فرارو- بالارفتن مداوم دلار از نیمه دوم سال نود زمینه ساز اقدامات گسترده بانک مرکزی شد، اما این اقدامات هنوز بی‌نتیجه مانده است و قیمت ارز بالا می‌رود. حالا با پرواز قیمت ارز، دلار در آستانه 1800 تومانی ایستاده است. این درحالی است که در ابتدای امسال دلار 1115 بوده است.
یک استاد اقتصاد دانشگاه معتقد است که حجم نقدینگی بسیار بالاست، دکتر ملکی معتقد است که اژدهای نقدینگی هر جا برود قیمت‌ها افزایش می‌یابد و بیاد نگران افزایش قیمت‌های ناگهانی در زمینه‌هایی چون مسکن، دلار و طلا باشیم.
دکتربهنام ملکی در گفتگو با فرارو، در خصوص جهش اخیر قیمت ارز، گفت: «اگر این مساله منجر به تقویت بنیان‌های تولید داخل شود، خیلی نگران کننده نیست، اما اگر افزایش بی رویه در قیمت ارز تولید داخل را تحت تاثیر منفی قرار دهد، این حجم جهش یکباره قابل قبول نیست.»
ملکی ادامه داد: «واقعیت آن است که مداخله بانک مرکزی چندان روشن و شفاف نیست. بانک مرکزی باید یک نگاه کارشناسی به تنظیم و مدیریت بازار ارز داشته باشد. اگر شفافیت وجود نداشته باشد، طبیعی است کسانی که می‌توانند به رانت‌های اطلاعاتی نوسان قیمت ارز دسترسی داشته باشند، منافع قابل توجهی از این مسیر به دست خواهند آورد.»
وی افزود: «الان شاهد این هستیم که عمدتا یا دلار افزایش پیدا می‌کند و طلا پایین می‌آید و یا برعکس و به نظر می‌رسد که این بازی دلار و طلا در ایران متفاوت از روند جهانی است و ما در این حوزه‌ها بایستی یک مقداری شرایط را به دست متغیر‌های جهانی بسپاریم، در غیر این صورت ممکن است این روند منجر به رانتخواری‌های گسترده شود.»
این استاد اقتصاد دانشگاه تصریح کرد: «این روند قابل قبول نیست و متولیان ارزی، پولی و بانکی کشور در این رابطه باید توضیحات لازم و کافی را در اختیار افکار عمومی قرار دهند و سیاست گذاری باید به گونه‌ای باشد که کسی نتواند از این نابسامانی‌های ارزی در جهت منافع شخصی خود بهره برداری نماید.»
ملکی در پاسخ به اینکه آیا این روند ادامه پیدا خواهد کرد، گفت: «این یک متغیر کیفی است. اقتصاد ما اقتصاد رقابت کاملی نیست که بتوانیم پیش‌بینی دقیق داشته باشیم. با توجه به اینکه دولت عمده‌ترین عرضه کننده ارز است ادامه این روند، به سیاست‌های دولت و ظرفیت های کشور بستگی دارد. افزایش جهشی ارز قابل قبول نیست و اگر این کار برای خذف رانت‌ها باشد می‌تواند منطق کارشناسی داشته باشد اما در غیر این صورت افزایش‌های صورت گرفته به ایجاد رانت منجر می‌شود که درست نیست.»
وی ادامه داد: «یک بحث دیگر این است که به هر حال بعد از هدفمندسازی یارانه‌ها ممکن است که تولیدات خارجی ارزان‌تر از تولید داخلی به دست مصرف کنننده برسد و در چنین شرایطی انجام اصلاحات در نرخ ارز ضروری بود اما این اصلاحات باید به گونه‌ای باشد که ساختارهای تولیدی وصادراتی مدرن(نه مبتدی) ضربه نخورد و یا بنگاه‌های تولیدی که مواد و منابع اولیه خود را وارد می‌کنند، دچار مشکل و بحران نشوند.»
این تحلیل‌گر مسائل اقتصادی، افزود: «اگر در بخش کالاهای تولیدی و مصرفی واردات غیر ضروری این افزایش قیمت اتفاق افتاده باشد این سیاست خیلی جای چالش و نقد ندارد در غیر این صورت بنگاه‌های تولیدی با مشکل مواجه شده این مساله نیاز به اصلاح دارد.»
وی در پاسخ به اینکه آیا احتمال بالا رفتن قیمت مسکن هم وجود دارد، گفت: «من فکر می‌کنم حجم نقدینگی در اقتصاد ما خیلی بالا رفته است و این حجم نقدینگی مثل اژدهای خفته است که هر جا سرک بکشد موجب افزایش قیمت‌ها می‌شود.»
وی ادامه داد: «نقدینگی چه ارز، چه مسکن و چه سایر بازارها را با افزایش قیمت روبرو می‌کند و این ناشی از حجم زیاد نقدینگی است. اگر این نقدنیگی سمت تولید برود موجب پیشرفت می‌شود، اما اگر از بخش‌های غیر‌تولیدی و بورس بازی ارز، طلا، مصرف بی‌رویه و مسکن سر در بیاورد، طبیعی است که منابع اقتصادی منحرف شده و به زیان اقتصاد ملی خواهد بود.»
این استاد اقتصاد دانشگاه افزود: «من فکر می‌کنم اگر آمار‌هایی که دولت در رابطه با مسکن مهر منتشر می‌کند صحیح باشد، (بجز کلانشهرها)نمی‌توان تورم زیادی را در آینده این بخش پیش‌بینی کرد. دولت مدعی است که در حال تولید و عرضه مسکن مهر در حجمی عظیم است. اگر چه مسکن مهر نمی‌تواند مشکل تقاضا در کلانشهرها را حل کند اما به نظر می‌رسد که بتواند به عنوان یک بازار جایگزین عمل کند.»
وی با بیان اینکه قاعدتا در مورد بازار مسکن در کلانشهرها نباید سیاست‌های به گونه‌ای باشد که تقاضا بیش از آنچه بوده است افزایبش یابد، گفت: «باید شرایط به گونه‌ای باشد که تقاضای مسکن در کلانشهرها کم شود، کما اینکه این کلانشهرها اکنون هم از ظرفیت چند برابر مازاد پذیرش مطلوب رنج می‌برند و باید سیاست درست امایش سرزمینی اتخاذ شود.»
نویسنده کتاب اقتصاد ایران ادامه داد: «به خاطر اینکه حجم نقدنیگ جامعه زیاد است و دولت باید این نقدینگی را به سوی توسعه هدایت نموده یا با تجدید نظر در پرداخت‌ها مهار کند. انتظار می‌رود، در برخی بخش‌ها فعالیت‌های سودا‌گرانه دامن زده بشود، و بخش مسکن هم از این قضیه مستثنی نیست.»
ملکی در پایان گفت: «با توجه به فضای روانی حاکم بر کشور طبیعتا در کوتاه مدت احتمال افزایش‌ها وجود دارد، زیرا این نقدینگی سنگین باید جایی آرام بگیرد و می‌تواند این احتمال ونگرانی وجود داشته باشد که در مورد مسکن، طلا و ارز شاهد افزایش‌های بی‌رویه حبابی یا واقعی باشیم.»
