تورم نقطه به نقطه

قنبری گفت: یکی از مهم‌ترین موضوعاتی که در افزایش قیمت کالا‌های اساسی دخیل بوده، کمبود عرضه کالا‌های مختلف در بازار است، به عنوان نمونه عرضه مرغ در کشور با کمبود روبرو بوده و همین موضوع باعث شده که قیمت آن با افزایش چندین برابری روبرو شود، این مسئله در مورد کالا‌های دیگر نیز مصداق دارد در این راستا از یک طرف به دلیل دلیل وجود تحریمها، مواد اولیه تولید با مشکلات فراوانی وارد کشور شود و به همین دلیل تولید کالا‌های مختلف با اختلال روبرو شده است.

وضعیت اقتصاد ایران در دهه ۱۳۹۰، بدترین وضعیت، دست کم از سال ۱۳۲۰ تاکنون بوده است. بررسی‌ها نشان می‌دهند که اقتصاد ایران در این دهه تقریباً رشدی نداشته و در حالی که جمعیت ایران از سال ۱۳۹۰ تا سال ۱۳۹۹ حدود ۱۲ درصد افزایش داشته است، سهم هر ایرانی از کیکِ اقتصادِ ایران کوچک‌تر شده است. با این همه، ظاهراً پیش بینی‌ها در مورد آینده اقتصاد ایران، حتی بدتر هم هستند.

افقه با اشاره به اینکه بانک مرکزی در ابتدای سال ۹۹ هدفگذاری ۲۲ درصدی نرخ تورم را را اعلام کرد، یادآور شد: این در حالی است که در پایان اسفند ماه تورم ماهیانه ۳۶ و نیم درصد اعلام شد بر اساس گزارش مرکز آمار و طبعاً با چنین شرایطی وضعیت اقتصادی در سال ۱۴۰۰ امکان دارد وخیم‌تر از سال ۹۹ باشد، در این راستا، مردم نیز در کف بازار این افزایش قیمت کالا‌ها و تورم را با پوست استخوان خود لمس کرده اند و نمی‌توان با خیال خوش انتظار داشت که وضعیت بهبود پیدا کند، بلکه بر عکس احتمال بدتر شدن معیشت مردم بسیار محتمل‌تر است.

این تورم ۳۰.۵ درصدی فصل پاییز که اعلام‌شده یک تورم ضمنی است نه تورمی که در کل کالا‌ها وجود دارد. نزدیک به ۳۸۰ تا ۴۰۰ رقم کالا در این باره بررسی می‌شود. میانگین این‌ها در نظر گرفته شده و سی پی آی (CPI) که شاخص قیمت مصرف‌کننده است در پاییز ۳۰.۵ درصد شده است، اما سطح تورم سبد معیشتی بسیار بالاتر از این است. روزی نیست که قیمتی افزایش پیدا نکند. در عرض همین ۹ ماه گذشته بعضی از اقلام ۱۵۰ درصد افزایش قیمت داشته و ما نمی‌توانیم این ۳۰.۵ درصد تورم در پاییز را به سبد مصرفی معیشتی تعمیم دهیم. ممکن است این تورم در کل اقلام مصرفی مورد محاسبه که همان ۳۸۰-۴۰۰ قلم کالاست صدق کند، اما نمی‌توانیم این را در مورد سبد مصرفی که مردم روزانه با آن سروکار دارند و می‌دانند چقدر افزایش قیمت دارد تسری دهیم. در این صورت، این تصور برای مردم پیش می‌آید که این ارقامی که دولت درباره تورم و متغیر‌های اقتصادی اعلام می‌کند بسیار تردیدآمیز است.در صورت تداوم وضعیت فعلی در سه ماهه آخر سال، تورم بیش از ۵۰ درصدی را تجربه خواهیم کرد.

به طور مشخص تورم از تهران به سایر نقاط مهاجرت پذیری پیدا می‌کند.صرف‌نظر از این، یکی از چالش‌هایی که ما با آن مواجه هستیم کمبود توزیع کالا در سطح کشور است. وقتی ما نمی‌توانیم نهاده‌ها و محصول نهایی را بموقع توزیع بکنیم دامنه دلالی یا سوداگری اقتصادی اثر وضعی بیشتری به خود از خود به جای می‌گذارد. اما در زمان جنگ یک شهرستانی مانند ایلام چنین چالشی را نداشت. به خاطر این‌که چرخش توزیع کالا و خدمات از یک توازن منطقی برخوردار بود و شدت اثرگذاری مهاجرت تورم ناشی از عدم توزیع کالا و یا در دسترس نبودن کالا و خدمات کمتر قابل مشاهده بود. آن کالایی که برای سیستان و بلوچستان به خاطر کوپن توزیع می‌شد همان مقدار کالایی بود که در کردستان به خاطر کوپن توزیع می‌شد. به نظر می‌رسد مهم‌ترین مفقوده‌ای که امروز در کشور وجود دارد هماهنگی در مدیریت اجرایی است که مهم‌ترین اثرگذاری خود را در دامنه توزیع مناسب کالا و خدمات به جای گذاشته است.

ما در یک سیکلی افتادیم که تولید کم می‌شود قیمت‌ها بالا می‌رود و مصرف کم می‌شود دوباره تولید کم می‌شود دوباره قیمت‌ها بالاتر می‌رود یعنی ما در یک سیکل نزولی افتاده‌ایم. کاری که این سیکل نزولی می‌کند این است که در ماه آینده رکود به شدت تشدید می‌شود. در سطح شهر تهران در مغازه‌ها کسی برای خرید نیست. هیچ‌کس خرید نمی‌کند، چون پول ندارد. وقتی خرید نشود بخش خدمات و فروش با رکود مواجه می‌شود. اولین عامل این وضع، قیمت بالا و غیرواقعی دلار است که باعث شده است اقتصاد قفل شود. بعد هم کرونا و تحریم‌ها نقش دارند. ما دچار پدیده‌ای شده‌ایم که رکود نیست بلکه مرحله قفل شوندگی اقتصاد است که خیلی بد است.

محمدقلی یوسفی اقتصاددان با اشاره به اینکه تورمی که امروز مردم با تمام وجود آن را در زندگی خود لمس می‌کنند، رهاورد سال‌ها سوء مدیریت و ناکارآمدی است، بیان داشت:طی تمام این سال‌ها انواع و اقسام اشتباهات و قصور‌ها انجام نشد و نه تنها با این مسائل هیچ‌گونه برخوردی نشد، در مقابل این بی‌تدبیری‌ها زنجیروار تا امروز ادامه پیدا کرده و شما مسلم بدانید، اگر همین وضعیت همچنان برقرار باشد، این گرانی‌ها و افزایش قیمت‌ها در آینده نیز ادامه دارد، اینکه ما تنها به این امید باشیم که بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا انتخاب شود و به برجام برگردد، تا ما بتوانیم نفت بفروشیم و اوضاع را درست کنیم، چنین اتفاقی نمی‌تواند چیزی را حل نخواهد کرد.

دولت و نظام اداری و عمومی ما هزینه‌های سنگینی دارد که بابتش کار فاقد بهره وری انجام می‌شود. بخش عمده مزد‌ها و حقوق‌هایی که پرداخت می‌شود به خصوص افرادی که حقوق کلان دریافت می‌کنند بازدهی ندارند، ولی هزینه سنگینی بر بودجه تحمیل می‌کنند. بخش عمده بودجه، هزینه جاری است. هزینه جاری با پول نفت پوشش داده می‌شد. الان که قیمت نفت پایین آمده و مشکلاتی برای فروش نفت پیش آمده است پایه پولی گسترش پیدا کرده است و بانک مرکزی با دولت همراه شده است و از این طریق هزینه‌ها دارد تامین می‌شود. وقتی منبع تامین وجود ندارد نقدینگی بالایی را خلق کرده‌اند که ما به ازایش تولید وجود ندارد و کالایی تولید نشده است به همین خاطر تورم بخش طبیعی از اقتصاد ایران شده است و امسال تورم جهش یافته‌ای را شاهد هستیم. سازمان برنامه و بودجه هم در این میان نقش دارد. چون یکی از سرچشمه‌های تورم در ایران را باید در نظام بودجه‌ای کشور جستجو کنیم. نظام بودجه‌ای مبتنی بر اصول کارشناسی نیست و بر اساس چانه زنی و تقسیم و توزیع پول است. سرچشمه تورم در اقتصاد ایران در سازمان برنامه و بودجه، سازمان مدیریت و سازمان‌های مرتبط با بودجه است. حتی شورای نگهبان که بودجه را تصویب می‌کند هم در تورم دخیل است.

قیمت‌ها در سال ۹۸ حدود ۲۴.۲ درصد بیشتر شده است. این موضوع از تورم نقطه به نقطه گزارش شده توسط مرکز آمار قابل برداشت است که نشان می‌دهد در اسفند‌ماه سال ۹۸، قیمت‌ها چه تغییری نسبت به ابتدای سال پیدا کرده‌اند. در این سال روند نرخ تورم عموما کاهشی بود

حسین راغفر استاد اقتصاد دانشگاه الزهراء با اشاره به اینکه دولت یازدهم، در ابتدای کار خود تورم موجود را به دولت قبل ربط می‌داد، اظهار داشت: «اینکه آقای رئیس جمهور اعلام می‌کند، در 5 ماهه امسال نسبت به سال گذشته از بار مشکلات مردم کم شده و ثبات بر فیمت‌ها حکمفرما شده، به هیچ عنوان مردم چنین چیزی را در زندگی خود احساس نمی‌‌کنند.»

با وجود افزایش تورم سالانه تورم در شاخص نقطه ‌به نقطه اندکی کاهش داشته است به طوری که به ۴۱.۶ درصد رسیده و نشان می‌دهد که خانوارها به طور میانگین ۴۱.۶ درصد بیشتر از مردادماه سال گذشته برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات یکسان هزینه کردند. براین اساس تورم نقطه‌ای در مردادماه نسبت به تیرماه ۶.۴ درصد کاهش داشته است.

تورم خردادماه سال ۹۸ به ۳۷.۶ درصد رسید. گزارش مرکز آمار از شاخص قیمت مصرف کننده خرداد ۹۸ نشان می‌دهد میانگین قیمت‌ها در این ماه نسبت به خرداد پارسال ۱.۵ برابر شده و این یعنی تورم نقطه به نقطه در خرداد به ۵۰.۴ درصد رسیده است. همچنین تورم ماهانه برای فروردین ۰.۸ درصد محاسبه شده که نشان می‌دهد سرعت افزایش تورم در حال صفر شدن است و به زودی شاهد کاهش نرخ تورم خواهیم بود

همچنین کالاها به سه دسته بادوام، بی‌داوم و کم‌دوام تقسیم‌بندی می‌شود. بررسی‌ها نشان می‌دهد در خردادماه تورم ماهانه کالاها ۵/ ۰ درصد و تورم ماهانه خدمات ۲/ ۱ درصد بوده است. همچنین در بخش کالاها، تورم ماهانه کالاهای کم‌دوام معادل ۳ درصد، کالاهای بی‌دوام معادل ۳/ ۰ درصد و کالاهای با دوام منفی ۲/ ۰ درصد ثبت شده است.

در ماه گذشته و در جریان افزایش قیمت گوشت قرمز در بازار اثر تورمی آن قابل ملاحظه بوده است؛ به طوری که تورم در گروه گوشت از ۹۰ درصد گذشته است.

گزارش مرکز آمار می‌گوید مهرماه امسال تنها در گروه خوراکی‌ها شاهد رشد ۴۵درصدی قیمت‌ها نسبت به مهر سال گذشته بوده‌ایم و مقایسه تورم نقطه‌به‌نقطه در گروه دخانیات ما را به عدد ۱۶۵درصد می‌رساند! در مجموع هر خانوار مهر ماه امسال به طور متوسط ۳۲.۸ درصد بیشتر از مهر پارسال برای کالاها و خدمات پول خرج کرده است

بررسی آمارهای مربوط به نرخ تورم برای خردادماه امسال (۱۳۹۷) نشان می‌دهد که سه استان کرمانشاه، لرستان و ایلام پیشتاز نرخ تورم در بین کل استان‌های کشور هستند. این استان‌ها به علاوه استان‌های همدان و چهارمحال و بختیاری صدرنشین جدول تورمی‌ها هستند.

بر اساس اطلاعات بانک مرکزی ایران تورم ۱۲ ماهه منتهی به تیرماه سال جاری نسبت به ۱۲ ماهه منتهی به تیرماه سال ۱۳۹۵ معادل ۱۰.۳ درصد شده است و تورم نقطه‌ای تیرماه نیز معادل ۹.۹ درصد بوده است.