حمله ترکیه به سوریه

عملیات نظامی ترکیه علیه کردها در شمال شرقی سوریه باعث مهاجرت گسترده غیرنظامیان از منطقه جنگی در میان حملات شدید هوایی و توپخانه‌ای شده است. تهاجم موسوم به "عملیات بهار صلح"، اندکی پس از اعلامیه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه آغاز شد. این عملیات ابتدا با شلیک گلوله‌های سنگین و حملات هوایی آغاز، و پس از آن با حمله زمینی ارتش ترکیه و گروه مخالف بشار اسد موسوم به ارتش آزاد سوریه پیگیری شد. در حالی که آنکارا تاکید دارد فقط مواضع نظامی و زیرساخت‌های نیرو‌های دموکراتیک سوریه (SDF) به رهبری کرد‌ها را هدف قرار می‌دهد، گزارش‌های تایید نشده حاکی از آن است که این حملات هوایی تلفاتی را به غیرنظامیان وارد کرده است.

همزمان نهاد «دیده بان حقوق بشر سوریه» نیز از تسلط ارتش ترکیه و عناصر گروهک «ارتش آزاد» بر بخش‌های وسیعی از شهرک «سلوک» خبر داد. منابعی در گروهک «ارتش آزاد» به پایگاه خبری العربی الجدید گفتند که توانسته‌اند بیشتر روستاهای محور «تل ابیض» در شمال رقه را به کنترل خود در آورند.

بالا رفتن تعداد تلفات و آوارگان، درگیری شدید میان نیرو‌های کردی و ارتش ترکیه، اصطکاک ارتش ترکیه با نیرو‌های آمریکایی در سوریه و نیز افزایش فشار‌های بین المللی بر ترکیه جهت متوقف کردن عملیات خود علیه گروه‌های مسلح کردی در شمال شرق سوریه همگی مواردی هستند که پرسش‌هایی درباره احتمال توقف عملیات ترکیه در سوریه مطرح کرده‌اند.

احتمالا ترکیه با این چراغ سبز آمریکا در باتلاق سوریه گرفتار خواهد شد و نخواهد توانست نسبت به اهداف خودش که همان ایجاد منطقه امن و یا حائل برای انتقال اعراب سنی طرفدار ترکیه به این منطقه است، موفق شود.

وزیر خزانه‌داری آمریکا اعلام کرد دونالد ترامپ به مقام‌های اجرایی کاخ سفید اجازه داده است تا «تحریم‌های بسیار مهم» تازه‌ای را علیه ترکیه آماده کنند. تحریم‌های مورد نظر رئیس جمهوری آمریکا که به دلیل حمله ترکیه به شمال شرقی سوریه تنظیم شده، فعلا قرار نیست اعمال شود و در صورت لزوم اجرایی خواهد شد.تحریم‌ها بسیار سخت هستند و امیدوارم مجبور به استفاده از آن‌ها نشویم. اما اگر لازم بدانیم می‌توانیم اقتصاد ترکیه را فلج کنیم."

برخی دیگر می‌گویند دخالت نکنیم و بگذاریم کردها خودشان جنگ را پیش ببرند (شاید حتی با کمک مالی ما). اما من می‌گویم اگر ترکیه خارج از چهارچوب‌ها رفتار کند، باید از نظر مالی به شدت به او حمله کنیم. من اوضاع را از نزدیک رصد می‌کنم.»

کشور‌های عربی، به استثنای قطر، تقریبا همگی حمله ترکیه به کردهای سوریه را با درجات متفاوت محکوم کردند. در این میان، مخالفت مصر، امارات و عربستان بسیار شدید بوده است. سالهاست که ماموران اطلاعاتی سعودی در مناطق تحت سیطره نیرو‌های دمکراتیک سوریه حضور دارند. آیا عربستان با حمایت از گروه‌های کردی، سوریه را به باتلاقی برای ترکیه تبدیل خواهد کرد؟ سعودی‌ها برای این حمایت انگیزه قوی دارند.

احتمالا اردوغان فکر می کند حمله به کردها و مصادره کردن نفت آن ها، یک پیروزی تمام عیار برای ترکیه است. با این حال، وی سخت در اشتباه است: او در حال مهیا کردن شرایط برای یک جنگ فرسایشی است که ترکیه از پسِ آن برنمی آید و امکان دارد در نهایت، بازنده آن باشد.

به هر حال، این بار ترکیه قصد دارد یک نگرانی طولانی مدت را به شکل نظامی برطرف کند. ترامپ هم به رغم مخالفت نهاد‌های حاکمیتی آمریکا، به آن چراغ سبز نشان داده است. اما به دلیل تعارض و تضاد منافع قدرت‌های منطقه‌ای و بین المللی در خاورمیانه، راه حل‌های نظامی در این منطقه ملتهب معمولا کارساز نیست. از این رو، باید دید آیا عملیات جدید ترکیه اهداف مورد نظر سیاست‌سازان این کشور را محقق می‌کند یا اینکه سوریه به باتلاقی برای ترکیه تبدیل خواهد شد.

دونالد ترامپ روز گذشته در پیامی توئیتری به ترکیه هشدار داد: اگر ترکیه هرگونه اقدامی در سوریه انجام دهد که مصداق خارج شدن از چارچوب‌ها قلمداد شود، اقتصاد ترکیه را کاملاً ویران خواهم کرد و از بین خواهم برد؛ همان طور که قبلاً این کار را کرده‌ام!

یک عضو بلندپایه حذب عدالت و توسعه ترکیه، گفت: قصد اشغال هیچ بخشی از خاک سوریه را نداریم و هدف ما نابود کردن گروه‌های تروریستی است. هرگونه تحولی در شمال سوریه برای امنیت ملی ترکیه بسیار مهم است.

در شرایط فعلی ترکیه با دست آویز قرار دادن تحرکات برخی نیرو‌های کردی مخالف، قصد دارد از این منطقه به عنوان یک اهرم فشار استفاده کند تا بتواند به بخشی از مطالبات خود برسد.

اردوغان در شمال سوریه دو آرزو دارد: ۱- کسب حمایت آمریکا از عملیات نظامی ترکیه در سوریه یا حداقل قطع کمک‌های نطامی آمریکا به کرد‌های سوریه. ۲- ریشه کن کردن احزاب مسلح کردی در سوریه. آرزوی اول محقق شد. محقق شدن آرزوی اول، راه تحقق آرزوی دوم را هموار می‌کند. واضح است که چرخش ترامپ علیه کردها، فرصت کم نظیری در اختیار ترکیه قرار داده تا به یک نگرانی چندساله خاتمه دهد. اما باید دید احزاب کردی چه می‌کنند. آن‌ها به ترکیه هشدار داده‌اند که حمله به شمال سوریه، به «جنگ تمام عیاری» منجر خواهد شد.

سخنگوی وزارت امور خارجه گفت: ایران با جدیت بر لزوم حفظ تمامیت ارضی سوریه و احترام به حاکمیت ملی این کشور و جلوگیری از تشدید بحران انسانی تاکید دارد.