باوجود رشد سریع، دیفای همچنان با چالش‌های جدی مواجه است. مهمترین تهدید، ریسک‌های امنیتی است
فرارو- حوزه دیفای (DeFi) طی سال‌های اخیر به یکی از پرسرعت‌ترین و پویاترین بخش‌های بازار بلاکچین تبدیل شده است.
به گزارش فرارو، در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۲۵، با توجه به افزایش ارزش قفل شده (TVL) و رشد پروژه‌های جدید، تحلیل جامع وضعیت مزایا و معایب این فضا و بررسی پنج پروژه برتر می‌تواند درک بهتری از فرصت‌ها و ریسک‌های موجود ارائه دهد. این گزارش، بدون جانبداری یا سیگنال‌دهی، نگاهی آماری و تحلیلی به شرایط فعلی دیفای خواهد داشت.
با رشد چشمگیر ارزش قفل شده در پروژه‌های دیفای که طبق داده‌های DeFiLlama در آوریل ۲۰۲۵ به بیش از ۹۳ میلیارد دلار رسیده است، مزایای این حوزه بیش از پیش نمایان شده است. یکی از مهمترین مزایا، غیرمتمرکز بودن است که به کاربران اجازه می‌دهد بدون نیاز به واسطه‌های مالی سنتی، معاملات خود را انجام دهند. این ویژگی باعث افزایش آزادی مالی و کاهش هزینه‌های تراکنش شده است.
از سوی دیگر، دیفای با ارائه بازدهی‌های جذاب از طریق استیکینگ، وام‌دهی و تامین نقدینگی، توجه سرمایه‌گذاران خرد و نهادی را جلب کرده است. به طور میانگین، بازده سالیانه (APY) در پلتفرم‌های وام‌دهی اصلی مانند Aave و Compound در حدود ۴ تا ۷ درصد گزارش شده که نسبت به نرخ‌های سنتی بسیار بالاتر است.
قابلیت دسترسی جهانی نیز یکی از نقاط قوت دیفای محسوب می‌شود. کاربران در هر نقطه از جهان تنها با داشتن یک کیف پول دیجیتال می‌توانند به خدمات مالی دسترسی پیدا کنند، بدون اینکه نیاز به مدارک شناسایی یا حساب بانکی سنتی داشته باشند. این امر به گسترش شمول مالی در کشور‌هایی با زیرساخت‌های بانکی ضعیف کمک کرده است.
با وجود رشد سریع، دیفای همچنان با چالش‌های جدی مواجه است. مهمترین تهدید، ریسک‌های امنیتی است. در سال ۲۰۲۴، بیش از ۱.۵ میلیارد دلار از پروژه‌های دیفای در اثر حملات سایبری و سوء استفاده‌های قرارداد هوشمند به سرقت رفته است. ضعف در کدنویسی قرارداد‌های هوشمند یا عدم ممیزی کامل پروژه‌ها زمینه‌ساز این آسیب‌ها بوده است.
مشکل نوسانات شدید بازار نیز در دیفای بسیار مشهود است. پروژه‌های جدید به سرعت محبوب می‌شوند و ارزش آنها به شدت رشد می‌کند، اما به همان سرعت ممکن است با کاهش تقاضا یا شکست فنی، دچار افت شدید شوند. به عنوان نمونه، ارزش توکن Sifu Finance طی سه ماه ابتدایی ۲۰۲۵ حدود ۶۵ درصد کاهش یافته است.
از سوی دیگر، نبود نظارت قانونی در بسیاری از کشورها، دیفای را به یک فضای خاکستری تبدیل کرده است. در حالی که این آزادی برای برخی مزیت محسوب می‌شود، نبود چهارچوب‌های قانونی می‌تواند ریسک‌های کلاهبرداری یا ضرر سرمایه‌گذاران را افزایش دهد.
در تاریخ ۲۷ آوریل ۲۰۲۵، پروژه‌های برتر دیفای بر اساس ارزش قفل شده و میزان پذیرش کاربران به شرح زیر هستند:
Lido Finance: با بیش از ۲۱ میلیارد دلار ارزش قفل شده، Lido پیشرو در حوزه استیکینگ مایع است. این پروژه امکان استیک دارایی‌های مختلف مانند اتریوم، سولانا و پولکادات را با انعطاف‌پذیری بالا فراهم کرده است. مزیت اصلی آن نقدشوندگی بالای دارایی‌های استیک شده است، هرچند تمرکز بالای قدرت در میان ولیدیتور‌ها یک نگرانی مهم محسوب می‌شود.
Aave: یکی از قدیمی‌ترین و مطمئن‌ترین پروتکل‌های وام‌دهی غیرمتمرکز که در حال حاضر با ۹.۸ میلیارد دلار TVL فعال است. Aave با ارائه وام‌های آنی (Flash Loans) و پشتیبانی از چندین شبکه بلاکچینی همچنان جایگاه مستحکمی دارد. با این حال، حساسیت به نوسانات بازار و کاهش ارزش وثیقه‌ها همچنان یک چالش است.
MakerDAO: پروتکل تولید استیبل کوین غیرمتمرکز DAI، که با ۸.۳ میلیارد دلار ارزش قفل شده، نقش کلیدی در اکوسیستم دیفای دارد. مزیت بزرگ MakerDAO پایداری نسبی استیبل‌کوین آن است، ولی تغییرات سیاست‌های حاکمیتی گاه باعث نگرانی کاربران می‌شود.
Uniswap V۴: نسخه جدید صرافی غیرمتمرکز Uniswap در سال ۲۰۲۵ با معرفی قابلیت‌های سفارشی‌سازی استخر‌های نقدینگی، رشد قابل توجهی داشته است. Uniswap با حجم معاملات روزانه بیش از ۲ میلیارد دلار، همچنان در صدر صرافی‌های دیفای قرار دارد. با این حال، کارمزد‌های بالای شبکه اتریوم گاهی بر تجربه کاربران اثر منفی می‌گذارد.
Curve Finance: پروتکل تخصصی معاملات استیبل‌کوین‌ها با ارزش قفل شده حدود ۶.۷ میلیارد دلار که به دلیل کمترین میزان لغزش (Slippage) در معاملات استیبل‌کوین شناخته می‌شود. تمرکز زیاد بر استیبل‌کوین‌ها هم نقطه قوت است و هم یک محدودیت، زیرا تنوع دارایی‌های پشتیبانی شده کمتر است.
بر اساس گزارش DappRadar در سه ماهه نخست ۲۰۲۵، سرمایه‌گذاری نهادی در پروژه‌های دیفای حدود ۴۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته است. ورود این سرمایه‌ها می‌تواند استاندارد‌های امنیتی را ارتقا دهد، اما ممکن است فشار‌هایی برای اعمال قوانین سختگیرانه‌تر نیز به همراه داشته باشد.
همچنین رشد استفاده از دیفای بر بستر زنجیره‌های لایه دوم (مثل Arbitrum و Optimism) با هدف کاهش هزینه‌ها و افزایش مقیاس‌پذیری به شدت در حال افزایش است. پیش‌بینی می‌شود تا پایان سال ۲۰۲۵، بیش از ۳۰ درصد از کل ارزش قفل شده دیفای بر روی شبکه‌های لایه دوم متمرکز شود.
