احیای برجام

امیرعلی ابوالفتح کارشناس مسائل آمریکا گفت: مهم‌ترین موضوعی که در حال حاضر در مورد برجام و مذاکرات پیرامون آن وجود دارد این است که فردای احیای برجام چه اتفاقی خواهد افتاد، آمریکا اعلام کارده تحریم‌های مرتبط با برجام را رفع خواهد کرد، اما موضوع مهم این است که فردای برجام چه رخ خواهد داد، جداول زمانی بازگشت ایران و آمریکا بر اساس تعهدات به چه صورت خواهد بود و یا بر سر سایر موضوعات از جمله موشکی و منطقه‌ای مذاکرات صورت خواهد گرفت یا نه، آمریکا خواستار این است که ایران بر سر مذاکره در مورد سایر موضعات توافق کند، که کشورمان نیز قدر مسلم زیر با چنین چیزی نخواهد رفت، این‌ها مسائلی است که دو طرف بر اثر آن‌ها اختلاف عمیق دارند و بر این اساس نمی‌توان چشم‌انداز مشخصی را برای احیای برجام درنظر گرفت.

مجلسی اضافه کرد: یکی از دلایل دیگری که مذاکرات متوقف شد این بود که دولت حسن روحانی نمی‌خواست در موقعیتی قرار گیرد که به عنوان یک قربانی در توافق برجام نقش ایفا کند، بر این اساس ایده‌آل دولت رئیسی این بود که توافق حاصل می‌شد و در دولت آن‌ها هر رفتاری که می‌خواستند نسبت به برجام انجام می‌دادند و هر وقت دلشان میخواست برجام را اجرا می‌کردند، یا نمی‌کردند و در قبال آن نیز مسئولیتی قبول نمی‌کردند.

بهشتی پور کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به اینکه در حال حاضر آمریکا به دنبال ایجاد برجام پلاس است، خاطرنشان کرد: گفتگو در مورد موضوعات موشکی منطقه‌ای، حقوق بشری و..، خواست آمریکا است که در برجام پلاس دنبال شود، آن‌ها مدعی هستند که ایران باید در مورد این مذاکرات توافق کند تا آن‌ها نیز به برجام بازگردند و تحریم‌ها را رفع کنند، در صورتی که ایران می‌گوید وقتی که شما به تعهد خود پایبند نبودید، چگونه صحبت در مورد سایر موضوعات را پیش می‌کشید.

تا زمان استقرار دولت رییسی تیم مذاکره کننده ایرانی برای ادامه دور هفتم مذاکرات احیای برجام به وین بازنخواهند گشت و بر این اساس دور هفتم مذاکرات احیای برجام تا زمانی زودتر از نیمه ماه آگوست (اواخر مرداد) آغاز نخواهد شد.

افقه با تاکید بر اینکه با قرار گرفتن ایران در لیست سیاه fatf حداقل ۲۰ درصد بر هزینه تجارت و تولید کالا در کشور افزوده شده است، ادامه داد:در حالی که در داخل مدام گفته می‌شود قیمت کالا‌ها و مایحتاج ضروری مردم افزایش می‌یابد، یکی از علل اصلی این موضوع هزینه گزافی است که برای دور زدن تحریم‌ها و همچنین جابجایی و نقل و انتقال پول برای واردات صرف می‌شود، طبعاً این موضوع بر روی قیمت تمام شده کالا اثر می‌گذارد و حداقل ۲۰ درصد کالا‌ها و نیاز‌های اساسی مردم گران‌تر از حالت عادی در اختیار آنان قرار می‌گیرد، این موضوع به نوعی یک خودتحریمی به حساب می‌آید و تا هر زمانی که این موضوع تکلیفش مشخص نشود هزینه آن را مردم به صورت افزایش مدام قیمت‌ها پرداخت خواهند کرد.

در حالی که ایران می‌گوید رایزنی‌های داخلی برای رسیدن به یک چارچوب مذاکراتی جهت بازگشت به روند وین ادامه دارد، کشور‌های روسیه، چین، آلمان و فرانسه در چند روز اخیر نسبت به طولانی شدن تعلیق مذاکرات و فاصله زمانی میان دور ششم و هفتم هشدار دادند.

مجلسی با تاکید بر اینکه دوره هفتم مذاکرات وین نیز به دلیل اختلافاتی که دو طرف باهم دارند، تاکنون برگزار نشده، گفت: اگر قرار است ما از اصول دیپلماسی برای رسیدن به تفاهم استفاده کنیم، باید نقطه‌نظر خود را به طرف مقابل نزدیک کنیم نه اینکه بنشینیم و انتظار داشته باشیم که حرف‌مان یک کلام باشد و طرف مقابل از خواسته‌های خود کوتاه بیاید تا ما به توافق برسیم، چنین چیزی در عرف سیاست روابط بین‌الملل وجود ندارد تا زمانی که وضعیت فعلی بر مذاکرات حاکم باشد توافق قطعاً در کار نخواهد بود.

می‌توان گفت، پس از ۶دور مذاکره فشرده، پیشرفت قابل‌توجهی حاصل شده، اما موضوعات کلیدی باقی مانده است که می‌تواند تمام پروژه احیای برجام را با خطر جدی مواجه کند. توانایی‌های هسته‌ای، تحریم‌ها و ترتیب اقدامات طرفین در خصوص راستی‌آزمایی؛ این سه موضوع بسیار مهم هستند.

فلاحت‌پیشه با تاکید بر اینکه در سوی مقابل طرف‌های برجام مواضعی که تاکنون داشته‌اند این احتمال را تقویت می‌کند که ممکن است دو طرف در سیاست‌هایی که اتخاذ کرده‌اند، تجدیدنظر کنند، یادآورشد: دو طرف تاکنون مسیر دیپلماسی را در پیش گرفتند و این موضوع یک نکته بسیار امیدوار کننده است، در چنین فضایی این احتمال وجود دارد ابهاماتی که روی میز است، رفع شود، اما از سوی دیگر تاکید دو طرف بر روی توافق بر سر همه یا هیچ عملاً باعث شده که برگزاری چند دور مذاکرات تاکنون و همچنین توافقات بر روی یک سری مسائل و نگارش چند پیش‌نویس تحت تاثیر اختلاف ایران و آمریکا قرار بگیرد.

عباس عبدی نوشت: بالا بردن انتظارات از گفتگو‌های وین پاشنه آشیل دولت جدید است. دولت آمریکا هر توافقی را باید به امضای مجلس برساند، ولی مشکل از اینجا آغاز می‌شود که دولت ایالات متحده هیچ تضمینی برای خارج نشدن دوباره از برجام نه می‌دهد و نه می‌تواند بدهد. مگر با دستور مستقیم رییس‌جمهور آن که بعید است این کار را نیز انجام دهد.

اینکه آیا تا پایان مهلت قانونی استقرار دولت روحانی برجام به نتیجه می‌رسد بستگی به عزم و اراده دولت ندارند، بلکه تصمیم‌گیری باید در جای دیگری گرفته شود.

بیگدلی با تاکید بر اینکه فرصت برای احیای برجام بسیار اندک است، یادآور شد: دو طرف با یکدیگر تفاوت دیدگاه‌های بسیاری دارند، از سویی مذاکرات ایران و عربستان بعد از برگزای چهار دور مذاکرات متوقف شده که این موضوع به هیچ عنوان سیگنال خوبی محسوب نمی‌شود.

رئیس کمیسیون امنیت ملی مجلس دهم اضافه کرد: مسائلی که اکنون باقی مانده باید در سطح سران دو کشور در مورد آن تصمیم گیری شود و برای همین موضوع است که نمایندگان طرف‌های برجام به صورت فشرده مذاکره کرده و بعد برای تصمیم گیری به پایتخت‌های خود باز می‌گردند، اما در نهایت می‌توان گفت روندی که در حال طی شدن است به احیای برجام ختم خواهد شد، زیرا مسیری که طی چند ماه اخیر پیموده شده دیپلماسی را به عنوان تنها گزینه موجود دو طرف باقی گذاشته است. در این راستا هم از سوی دولت ایران و هم از سوی دولت آمریکا تنش زدایی در دستور کار قرار گرفته است.

مجلسی با اشاره به اینکه آمریکا تمامی تحریم‌هایی که علیه ایران وضع کرده را لغو نخواهد کرد، بیان داشت: بر اساس توافقات که در وین انجام شده، آمریکا تحریم‌های اصلی شامل تحریم‌های بانکی، فروش نفت پتروشیمی، فلزات اساسی و ... را لغو خواهد کرد، اگر این تحریم‌ها لغو شود می‌توان امیدوار بود که ایران بتواند به تعاملات بین‌المللی برگردد و برای نقل و انتقالات مالی نیز با مشکلی مواجه نخواهیم شد، زیرا که مهم‌ترین تحریمی که ایران با آن روبرو است تحریم مالی و نقل و انتقال پولی است، زیرا هر کالایی که ما صادر یا وارد می‌کنیم نمی‌توانیم بهای آن را پرداخت کنیم، بنابراین رفع تحریم بانکی کلید حل مشکلات اقتصادی خواهد بود.

سلطان‌محمدی با تاکید بر اینکه بازار مسکن در سال جاری بازار آرامی را پشت سرخواهد گذاشت، بیان کرد: اگر بخواهیم بر اساس مولفه‌های کلانی که بر روی بازار مسکن موثر هست، بازار را تا پایان سال پیش‌بینی کنیم، باید گفت بازار یک جهش قیمتی قابل توجه به مانند سال گذشته نخواهد داشت و همچنین ریزش قیمتی که برخی از مردم انتظار آن را دارند به دلیل کاهش قیمت دلار اتفاق نخواهد افتاد و در مقابل بازار در همین محدوده قیمتی که الان وجود دارد در نوسان خواهد کرد، از سوی دیگر به مرور به دلیل وجود شرایط تورمی که وجود دارد مسکن می‌تواند رشد قیمتی را تجربه خواهد کرد، اما سرعت رشد قیمت مسکن از رشد سرعت تورم کمتر خواهد بود و به نظر می‌رسد تا ۳ سال آینده اگر همین روند ادامه داشته باشد حباب قیمت مسکن تا سه سال آینده تخلیه شود.

بهشتی‌پور بیان کرد: به عبارت دیگر آمریکا از تحریم‌ها به عنوان یک اهرم فشار علیه کشورمان استفاده خواهد کرد و تمامی تحریم‌هایی که وجود دارد را برنخواهد داشت، برخی از تحریم‌ها نیز از سوی کنگره اعمال شده و رئیس‌جمهور آمریکا تنها توان تعلیق آن‌ها را دارد نه اینکه به کلی آن‌ها را لغو کند، بنابراین چنین موضوعی در مذاکرات نمی‌تواند رخ دهد، اما نکته مهم این است که در مذاکرات برجام تحریم‌هایی که آمریکا قبول کرده آن را رفع کند، تحریم‌های اصلی را شامل می‌شود که اقتصاد ما را بسیار زمینگیر کرده، تحریم فروش نفت، تحریم بانک مرکزی، کشتیرانی فلزات اساسی و..، به عبارت دیگر اگر این تحریم‌ها برداشته شوند بسیاری از مشکلات ما در حوزه اقتصادی هم برطرف خواهد شد.

مجلسی با اشاره به اینکه آقای عراقچی و تیم مذاکره کننده به نمایندگی از کلیت نظام مشغول مذاکره هستند، تصریح کرد: هرگونه چانه‌زنی و امتیازی که در مقابل درخواست‌های آمریکا داده می‌شود با اجازه بالاترین مقامات کشور انجام شده و دولت در این زمینه اختیاری از خود ندارد که بخواهد به تشخیص خود هر کاری را انجام دهد، بنابراین این گزاره که مذاکرات هسته‌ای به ابتکار دولت کلید زده شده به هیچ عنوان درست نیست، از سوی دیگر طرف‌های برجامی شامل آمریکا، اروپا، چین و روسیه نیز می‌دانند که طرف حساب آن‌ها کلیت نظام است نه دولت، زیرا آن‌ها اگر این استنباط را داشتند که دولت در این زمینه اختیاری از خود دارد، نمی‌آمدند با دولتی که تنها سه ماه به پایان کار خود مانده حاضر باشند مذاکره کنند، بنابراین تغییر دولت نیز نمی‌تواند خللی در روند مذاکرات و ایفای تعهدات ایران به وجود بیاورد.

دانشمند دبیرکل خانه اقتصاد ایران تصریح کرد: در مواقعی افرادی که دلار را در قیمت‌های بالا به طمع کسب سود هنگفت خریداری کرده‌اند، از ترس اینکه با ضرر و زیان هنگفتی روبرو شوند، تحت تاثیر اخبار اقدام به فروش دارایی خود می‌کنند، در این زمان نیز خریداری وجود ندارد، زیرا که آن‌ها نیز به دنبال ارزان‌تر شدن دلار هستند، این موضوع سبب می‌شود که قیمت در طول یکی دو روز کاهش قابل توجهی را تجربه کنند، در همین راستا طی ده روز اخیر تحت تاثیر اخبار شاهد ایجاد صف‌های فروش دلار روبروی صرافی‌ها هستیم، این موضوع نیز هیجان فروش را در بازار افزایش داده و فشار بر قیمت را نیز مضاعف می‌کند.

علی بیگدلی کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به اینکه همچنان مذاکرات وین رو به جلو حرکت می‌کند، اظهار داشت:، اما در این باره دو طرف اختلافات قابل توجهی با یکدیگر دارند، در حالی که آقای عراقچی اعلام کرده بر سر تحریم‌های عمومی توافق صورت گرفته، اما آمریکا تحریم‌های خصوصی و یا خاص را به احتمال زیاد رفع نخواهد کرد، زیرا که آن‌ها در حوزه‌های مختلفی هستند و همه آن‌ها را نمی‌توان در یک دسته قرار دا، د مذاکرات بر سر آن‌ها ممکن است طولانی شود و این موضوع خود می‌تواند روند کار را کند، تحریم‌های ثانویه که آمریکا آن‌ها را علیه ایران به کار گرفته بسیار پیچیده و سخت هستند و بسیار بعید به نظر می‌رسد که بایدن حاضر شود آن‌ها را به راحتی کنار بگذارد، به عنوان مثال بر اساس همین تحریم‌ها است که آمریکا به کره جنوبی اعلام کرده نباید از ایران نفت بخرند یا اینکه طلب بلوکه شده ایران را به تهران برگرداند.

مجلسی با اشاره به اینکه ایران باید از نفوذ منطقه‌ای خود استفاده کند، تصریح کرد: با توجه به اینکه مذاکراتی که الان در بین در جریان بوده مختص برجام است و سایر موضوعاتی که موضوعاتی که اروپایی‌ها و آمریکا می‌خواهند بر سر آن‌ها با ایران گفتگو کنند، از جمله مسائل منطقه‌ای، در قالب برجام نخواهد بود، در این رابطه مذاکره مستقیم ایران و عربستان با میانجیگری عراق را نیز می‌توان در این راستا بررسی کرد، بر این اساس به نظر می‌رسد مذاکرات هسته‌ای و منطقه‌ای همزمان در جریان است و در این زمینه اول برجام به امضا خواهد رسید و احیای آن اعلام می‌شود و در وهله بعدی مذاکرات منطقه‌ای نیز به مانند گفتگو‌هایی که میان ایران و عربستان انجام شده، با جدیت بیشتری دنبال می‌شود.