چرا «دروغ»؟!

فرارو- یک جامعه شناس گفت: «باید کرامت انسانی در صدا و سیما و رسانه ها بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. به طور مثال در فیلم های قبل از انقلاب جوانمردی و مردانگی بسیار نشان داده می شد؛ در حالی که اکنون اصلا این مفاهیم برای خیلی ها بی معناست. زمانی پهلوان تختی الگوی جوانان بود و برای شاد کردن دل یک مادر به عمد به حریف خود می باخت. اما اکنون ورزش به یک بیزینس تبدیل شده است.»

دکتر حسین باهر استاد دانشگاه و جامعه شناس درباره میزان اصالت سبک زندگی در جامعه ایران در گفتگو با فرارو گفت: «قاعدتا شهرستان ها و روستاها اصالت خود را حفظ کرده اند. یعنی روستاییان کمتر تغییر کرده اند و خیلی تحت تاثیر فرهنگ های دیگر نبوده اند. اما برعکس در تهران و شهرهای بزرگ ما کاسه داغ تر از آش شده ایم و بعضا دیده می شود سبک ها و فرهنگ هایی از غرب را گرفته و حتی آن را غربی تر هم می کنیم.»

باهر در پاسخ به این سوال که علت افزایش میزان دروغ و ریاکاری در جامعه در سال های اخیر چیست؟، گفت: «دلایل متعددی در اینباره وجود دارد. به هر حال دروغ راه میانبر و نامشروعی برای رسیدن به هدف است. اما به نظر من یکی از دلایل افزایش این ناهنجاری، افزایش تجمل گرایی در جامعه است.»

وی ادامه داد: «الان تمامی اقشار جامعه و به خصوص جوانان تمایل دارند یک شبه به تمام مال و مقامات دنیوی دست پیدا کنند و لذا بعضا اقدام به دروغگویی هم می کنند.»

وی افزود: «دلیل دیگر الگوبرداری مردم و لایه های پایین دستی جامعه از لایه های بالادستی است. یعنی وقتی بالادستی ها با دروغ به مقام و ثروت می رسند، پایین دستی ها هم از آنها الگو می گیرند.»

وی تصریح کرد: «اکنون دانشجویان ما کمتر به دنبال علم به معنای واقعی آن هستند و فقط می خواهند نمره و مدرکی بگیرند و سپس آن را برای دیگران چماق کنند.»

این استاد دانشگاه ادامه داد: «عوامل ایجادی هم در این زمینه نقش دارد که می توان از رنگ پریدگی دین و آیین نام برد. ما اکنون باید حداقل اگر دین نداریم آزاده باشیم.»

وی افزود: «از سوی دیگر وقتی رسانه های خارجی شرایط زندگی در آن سو را نشان می دهند و مردم محرومیت های داخلی خود را مشاهده می کنند، این موضوع باعث می شود انگیزه ای برای فرار از وضع موجود به سوی وضع موعود پیدا کنند که این امر باعث می شود حتی دست به ناهنجاری هایی مانند دروغگویی نیز بزنند.»

باهر گفت: «فرهنگ یک موجود زنده است که اگر رو به جلو نرود رو به عقب خواهد رفت. فرهنگ ما نگاه به گذشته دارد. شما اگر روزنامه ها را ببینید تماما مسائل گذشته و عقب ماندگی های سنوات پیش را نشان می دهند.»

وی ادامه داد: «ما قبلا مرده پرست محض بودیم و اکنون هم نزدیک به مرده پرستی هستیم. شما ببینید هیچگاه در کشور ما از یک جوان که به درجات و موفقیت هایی دست یافته قدردانی نمی شود؛ بلکه همیشه از افراد در شرف موت تقدیر می شود که البته باید از آنها به موقع خود تقدیر می کردند و کردند.»

وی با طرح این سوال که چرا از جوانان تقدیر نمی شود تصریح کرد: «در کشورهای پیشرفته نگاه به آینده است و از یک بچه دبستانی تقدیر می کنند و نگاه به گذشته ندارند. برای همین در این جامعه بیل گیتس ظهور می کند که در جوانی جام جهان نما می سازد.»

وی افزود: «اما ما در جامعه خود و در طول 50 سال گذشته یک نفر نخبه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی در تراز جهانی نداشته ایم. در حالی که در گذشته افرادی مانند دکتر حسابی یا دکتر فروزانفر را داشته ایم. لذا باید نگاه رو به آینده داشت.»

باهر درباره راهکارهایی که می توان جهت اصلاح فرهنگ و سبک زندگی به کار برد گفت: «من تصور می کنم اینگونه مسائل هم رفتاری و هم ساختاری است. رفتاری به این معناست که پدر یا معلم باید سعی کند از خود صحت عمل نشان دهد تا دیگران از وی الگو بگیرند.»

وی ادامه داد: «اما ساختاری یعنی ساختار روابط اجتماعی ما مخدوش است و قوانین و مقررات دست خطاکار را باز می گذارد و افراد چندان نگران اعمال و اقدامات خود نیستند. لذا آنطور که باید و شاید دست قانون و یا مجری قانون باز نیست.»

این جامعه شناس تصریح کرد: «من فکر می کنم همه باید عزم عمومی داشته باشند و ابتدا خود خوب عمل کنیم و دوم اینکه مسئولین واقعا پیش خدا مسئول هستند که درست کردار باشند و دروغ، ریاکاری و رابطه را کنار بگذارند.»

وی ادامه داد: «سوم اینکه مقداری اقتصاد را در کشور سر و سامان دهند تا درآمد ناشی از کارهای مشروع آنقدر زیاد باشد که نیازی به کارهای نامشروع نباشد.»

وی افزود: «چهارم اینکه باید کرامت انسانی در صدا و سیما و رسانه ها بیشتر مورد توجه قرار بگیرد. به طور مثال در فیلم های قبل از انقلاب جوانمردی و مردانگی بسیار نشان داده می شد؛ در حالی که اکنون اصلا این مفاهیم برای خیلی ها بی معناست. زمانی پهلوان تختی الگوی جوانان بود و برای شاد کردن دل یک مادر به عمد به حریف خود می باخت. اما اکنون ورزش به یک بیزینس تبدیل شده است.»