زیباکلام

صادق زیبا کلام استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران نیز در این نشست با بیان اینکه حتی در داخل ایران و آمریکا نمی‌دانند که جنگ می‌شود یا نه گفت: جنگ بستگی به یکسری پارامتر‌ها دارد و اینگونه به نظر می‌رسد که ترامپ نیازی به جنگ با ایران ندارد، چون می‌خواهد ما را از پا درآورد که امروز با تحریم‌ها در حال انجام چنین کاری است و اگر همین گونه پیش برویم نمی‌دانم تا کی از نظر اقتصادی سرپا بمانیم.

نمی‌خواهم بگویم که اسلام هیچ نقشی در دموکراسی نداشته، اما معتقدم بخش عمده‌ای از این اتفاق به دلیل ملاحظات عینی و بالفعل جامعه ما بوده که به مسئولان دیکته کرده چه‌طور تصمیم بگیرند. همه حرف من این است که تمام تصمیم‌هایی که حکومت در این ۴۰ سال؛ چه در حوزه سیاست خارجی و چه در حوزه سیاست داخلی گرفته، درست است که پایبند به اسلام بوده، اما در بسیاری مواقع، شرایط حاکم به تصمیم‌گیری جهت داده است.

بخش انتصابی قدرت بسیار زیاد و اختیارات نامحدودی دارد و عنداللزوم خود را موظف به قانون نمی‌بیند و متأسفانه در پایان هم به هیچ‌وجه پاسخگو نیست. از طرفی بخش انتخابی قدرت و توانایی‌های محدودتری دارد و از طرفی به مجلس هم پاسخگوست. به عقیده من دوگانگی موجود در مدیریت کشور ریشه اصلی بن‌بستی است که امروز با آن مواجه شده ایم.

زیباکلام : اصولگرایان صف بسته‌اند تا از نابودی دو انسان حداکثر بهره برداری سیاسی را بکنند

گفتگو با صادق زیباکلام که در این سال‌ها سیر تحولات تاریخی ایران را رصد می‌کند، زوایای دیگری از فیلمِ «غلامرضا تختی» را آشکار می‌کند که تا حد بسیاری مغفول مانده است و آن امکان بازخوانی وضعیت سیاسی-اجتماعی کنونی از خلال روایت سرگذشت تراژیک تختی است. گفت‌وگوی احمد غلامی و صادق زیباکلام بیش از هر چیز حول محور مطابقت سیاسی-تاریخی دوران تختی و اکنونِ ما می‌گذرد.

به هیچ‌وجه فکر نمی‌کنم هیچ احتمال مذاکره با آمریکا وجود داشته باشد. اگر هم روزی روزگاری بخواهد مذاکره با آمریکایی‌ها انجام شود -که خیلی بعید به نظرم می‌رسد- باید از طرف مقام معظم رهبری تصمیم‌گیری شود و دولت این وسط هیچ‌کاره است.

انگیزه‌های سیاسی اعم از براندازی یا رقابت‌های جناحی در بهره‌برداری از سیل، دارای تبعات سیاسی و اجتماعی بسیار نامطلوبی برای کشور است. البته هیچ‌کس منکر بسیاری از کاستی‌ها و ناکارآمدی‌ها چه در زمینه پیشگیری و چه در زمینه کمک‌رسانی نمی‌شود؛ اما اگر خواسته باشیم منصفانه و غیر‌سیاسی به عملکرد قوه مجریه بنگریم، چه نمره‌ای در کارنامه دولت می‌توان درج کرد؟ نخست آنکه ابعاد فاجعه، هم بسیار ناگهانی هم بسیار وسیع بود.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این پرسش که آیا می‌توان ممنوعیت کاندیداتوری بیش از سه دوره را ناظر به اخذ ریاست مجلس از علی لاریجانی دانست، گفت: «علی لاریجانی با این موضوع موافقت کرد و با این که در نهایت به حذف او از مجلس و از دست دادن ریاست مجلس منجر خواهد شد اما او به دلیل آن که در یک شرایط دشواری قرار داشت، با پیشنهاد اخیر موافقت کرد زیرا اگر مخالفت می‌کرد متهم می‌شد که از جایگاه خود دفاع می‌کند.»

زیباکلام : «من نمی‌گویم که کدام راه باید برگزیده می‌شد، نمی‌گویم که اصلاح‌طلبان باید در گفتمان فرهنگی می‌ماندند یا آنکه لزوما باید پا در عرصه قدرت داشته باشند؛ سخن من آن است که به‌هرحال برای تعیین هرکدام از این دو روش باید رهبری منسجمی در جریان اصلاحات وجود داشته باشد تا مسیر اصلاحات را روشن کند. اصلاح‌طلبان درباره هیچ‌یک از مسائل مهم کشور سخن نمی‌گویند؛ برای مثال تا‌به‌حال نشنیده‌ایم که تعدادی از آنها درباره ضربه‌ای که در چندوقت اخیر به سرمایه اجتماعی وارد شده است، حرف بزنند و تمام اینها زمینه‌های انفعال جریان اصلاحات را ایجاد کرده است».

این تحلیلگر مسائل سیاسی معتقد است که اگر در سال 57 از میلیون‎ها نفری که در راهپیمایی‎های عظیم و تاریخی، دنیا را به احترام و تحسین واداشته بودند، نظرسنجی می‎شد و می‎پرسیدند که شما که مخالف رژیم شاه هستید و خواهان سرنگونی او هستید، چه مشکلی دارید، مگر شاه چه‌کاری کرده‎ است؟ آن وقت اغلب پاسخ‎ها ناظر به دموکراسی‎خواهی و آزادی‎خواهی بود.

استاد علوم سیاسی دانشگاه تهران افزود: شما هر قضاوتی که می‌خواهید بکنید ولی نمی‌توانید رأی ۹۸.۵ درصدی به قانون اساسی جمهوری اسلامی در دوازدهم فروردین ۵۸ را کتمان کنید. با هر تعبیری که از انقلاب دارید، نمی‌توانید از گذشته و این آمار فرار کنید. این رأی همه ملت از چپ، راست، مذهبی و مارکسیست بود.

در همین چارچوب می‌توان تلاش دستگاه دیپلماسی برای حفظ رابطه حداقلی با اروپا را نیز به عنوان یکی از چالش‌های پیش روی این دستگاه در سال ۲۰۱۹ عنوان کرد؛ چرا که برخی از تندروها در داخل کشور علاقه‌ای ندارند که چنین ارتباطی تداوم پیدا کند و دنبال این هستند که این رابطه حداقلی را نیز قطع کنند.

یکی دیگر از موضوعاتی که رییس‌جمهور روز پنجشنبه به آن اشاره کرد نقش مرحوم هاشمی در برنامه هسته‌ای و موشکی ایران بود. آقای روحانی به خوبی می‌داند که مساله هسته‌ای و برجام حالت ملی خود را از دست داده به همین دلیل به منتقدین برنامه هسته‌ای دولت غیرمستقیم می‌گوید که این برنامه بر گردن آقای هاشمی است

در همه جای دنیا عرف این است که در حوادثی این‌چنینی مقامات ارشد آن نهاد، برای احترام به قربانیان این حادثه و افکار عمومی صرف نظر از اینکه مستقیم مسئول آن بودند یا نه استعفا می‌دهند. اما آقای ولایتی و طهرانچی تنها چیزی که گفتند این بود که بررسی می کنیم و کسانی که مسئول بودند باید توبیخ شوند.

این استاد دانشگاه در پاسخ به این سئوال که اگر اصلاح طلبان عذرخواهی کنند مردم به آن‌ها رأی می‌دهند؟ اظهار کرد: بحث عذرخواهی نیست اصلاح طلبان باید صادقانه با مردم سخن بگویند، بگویند رأی به روحانی درست بود و اگر چرخ زمان به ۲۹ اردیبهشت ۹۶ برگردد، ما همچنان باید به روحانی رأی بدهیم.

زیباکلام در پاسخ به این سوال که آیا سخنان رحیم پور ازغدی می‌تواند پیش زمینه تغییر و تحولات تازه‌ای در حوزه فرهنگ باشد، گفت: «نه من تصور نمی‌کنم. ظرف ۴۰ سال گذشته به اندازه کافی مجموعه‌های فرهنگی کشور رادیکال و انقلاب عمل کرده اند. مسئله اساسی این است که آقای ازغدی و همفکرانش پاسخ‌های لازم از عملکرد انقلابی خود در ۴۰ سال گذشته نگرفته اند. من اگر جای آقای ازغدی بودم در خلوت خودم این سوال را مطرح می‌کردم که انتظارات ما در حوزه فرهنگی چه بوده و الان کجاییم؟ مشکل چیست؟ و چوب چه چیزی را می‌خوریم؟ این چیزی است که آقای ازغدی نمی‌خواهد مطرح کند. ایشان یک الگوی ساده غربی، قرن نوزدهمی دارد که تصور می‌کند همانگونه که می‌شود ماشین خوب طراحی کرد، فرهنگ خوب هم می‌توان طراحی کرد. اتفاقا مسئله اساسی این است که فرهنگ را نمی‌شود ساخت و مهندسی کرد. اگر می‌شد این کار را کرد ما در انگلستان شاهد تعداد زیادی زن و دختر مسلمان محجبه نبودیم.»

در ایران همین که اعتراضات فروکش می‌کنند، مسئولان ناخودآگاه آن را فراموش کرده و کمابیش همان رویکرد‌ها را تعقیب می‌کنند. شاید به این دلیل است که بحران‌هایی که در نظام سرمایه‌داری ظهور می‌کنند، دچار برخورد سیاسی نشده، بلکه برخوردی را از نوع چه باید کرد تجربه می‌کنند.

اگر آقايان احمدي‌نژاد و روحاني قانون را اجرا کرده و در 9 سال گذشته به‌ تدريج قيمت‌ها را واقعي مي‌کردند، امروز بهاي بنزين هزار تومان نبود؛ اما هيچ‌کدامشان حاضر نشدند گامي در آن راستا بردارند. به همان دليلي که آنها حاضر نشدند مصيبت افزايش قيمت بنزين و... بر گردنشان بيفتد، ساير دستگاه‌هاي مسئول نیز به روي خودشان نياوردند.

حالا عباسعلی کدخدایی سخنگوی شورای نگهبان در رد اظهار نظر زیباکلام گفته که در انتخابات افغانستان نیز عده ای تائید صلاحیت نشدند.