مسمومیت خون یک اصطلاح پزشکی نیست، بلکه به یک عفونت شدید کل بدن اشاره دارد که می تواند منجر به شوک، نارسایی اندام ها و مرگ شود.
عصر ایران - مسمومیت خون معمولاً به سپتیسمی (Septicemia) اشاره دارد، وضعیتی که در آن یک عفونت موضعی وارد جریان خون شده و به اندام ها گسترش می یابد. همچنین می تواند برای توصیف سپسیس (Sepsis)، یک واکنش بالقوه تهدیدکننده زندگی بدن به سپتیسمی، استفاده شود. هر دو وضعیت عمدتاً توسط باکتری ها ایجاد می شوند، اما می توانند توسط ویروس ها، قارچ ها و انگل ها نیز شکل بگیرند.
به گزارش عصر ایران؛ مسمومیت خون یک اصطلاح پزشکی نیست، بلکه به یک عفونت شدید کل بدن اشاره دارد که می تواند منجر به شوک، نارسایی اندام ها و مرگ شود. از جمله علائم می توان به تب، تنفس سریع، ضربان قلب سریع و گیجی اشاره کرد. درمان می تواند بسته به دلیل متفاوت باشد، اما به طور معمول شامل مایعات درون وریدی، آنتی بیوتیک ها و داروهایی است که خطر شوک سپتیک را کاهش می دهند.
سپتیسمی و سپسیس شرایط مرتبطی هستند، اما یکسان نیستند. به طور کلی، سپتیسمی وضعیتی است که می تواند به سپسیس منجر شود. این دو وضعیت ذاتاً مرتبط هستند، زیرا بدون سپتیسمی نمی توان به سپسیس مبتلا شد.
بنابر تعریف، سپتیسمی زمانی رخ می دهد که یک عامل عفونی وارد جریان خون شده و به دیگر اندام ها گسترش می یابد. در کاربرد رایج، این اصطلاح به سپتیسمی باکتریایی شامل وجود باکتری در جریان خون (باکتریمی) اشاره دارد.
باکتریمی به خودی خود خطرناک نیست، زیرا محدود به خون است. فقط زمانی که عفونت سیستمیک می شود و اندام ها را درگیر می کند، به آن سپتیسمی گفته می شود.
سپتیسمی زمانی شروع می شود که یک عفونت موضعی ناشی از باکتری هایی مانند استافیلوکوکوس اورئوس، استرپتوکوک پیوژنز، اشریشیا کلی یا سودوموناس آئروژینوزا سیستمیک می شوند، که ناشی از رویدادهایی مانند موارد زیر است:
آبسه دندان
عفونت شدید کلیه
ذات الریه
عفونت های شدید پوست، مانند سلولیت
ابزار یا روش های پزشکی غیراستریل
سپتیسمی می تواند توسط ویروس هایی مانند کووید-19 و قارچ هایی مانند کاندیدا آلبیکنس (برفک دهان) ایجاد شود. همچنین، این شرایط می تواند توسط انگل هایی مانند کرم های انگلی (مانند کرم های روده) و آمیب ها شکل بگیرد.
سپسیس زمانی رخ می دهد که پاسخ شدید بدن به عفونت به بافت های خود آسیب می رساند. این شرایط بیشتر در پاسخ به سپتیسمی باکتریایی رخ می دهد، اما می تواند در واکنش به هر عفونت سیستمیک شدید ویروسی، قارچی یا انگلی نیز رخ دهد.
در سپسیس، بدن با التهاب شدید در تلاش برای از بین بردن مهاجم خارجی، واکنش بیش از حد نشان می دهد. این می تواند منجر به طوفان سیتوکین شود که در آن مواد شیمیایی التهابی به نام سیتوکین می توانند به طور مستقیم و غیرمستقیم به قلب، ریه ها، کلیه ها و سیستم عصبی آسیب برسانند و به نارسایی چند اندامی منجر شوند.
جدی ترین عارضه سپسیس، شوک سپتیک است که از افت خطرناک فشار خون ناشی می شود و اندام ها را از اکسیژن مورد نیاز برای زنده ماندن محروم می کند. در صورت عدم درمان مناسب، این می تواند به سرعت به نارسایی حاد تنفسی، نارسایی حاد قلبی، نارسایی کلیه و مرگ منجر شود.
عوامل خطر سپسیس عبارتند از:
داشتن سن بالای 65 سال یا زیر یک سال
داشتن بیماری های مزمن پیشرفته مانند دیابت، بیماری مزمن انسدادی ریه، سرطان یا بیماری کلیوی
ضعف سیستم ایمنی، مانند آنچه ناشی از اچ آی وی پیشرفته و درمان نشده است
انجام جراحی به تازگی یا ابتلا به بیماری شدید
بستری شدن در بیمارستان
داشتن سابقه سپسیس
علائم مسمومیت خون می تواند بر اساس پیشرفت سپتیسمی به سپسیس و سپسیس به شوک سپتیک متفاوت باشد. آنها ممکن است شامل موارد زیر باشند:
تب یا افت ناگهانی دمای بدن
لرز
افزایش ضربان قلب
تنفس سریع
تنگی نفس
کاهش ادرار
درد عضلانی
تهوع یا استفراغ
اسهال
پوست لکه دار، سرد و مرطوب، رنگ پریده یا مایل به آبی
گیجی یا هذیان
گفتار نامفهوم
سبکی سر یا غش
در نوزادان و کودکان نوپا، سپسیس می تواند با علائم اضافی مانند موراد زیر همراه باشد:
صداهای خرخر هنگام تنفس
فرورفتگی پوست اطراف دنده ها هنگام دم (فرورفتگی بین دنده ای)
تشنج با تب بالا (تشنج ناشی از تب)
گریه ضعیف و زیر
همه اینها نشانه های یک وضعیت اضطراری پزشکی هستند. اگر علائمی مانند اینها ایجاد شد، با 115 تماس بگیرید یا به نزدیکترین بخش اورژانس مراجعه کنید. هر دقیقه مهم است.
تشخیص سریع در صورت بروز علائم و نشانه های سپسیس در فرد ضروری است. هیچ آزمایش واحدی قادر به تشخیص سپسیس نیست، بنابراین تیم پزشکی اورژانس باید با یک معاینه سریع برای بررسی علائم و نشانه های آشکار شروع کند.
نشانه های اصلی شامل فشار خون پایین غیرطبیعی (هیپوتانسیون) همراه با ضربان قلب سریع (تاکی کاردی)، اکسیژن خون پایین (هیپوکسمی) و پوست لکه دار است.
بر اساس این نشانه های اولیه، پزشک اورژانس مجموعه ای از آزمایش ها را برای تعیین نوع عفونت درگیر، بررسی تغییرات در خون یا ادرار مطابق با سپسیس و بررسی هرگونه نشانه ای از آسیب یا نارسایی اندام ها تجویز می کند.
مجموعه آزمایش ها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
شمارش کامل خون (سی بی سی): علائم عفونت را بررسی می کند.
پنل متابولیک جامع (سی ام پی): سطح بالای اسید خون و آسیب کبدی را بررسی می کند.
مطالعات انعقادی: لخته شدن غیرطبیعی خون را که می تواند در سپسیس رخ دهد، بررسی می کند.
آزمایش ادرار: ادرار را برای علائم آسیب کلیه ارزیابی می کند.
آزمایش خون محیطی: اکسیژن خون پایین و اسید خون بالا را در شریان ها و وریدها بررسی می کند.
کشت های آزمایشگاهی: به شناسایی عفونت ها از نمونه ادرار، مدفوع، خلط، مایع مغزی نخاعی یا سایر مایعات بدن کمک می کند.
آزمایش پروکلسی تونین: نشانگرهای التهابی مشاهده شده طی طوفان سیتوکین را بررسی می کند.
مطالعات تصویربرداری: با استفاده از اشعه ایکس قفسه سینه، اکوکاردیوگرام یا توموگرافی کامپیوتری (سی تی) شکم، به اندام ها نگاه دقیق تری می اندازد.
الگوریتم های امتیازدهی مانند ارزیابی نارسایی متوالی اندام (SOFA) می توانند شدت سپسیس را بر اساس امتیاز اختصاص داده شده برای سیستم های مختلف اندام (مانند قلب، مغز، کبد، کلیه ها و سیستم گردش خون) تعیین کنند. این امتیاز کل می تواند به هدایت دوره درمانی مناسب کمک کند.
درمان سپسیس شامل احیای مایع اورژانسی برای جلوگیری یا درمان شوک همراه با داروهای ضد میکروبی برای پاکسازی عفونت زمینه ای است.
احیای مایع ممکن است شامل موارد زیر باشد:
مایعات درون وریدی: این شامل تزریق مایعات به درون ورید برای نرمال کردن فشار خون و بازگرداندن حجم خون به سطح طبیعی است.
درمان با وازوپرسور: این زمانی استفاده می شود که مایعات درون وریدی به تنهایی قادر به اصلاح هیپوولمی نباشند. داروی مورد استفاده در درمان خط اول، نوراپی نفرین است که به صورت قطره درون وریدی تزریق می شود.
تزریق خون: این شامل تزریق خون کامل یا پلاسمای خون برای نرمال کردن حجم و فشار خون است.
هپارین: این یک داروی ضد انعقاد (رقیق کننده خون) است که به صورت درون وریدی برای جلوگیری از لخته شدن غیرطبیعی خون تجویز می شود.
درمان های ضد میکروبی عمدتاً عفونت های باکتریایی را هدف قرار می دهند، اما در صورت تشخیص دلیل ویروسی، قارچی یا انگلی ممکن است شامل عوامل دیگری نیز باشند. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
آنتی بیوتیک هایی مانند فلاژیل (مترونیدازول/سفپیم) برای عفونت های شکمی، زوویراکس (آسیکلوویر) برای عفونت های مغزی، کفلکس (سفتریاکسون) برای عفونت های مجاری ادراری و زیترومکس (آزیترومایسین/سفتریاکسون) برای عفونت های ریوی
ضد ویروس هایی مانند سایتووین (گانسیکلوویر) برای برخی عفونت های ریوی ویروسی
ضد قارچ هایی مانند دیفلوکان (فلوکونازول) و کانسیداس (کاسپوفونژین) برای عفونت های قارچی
ضد انگل هایی مانند آلبنزا (آلبندازول) برای کرم های انگلی و آرالن (کلروکین) برای آمیب ها
افزون بر این مداخلات، لوله گذاری با تنفس مکانیکی ممکن است برای کمک به تنفس مورد نیاز باشد. همچنین، برای بازگرداندن شیمی طبیعی خون و جلوگیری از آسیب کلیه ممکن است به دیالیز کوتاه مدت نیاز باشد.
