در ابتدای سال‌جاری پیشنهاد افزایش ٣٠درصدی قیمتها را روی میز کارگروه
تنظیم بازار قرار داده بودند تنها توانستند مجوز افزایش ١٥درصدی نرخ
لبنیات را دریافت کنند. بعد از اجرای اولین فاز افزایش قیمت لبنیات که گفته
می‌شد به کوچک کردن حجم بسته‌های لبنیات و کاهش کیفیت آن نیز منجر شده است
صاعقه افشای مصرف روغن پالم در کارخانجات لبنی شوک بزرگی به صاحبان این
صنایع وارد کرد.
افشاگری وزیر بهداشت که به تحریم لبنیات پرچرب از سوی مردم
منجر شد توانست زیان چندمیلیاردتومانی به کارخانجات وارد کند و مردم را به
سمت لبنیات کم‌چرب سوق دهد اما کارخانجات لبنی در برابر افشای این تخلف
سنگین کوتاه نیامده و تلاش کردند با افزایش قیمت لبنیات کم‌چرب زیان خود را
جبران کنند. این در شرایطی بود که شنیده‌های غیررسمی حاکی از آن بود که
صنایع لبنی پیش از ماجرای پالم و برای رسیدن به نرخ پیشنهادی خود یعنی
افزایش ٣٠درصدی بارها قیمت لبنیات را دستکاری کرده‌اند.
با آنکه مدیران
اتحادیه‌های صنفی صنایع لبنی و مسئولان زیر بار افزایش غیررسمی قیمتها
نرفتند اما آمارهای هفتگی بانک مرکزی خلاف این ادعا را ثابت کرده و به صورت
مستمر افزایش قیمت لبنیات را گزارش کرد.
و حالا صنایع لبنی برای چندمین‌بار در سال ٩٣ قیمت محصولات خود را افزایش
داده‌اند. خرده‌فروشی‌های سطح شهر با تأیید این ادعا می‌گویند نرخ تمام
انواع محصولات لبنی اعم از کم‌چرب و پرچرب در روزهای اخیر بین ٣٠٠ تا ٥٠٠
تومان افزایش داشته است. گویا کارخانجات علت این افزایش قیمت را اجرای
مصوبه افزایش قیمت شیر خام دانسته و گفته‌اند با توجه به اینکه ٧٠درصد
هزینه تمام‌شده کارخانجات لبنی مربوط به نرخ شیر خام است افزایش قیمت شیر
خام از ١٢٥٠ به ١٤٤٠ تومان باعث افزایش قیمت محصولات لبنی شده است. این
درحالی است که اتحادیه دامداران طرح این موضوع از سوی کارخانجات لبنی را
تنها یک بهانه می‌داند و از واقعیتی دیگر پرده‌برداری می‌کند.
کارخانجات لبنی گردن‌کلفتی می‌کنند
سیروس روستا عضو هیأت مدیره اتحادیه مرکزی دامداران با اشاره به اینکه
کارخانجات، نرخ خرید مصوب را رعایت نمی‌کنند به «شهروند» می‌گوید:
کارخانجات لبنی هرگز زیر بار قیمت خرید مصوب شیر خام یعنی ١٤٤٠ تومان
نرفته‌اند و با وجود دستور نوبخت معاون برنامه‌ریزی و نظارت راهبردی
رئیس‌جمهوری همچنان شیر خام را کیلویی ١٠٥٠ تا ١١٠٠ تومان از دامداران
می‌خرند بنابراین ادعای مطروحه از سمت این افراد برای افزایش قیمت لبنیات
تنها یک بهانه واهی است.
روستا با تأکید بر اینکه دامداران مورد اجحاف واقع شده‌اند، ادامه می‌دهد:
شیر یک ماده فاسدشدنی است و دامدار نمی‌تواند محصول خود را به مدت طولانی
نگهداری کند بنابراین کارخانجات لبنی با دانستن این واقعیت زیر بار خرید
شیر خام با نرخ مصوب نمی‌روند و دامدار را مجبور می‌کنند که محصول را با
نرخ دلخواه آنها بفروشد. درواقع کارخانجات لبنی به راحتی در بازار
گردن‌کلفتی می‌کنند و کسی برای کنترل قیمتها حریف آنها نمی‌شود.
عضو هیأت‌مدیره اتحادیه مرکزی دامداران سرنخ افزایش قیمت لبنیات را
زیاده‌خواهی کارخانجات لبنی می‌داند و می‌گوید: بنا به ادعای کارخانجات
لبنی ٧٠درصد هزینه‌های آنها مربوط به قیمت شیر خام است. با توجه به قیمت
لبنیات در بازار مصرف، اگر این ادعای آنها درست باشد قیمت فروش هر کیلو
شیرخام باید به ٤٠٠٠ تومان برسد نه ١٠٥٠ تومان.
روستا توضیح می‌دهد: درحال حاضر یک پاکت یک لیتری شیر استریل با ماندگاری
بالا ٢٨٠٠ تا ٣٠٠٠ تومان قیمت دارد. این درحالی است که کارخانجات لبنی یک
کیلوگرم شیر خام با چربی ٣,٢درصد و کیفیت بالا را تنها ١٠٥٠ تومان از
دامدار خریداری می‌کنند. اگر مطابق ادعای آنها ٧٠درصد قیمت تمام‌شده محصول
لبنی را مربوط به قیمت شیر خام بدانیم یک کیلوگرم شیر خام دامدار باید حدود
٤هزار تومان قیمت داشته باشد نه ١٠٥٠ تومان.
ریزش مصرف‌کننده علت تعطیلی ٥٠درصد کارخانه‌های لبنی
محمدرضا اسماعیلی مدیرعامل اتحادیه صنایع لبنی کشور با رد ادعای روستا به
«شهروند» می‌گوید: من همه جا گفته‌ام افزایش قیمت لبنیات برابر است با کاهش
مصرف و این کاهش مصرف هم به ضرر دامداران است و هم کارخانجات لبنی. بنده
تعجب می‌کنم دامداران چطور این نکته ساده را در نظر نمی‌گیرند و اتهام
گردن‌کلفتی را به صنایع لبنی وارد می‌کنند. واقعیت این است که هزینه تولید
روز به روز بالاتر می‌رود و در مقابل مصرف لبنیات سیر نزولی داشته است.
پس
از اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها تاکنون ٥٠درصد کارخانجات صنایع لبنی تعطیل
شده یا سرمایه خود را به خارج از کشور منتقل کرده‌اند. آیا کارخانجات لبنی
از سر شکم شیری و دل خوش تعطیل کرده‌اند؟!
او با بیان اینکه اتحادیه صنایع لبنی تنها اتحادیه دارای فروش مستقیم در
کشور است، ادامه می‌دهد: ما برای جلوگیری از ریزش مصرف‌کنندگان ناچار شدیم
غرفه‌های فروش مستقیم در میادین میوه و تره‌بار ایجاد کنیم تا افزایش قیمت
توسط دلال‌ها بیشتر از این مانع از ریزش مصرف‌کنندگان نشود اما این موضوع
هم نتوانسته است مشکل را حل کند و سرانه مصرف لبنیات که در ابتدای اجرای
طرح هدفمندی یارانه‌ها حدود ٩٠ تا ١١٠ کیلوگرم بود به ٦٠ تا ٧٠ کیلوگرم
رسیده است این در شرایطی است که مطابق برنامه پنجم توسعه قرار بود سرانه
مصرف شیر در ایران به میانگین جهانی یعنی ١٥٠ کیلوگرم برسد.
مدیرعامل
اتحادیه صنایع لبنی همچنین تأکید می‌کند: در تمام کشورهای پیشرفته دنیا
دولت برای افزایش مصرف لبنیات یارانه ویژه در نظر گرفته است زیرا مطابق
برآوردها هزینه‌های درمانی مصرف نکردن شیر چندبرابر یارانه در نظر گرفته
شده است اما در ایران دولت نه‌تنها هیچ حمایتی از مصرف لبنیات ندارد که
حمایت‌های گذشته مانند توزیع شیر در مدارس نیز قطع شده است و تا امروز هیچ
سفارشی برای ارسال شیر پاستوریزه به مدارس نداشته‌ایم.
اسماعیلی در پاسخ به علت نوسان زیاد قیمت لبنیات در سال ٩٣ به «شهروند»
می‌گوید: از ابتدای سال افزایش ٢٥درصدی دستمزد کارگر رقم خورده است پس از
آن افزایش قیمت سوخت و حمل‌ونقل و افزایش تعرفه‌های آب و برق را داشته‌ایم
این در شرایطی است که قیمت اقلام بسته‌بندی نیز رشد داشته است و واحدهای
بسته‌بندی نرخ‌های جدیدی به صنایع لبنی اعلام کرده‌اند. در کنار این موضوع،
زیان کارخانجات را نیز در نظر بگیرید تا به راحتی متوجه شوید صنایع لبنی
از سر شکم سیری قیمتها را بالا نبرده‌اند.
وی ادامه می‌دهد: درحال حاضر غرفه‌های فروش مستقیم روزانه ١٠درصد برگشتی
دارند. این در شرایطی است که لبنیات برخلاف سایر کالاها فساد سریع‌تری دارد
و برای نگهداری آنها حتما نیاز به شرایط ویژه نگهداری و یخچال است با این
حساب چطور سود کم صنایع لبنی به چشم می‌آید اما سود ١٠٠درصدی میوه فروش‌ها
و چند صد درصدی بوتیک‌های لباس به چشم نمی‌آید. این درحالی است که صنایع
لبنی تولیدکننده داخلی به شمار می‌آید اما فروشنده پوشاک محصول خارجی را
می‌فروشد.
سرانه مصرف شیر در ایران معادل کشورهای آفریقایی
گفتنی است یارانه شیر پس از اجرای فاز اول هدفمندی یارانه‌ها قطع شده و سپس
با رایزنی‌های فراوان بنا شد این یارانه در اختیار شاخه اصلی
تولیدکنندگان، یعنی دامداران قرار گیرد. با این حساب نوسانات مکرر نرخ
علوفه و مشکلات ایجادشده برای واردات نهاده و خوراک دام و نیز بدهکاری‌های
پی در پی دولت به دامداران باعث شد این یارانه نه‌تنها نتواند سرانه مصرف
شیر را حفظ کند که گفته می‌شود با افزایش مکرر قیمتها، مصرف لبنیات در
کشور به شدت کاهش پیدا کرده و به حدود یک‌پنجم سرانه مصرف کشورهای پیشرفته
رسیده است. درحال حاضر سرانه مصرف لبنیات در کشور از ٩٠ تا ١١٠ کیلوگرم به
٦٠ تا ٧٠ کیلوگرم رسیده است که این عدد معادل میزان مصرف شیر در کشورهای
آفریقایی است. این درحالی است که سرانه مصرف لبنیات در کشورهای اروپایی
بالغ بر ٣٠٠ کیلوگرم است.
به نظرم غیر از عامل قیمت و گرانی، فرهنگ سازی درست هم برای میزان مصرف شیر نشده! شاید ما حاضر باشیم برای یک ساندویچ روزی 10 هزارتومان بپردازیم اما برای خواص غذایی شیر و فایده های آن برای سلامت 3 هزارتومان خرج نکنیم.
اصلا من تاحالا فکر میکردم اگر هر روز یه لیوان شیر بخورم خیلی به خودم رسیده ام!