ملکیان در همایش «پرسش از امر دینی در عصر حاضر» با برشمردن چالشهای امر دینی و دینداری گفت: امر دایر بین التزام بین ادیان کلاسیک و ماتریالیسم نیست. راه سوم این است که ما معنویت بنیانگذاران ادیان را کشف و در پی آن باشیم.
مصطفی ملکیان بر آن است که برای رسیدن به یک فرهنگ درست، باید ۵ امر پیشداوریها، تعصب، جزم و جمود، آرزواندیشی و بیمدارایی را گرفت و کنار گذاشت، اما با تدقیق بیشتر این گرفتنها نشدنی، تقلیل یافته و نیازمند توضیح بیشتر به نظر میرسد.
مصطفی ملکیان در خصوص کتاب فضائل ذهن معتقد است که این کتاب یکی از کتابهایی است که به غیر از جنبههای علمی، زندگی انسان را بهتر میکند و میارزد که انسان در خصوص تک تک جملات آن بیاندیشد.
ملکیان معتقد است که مکتبها، نظامها و نظریات زیادی در حوزه اخلاق ظهور کردهاند و برای انتخاب یکی از اینها، نیاز به ملاک یا ملاکهایی داریم.
ملکیان در نشست رونمایی از تصحیح مثنوی معنوی گفت: عقلانیت، اخلاق و حقوق بشر شرط لازم پذیرفتن یک سخن است؛ از این رو در آثار مولانا سخنان فراوانی است که این سه شرط را برمیآورند.
ملکیان معتقد است اگر در درون ادیان تعارضاتی با اخلاق وجود دارد، یا باید جوری رفع و رجوع کرد و ناسازگاریهای درون متون مقدس باید رفع شود، چه اگر از مقولهای در اخلاق دینی در تعارض با اخلاق جهانی باشد، انگار تکهای از ادیان اخلاق جهانی را پذیرفته و تکهای دیگر نپذیرفته است.
در میزگرد ملکیان و خسروپناه مطرح شد:
میزگرد «دینداری در دنیای معاصر» با حضور مصطفی ملکیان و حجتالاسلام عبدالحسین خسروپناه در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد. امکان و شرایط گفتوگوی دینداران با دیگران یکی از محورهای اصلی این میزگرد بود.
هرچيزي كه آرزوي پيوند قلبي با آن را داشته باشي اما ادراك كني كه آن پيوند قلبي از بين رفته است، نسبت به آن دچار از خودبيگانگي شدهيي. اين از خودبيگانگي يك نوع تنهايي است.
مولانا و ديگر عرفا مانند غزالي اعتقاد دارند كه زياده روي در استفاده از لذات دنيا ترس از مرگ را افزايش ميدهد. در اينجا مولانا در برابر «رولو مي» پدر رواندرماني اگزيستانـسيال قـرار دارد وي بيان ميكرد؛ چنان در جهان زندگي كنيد كه هرچه خوشي ميتوانيد در جهان بكنيد و هرچه خوبي ميتوانيد به جهان بدهيد. به زعم «رولو مي» اين نوع زيستن در جهان ترس از مرگ را كاهش ميدهد
مصطفی ملکیان ، فیلسوف و روشنفکر ایرانیدر سلسله نشستهای«رستخیز ناگهان» به بررسی نظر و دیدگاه مولانا درباره مرگ میپردازد.
دکتر مصطفی ملکیان مقدمه جالبی در کتاب 'تنوع دین در روزگار ما، دیداری دوباره با ویلیام جیمز' اثر 'چارلز تیلور' دارد که توسط ملکیان ترجمه شده است.