کالاهای اساسی

از ۵۳ قلم خوراکی منتخب، تعداد ۳۹ قلم، درصد تغییر سالانه بالاتر از نرخ تورم نقطه‌ای کل کشور (۴۸.۷ درصد) داشته‌اند.

به گفته دبیر ستاد تنظیم بازار برای تنظیم بازار ماه رمضان ۳۰ هزار تُن برنج، ۳۰ هزار تُن شکر، ۳۰۰۰ تُن گوشت قرمز منجمد و حدود ۱۸۰ هزار تُن روغن به عنوان سهمیه ویژه در اختیار استان‌ها قرار خواهد گرفت تا در صورت لزوم توزیع شود.

معاون اول رییس جمهور با تاکید بر ضرورت رصد روزانه بازارها، خواستار دخالت لازم ستاد تنظیم بازار برای جلوگیری از افزایش قیمت و وفور کالا‌ها شد و گفت: همه دستگاه‌ها به ویژه دستگاه‌های نظارتی و تعزیرات و سازمان حمایت از مصرف کنندگان باید با حضورشان در صحنه به مردم اطمینان بخشی کنند.

مقایسه آمار‌ها نشان می‌دهد که قیمت هر کیلو برنج پاکستانی، تایلندی و طارم در بهمن ماه ۱۳۹۹ نسبت به ماه مشابه در سال ۱۳۹۶ به ترتیب ۳.۵، ۴.۵ و ۲.۵ برابر شده است. قیمت سه نوع برنج یاد شده در بهمن ماه چهار سال پیش به ترتیب ۳۰۰۰، ۳۵۰۰ و ۱۳ هزار و ۵۰۰ تومان بوده است.

در این طرح مرغ منجمد به میزان ۱۶۰۰ تن با قیمت مصرف کننده ۱۵ هزار و ۵۰۰ تومان، گوشت گوساله منجمد به میزان ۸۰۰ تن با قیمت مصرف کننده ۸۰ هزار تومان، در مراکز مختلف توزیع می‌شود.

افزایش قیمت در آذر امسال مربوط به برنج تایلندی بوده که قیمت آن با ۱۲۰ درصد افزایش از ۷۸۰۰ تومان در آذر سال قبل به ۱۷ هزار و ۲۰۰ تومان در ماه مشابه سال جاری رسیده است.

نماینده مردم اراک در مجلس با اشاره به گزارش اخیر رئیس دیوان محاسبات در خصوص تفریغ بودجه در تذکری به رئیس قوه قضائیه اظهار کرد: ۱۴ میلیارد و ۸۰۰ میلیون یورو برای واردات کالا به برخی از شرکت‌ها پرداخت شده، اما تاکنون کمتر از ۶ میلیارد یوروی آن وارد شده است. مشخص نیست این اجناس کالای اساسی و مورد نیاز مردم بوده یا خیر.

با بررسی تازه‌ترین گزارش مرکز آمار در ۱۷ استان نرخ تورم نقطه‌ای گروه «خوراکی، آشامیدنی و دخانیات» بیشتر از ۵۷.۹ درصد است. بدین معنا که ساکنان این استان‌ها برای خرید یک سبد مشخصی از خوراکی نسبت به آذر سال گذشته باید بیش از ۵۷.۹ درصد هزینه بیشتری بپردازند. اغلب این استان‌ها تورم نقطه‌ای بالاتر از میانگین کشوری نیز دارند.

به طور کلی بعد از ابلاغ شیوه نامه بازرسی از انبار‌ها تاکنون بالغ بر ۱۲۶ هزار و ۸۹۰ مورد بازرسی از انبار‌ها و مراکز نگهداری کالا درسطح کشور انجام گرفته و بیش از ۲۹۰۶ پرونده تخلف در همین راستا تشکیل و پرونده متخلفان برای رسیدگی به ادارات کل سازمان تعزیرات حکومتی ارجاع شده است.

نان کالای جایگزین و پاسخی اجباری به افزایش قیمت گوشت، مرغ و تخم مرغ است. اگر رشد قیمت در گروه نان و غلات ادامه یابد چه بسا پدیده‌هایی همچون «نان‌قسطی» تشدید شود.

بیشترین افزایش قیمت در آبان امسال مربوط به برنج پاکستانی باسماتی درجه یک بوده که قیمت آن با ۱۰۷.۴ درصد افزایش از ۱۱ هزار و۷۰۰ تومان در آبان سال قبل به ۲۴ هزار و ۳۰۰ تومان در ماه مشابه سال جاری رسیده است.

در مهر ماه امسال در بین ۸۹ قلم کالای اساسی، قیمت ۸۴ کالا بین ۰.۴ تا حدود ۳۱۴.۶ درصد نسبت به خرداد سال گذشته افزایش داشته است.

برعکس آن چیزی که سیاستگذاران انتظار داشتند که با ارز دولتی می‌توان ثبات را به سمت قیمت کالا‌ها برد باید گفت همین امر باعث جهش قیمت‌ها شد. اگر ما اقتصاد آزاد سالم و بدون رانت داشتیم و اقتصادی بر مبنای استراتژی‌های علمی بود شاهد کسری بودجه، افزایش پایه پولی و در نهایت رشد تورم نبودیم. در چنین شرایطی رشد تورم دلیل افزایش نرخ ارز است. چرا که در چنین مقطعی، ارز یک کالا محسوب می‌شود.

درحال حاضر اوراق سهام بهادار برای مسئولان ما خیلی مهم‌تر از تورم و آسیبی است که نرخ تورم به تولید و توزیع درآمد می‌زند. برای مسئولین، اصلاً تورم مهم نیست، چون به‌احتمال بالای ۹۰ درصد، کل مسئولینی که برای کشور تصمیم می‌گیرند جزو دهک‌های درآمدی بالا قرار می‌گیرند که از تورم آسیب نمی‌بینند.

مصوبات اخیر گره از کار دپوی کالا‌های اساسی و کالا‌های مربوط به تولید باز کرده و مشکل ارزی آن‌ها حل شده است، اما هنوز بخشی از کالا‌ها در گروه‌های دیگر قرار دارند که مشمول این مصوبه نبوده و امکان ترخیص برای آن‌ها فراهم نیست.

قیمت کالاهایی همچون لپه، عدس و برنج هندی به ترتیب با ۱۲۲.۷، ۱۵۲.۳ و ۱۸۸.۳ درصد افزایش قیمت در شهریور امسال نسبت به ماه مشابه سال قبل بیش از ۱۰۰ درصد افزایش داشته و بین دو تا سه برابر شده است.

در هفته‌های اخیر گزارش‌های مختلفی از کمبود روغن در تمام نقاط کشور منتشر شده است. تقریبا در همه شهر‌ها از شمال تا جنوب گرفته در سوپر مارکت‌ها و فروشگاه‌ها روغن پیدا نمی‌شود. اگر هم پیدا شود برخی روغن‌های خاص مانند روغن ذرت گران است و خرید آن به صرفه نیست.

برای آنکه روند کاهش قیمت‌ها تسریع شود باید این اعتماد در اقتصاد ایجاد شود که این کاهش قیمت‌های عوامل تولید موقتی نیست و دائمی است. به عنوان مثال اگر ما شاهد کاهش قیمت دلار هستیم سیاستگذار باید این اطمینان را به فعالان اقتصادی بدهد که این کاهش واقعی و دائمی است یا حداقل در کوتاه مدت این سیاست ادامه دارد. یا سیاستگذار رفتار عقلایی انجام بدهد مبنی بر این که از کاهش قیمت‌ها حمایت می‌کند.وقتی این پیام به بازار داده شد که آن عامل خارجی یعنی تحریم‌ها وخروج آمریکا از برجام که منجر به کمبود ارز و کالا شده است از بین رفته یا می‌رود یا کاهش پیدا می‌کند و آمریکا حالا قرار است به برجام برگردد طبیعی است همان عامل که موجب شوک منفی شده وقتی حذف شود این شوک منفی هم از بین می‌رود؛ بنابراین انتظار داریم که بخشی از کاهش قیمت‌ها تا روی کار آمدن بایدن در بهمن ماه رخ بدهد. برای بخش دیگر از کاهش قیمت‌ها هم باید دید که با آمدن بایدن چه می‌شود، اما پیش بینی من این است که این کاهش قیمت‌ها تا بهمن ماه یعنی آغاز ریاست جمهوری بایدن رخ می‌دهد.

طبق گزارش مرکز آمار ایران از تغییرات متوسط قیمت اقلام خوراکی منتخب در مهرماه سال ۹۹ در گروه لبنیات، تخم‌مرغ و انواع روغن، بیشترین افزایش قیمت مربوط به کره پاستوریزه (کره حیوانی) با ٤٠,٣ درصد، تخم‌مرغ ماشینی با ٢١.٢ درصد و خامه پاستوریزه با ١٣.٢ درصد بوده است. شورش قیمت‌ها در مهرماه نسبت به شهریور به اوج خود رسیده که روی تورم نقطه‌ای و سالانه تاثیر بسزایی دارد. این روند تبعات منفی بر قدرت خرید و رفاه خانوار گذاشته و همچنین سطح تقاضا را کاهش می‌دهد.

یارانه ۱۲۰ هزار تومانی خرید کالاهای اساسی تصویب نهایی شد و طبق اعلام مجلس حداکثر تا یک ماه آینده پرداخت می‌شود. اما این طرح مخالفانی دارد که سرنوشت پرداخت آن را مبهم می‌کند.