«ولودیمیر زلنسکی» در دیدار با ترامپ و معاونش در کاخ سفید با اختلافاتی جدی مواجه شد. این جلسه که قرار بود به توافقی تاریخی منجر شود، به مناقشه‌ای تلخ بر سر شرایط صلح با روسیه بدل شد و در نهایت بدون امضای توافق پایان یافت. در اوکراین، این رویداد باعث واکنش‌های متناقضی شد؛ عده‌ای زلنسکی را برای ایستادگی تحسین کردند و برخی دیگر، او را به نبود دیپلماسی کافی متهم کردند. این بحران روابط آمریکا و اوکراین را با ابهام مواجه کرد.
فرارو- «پیتر دیکینسون» (Peter Dickinson)، مدیر موسسه اوکراینی لندن و سردبیر مجله بیزینس اوکراین
به گزارش فرارو به نقل از پایگاه اینترنتی اندیشکده شورای آتلانتیک، روابط متشنج میان اوکراین و دولت ترامپ در تاریخ ۲۸ فوریه (۱۰ اسفند) وارد مرحله تازه‌ای از بحران شد. این تحولات به‌دنبال دیدار ولودیمیر زلنسکی، رئیس‌جمهوری اوکراین با دونالد ترامپ در کاخ سفید رخ داد. نشست آنها که ابتدا با انتظاراتی برای کاهش تنش آغاز شده بود، در نهایت با یک مناقشه علنی به پایان رسید. این مناقشه که در جریان یک برنامه تلویزیونی میان زلنسکی، ترامپ و «جی. دی. ونس» رخ داد، به‌طور غیرمنتظره گفت‌و‌گو‌ها را به بن‌بست کشاند.
از توافق معدنی تا تحقیر علنی؛ نشست تاریخی به شکست تاریخی تبدیل شد
در جریان دیدار سرنوشت‌ساز ولودیمیر زلنسکی و دونالد ترامپ، قرار بود توافقنامه‌ای تاریخی در زمینه همکاری‌های معدنی میان اوکراین و ایالات متحده به امضا برسد؛ توافقی که می‌توانست فصل تازه‌ای در روابط کی‌یف و واشنگتن بگشاید. اما نشست، برخلاف انتظارات، به صحنه رویارویی شدیدی بر سر شرایط توافق صلح با روسیه بدل گردید. بحث و جدل تلخ میان دو طرف، در برابر دوربین‌ها به اوج رسید و در نهایت هیئت اوکراینی بدون امضای هیچ سندی کاخ سفید را ترک کرد. این رویداد پرمناقشه، که در دفتر بیضی در کاخ سفید (دفتر رئیس جمهور آمریکا در کاخ سفید) رقم خورد، بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌های بین‌المللی داشت و موجی از نگرانی‌ها را در سطح جهانی برانگیخت. در اروپا، تحلیلگران و سیاستمداران با نگرانی به آن می‌نگریستند و آن را گواهی بر جدی‌ترین هراس‌های خود درباره تغییر اولویت‌های سیاست خارجی دولت ترامپ و کاهش تعهد واشنگتن به امنیت اروپا می‌دانستند.
در داخل اوکراین، میلیون‌ها نفر با ناباوری شاهد ویدئو‌های این رویارویی بودند. بسیاری امیدوار بودند که این دیدار آغازگر تحولی مثبت و نشانه‌ای از کاهش تنش‌های فزاینده اخیر باشد؛ به‌ویژه پس از آنکه زلنسکی از سوی ترامپ «دیکتاتور» نامیده شده و از مذاکرات ایالات متحده و روسیه کنار گذاشته شده بود. اما آنچه مردم اوکراین مشاهده کردند، نشان از یک گسست آشکار با مهم‌ترین متحد و تأمین‌کننده اصلی کمک‌های نظامی کشورشان داشت.
لحن تهاجمی ترامپ و معاونش «جی. دی. ونس» که بار‌ها تلاش‌های اوکراین در جنگ را زیر سؤال بردند و درخواست‌های این کشور را نادیده گرفتند، برای بسیاری از اوکراینی‌ها دلسردکننده و خشم‌برانگیز بود. در این بحث تنش‌آلود، این دو مقام آمریکایی زلنسکی را متهم کردند که به اندازه کافی قدردان حمایت‌های ایالات متحده نیست؛ اتهامی که خشم گسترده‌ای در میان مردم اوکراین به همراه داشت.
همبستگی ملی در اوکراین؛ ترامپ ناخواسته زلنسکی را محبوب‌تر کرد
جالب توجه است که ترامپ و ونس از هر گونه انتقاد صریح از ولادیمیر پوتین، رهبر روسیه به دلیل آغاز بزرگ‌ترین تهاجم نظامی اروپا از زمان جنگ جهانی دوم خودداری کردند. به‌جای آن، ترامپ نارضایتی خود را از رویکرد سرسختانه زلنسکی نسبت به پوتین ابراز کرد. او در اظهاراتی به خبرنگاران گفت: «شما می‌بینید که او چه نفرتی از پوتین دارد. با این سطح از نفرت، برای من خیلی دشوار است که به یک توافق برسم. او نفرت زیادی دارد و من این را درک می‌کنم. اما می‌توانم بگویم طرف مقابل هم خیلی دلباخته او نیست.»
این سخنان به سرعت در سراسر اوکراین خبرساز شد و واکنش گسترده‌ای را برانگیخت که هدف آن نشان دادن اتحاد ملی و تأکید بر منافع کشورشان بود. این همبستگی تعجب‌آور نبود؛ چرا که مردم اوکراین از زمان آغاز تجاوز روسیه یعنی یازده سال پیش، با اشغال کریمه و جنگ در شرق کشور برای حفظ استقلال خود تلاش کرده‌اند. از سال ۲۰۱۴، اوکراینی‌ها دریافته‌اند که برای جلب حمایت مستمر از سوی واشنگتن و دیگر پایتخت‌های غربی، باید با چالش‌های بزرگی روبه‌رو شوند.
«پترو پروشنکو»، رئیس جمهور سابق اوکراین و یکی از مخالفان سرسخت ولودیمیر زلنسکی، با پیش‌قدمی در این ماجرا بر ضرورت حفظ وحدت ملی تأکید کرد و اظهار داشت که اوکراین باید به جای تشدید انتقاد‌های داخلی، با رویکردی متحد به تحولات آمریکا واکنش نشان دهد. این موضع از سوی سایر سیاستمداران اوکراینی نیز مورد حمایت قرار گرفت. «اینا سوفسون»، نماینده مخالف در پارلمان، نیز با انتقاد از درخواست‌ها برای استعفای زلنسکی اعلام کرد: «تحت هیچ شرایطی نباید به چنین درخواست‌هایی پاسخ مثبت داد. به‌عنوان یک مخالف در پارلمان، چنین درخواستی را مخالف اصول دموکراسی می‌دانم.»
در همین حال، بسیاری از اوکراینی‌ها از موضع قاطع زلنسکی در برابر فشار‌ها و تأکید بر تضمین‌های امنیتی، احساس افتخار کردند. «آناستازیا پاراسکواوا» (Anastasiya Paraskevova) فعال سیاسی اوکراینی اظهار داشت: «اگر بخواهیم صادق باشیم، از زمان نوشتن نامه به سلطان، هرگز با چنین وقاری سخن نگفته‌ایم.» او به نامه‌های معروف قزاق‌های اوکراینی در قرن هفدهم به سلطان وقت امپراتوری عثمانی اشاره کرد که در نقاشی مشهور «ایلیا رپین»، نقاش معروف روس که در قرن نوزدهم می‌زیست، جاودانه شده است. پاراسکواوا افزود: «این حس و حال امروز ماست. ترامپ در واقع زلنسکی را در اوکراین حتی محبوب‌تر کرده است.»
پوتین برنده پنهان نشست ترامپ و زلنسکی؟
بسیاری از تحلیلگران معتقد بودند که کاخ سفید به‌طور عمدی شرایطی ایجاد کرد تا زلنسکی تحت فشار قرار گیرد و حمایت آمریکا از اوکراین تضعیف شود. «ایلیا پونومارنکو» (Ilia Ponomorenko)، روزنامه‌نگار و مفسر اوکراینی در این باره گفت: «زلنسکی می‌توانست فقط چهل دقیقه در سکوت بنشیند و چیزی نگوید. مسئله اینجاست که آنها به هر حال بهانه‌ای برای انتقاد پیدا می‌کردند. شما نمی‌توانید در برابر کسانی که از ابتدای کار، به دنبال یک نشست موفقیت آمیز با چارچوبهای استاندارد نیستند، پیروز شوید.
اگرچه فضای عمومی در اوکراین همچنان آکنده از عزم و مقاومت بود، اما عملکرد زلنسکی در نشست کاخ سفید به‌شدت مورد انتقاد قرار گرفت. «اُلکسی گنچارنکو» (Oleksiy Goncharenko)، نماینده پارلمان از حزب مخالف «همبستگی اروپایی»، این دیدار را «فاجعه‌ای برای اوکراین» توصیف کرد و اظهار داشت که تنها برنده این وضعیت، پوتین است. در گفت‌وگویی با سی‌ان‌ان، گنچارنکو تاکید کرد که زلنسکی باید در تعاملات آتی با مقامات ارشد آمریکا رویکردی «دیپلماتیک‌تر» و «سازنده‌تر» اتخاذ کند. او خاطرنشان کرد: «آقای ترامپ برای چهار سال آینده رئیس‌جمهور ایالات متحده خواهد بود. ما باید با او همکاری کنیم، نه این که با او به جدل بپردازیم.»
یکی از اعتراضات اصلی اوکراینی‌ها این بود که دولت ترامپ، در حالی که از آنها می‌خواست امتیازات بیشتری بدهند، فشار مشابهی به روسیه وارد نمی‌کرد. فضای جلسه کاخ سفید نشان‌دهنده محدودیت‌های اوکراین در جلب حمایت ایالات متحده برای رسیدن به یک توافق صلح پایدار بود؛ توافقی که بتواند مانع تجاوزات بیشتر روسیه شود. ترامپ در لحظاتی کلیدی به زلنسکی گفت: «یا توافق می‌کنید یا ما کنار می‌رویم و اگر کنار برویم، خودتان باید بجنگید.»
«ماریا زولکینا» (Mariia Zolkina)، تحلیلگر بنیاد اندیشکده ابتکارات دموکراتیک اوکراین، در گفت‌وگویی با بی‌بی‌سی گفت که این جدال لفظی در واشنگتن تنها حس فزاینده بی‌عدالتی در جامعه اوکراین نسبت به رویکرد ترامپ برای پایان دادن به جنگ روسیه و اوکراین را تشدید کرده است. او ترامپ را متهم کرد که عملاً در حال واگذاری دستاورد‌هایی است که پوتین طی سال‌ها جنگ نتوانسته به دست آورد. زولکینا هشدار داد که چنین رویکردی تنها عزم اوکراینی‌ها برای مقاومت را تقویت می‌کند. او تاکید کرد: «ترامپ درک نمی‌کند که میلیون‌ها اوکراینی با یک حس مشترک از بی‌عدالتی متحد شده‌اند. این همان احساسی است که انقلاب‌های ۲۰۰۴ و ۲۰۱۴ را برانگیخت.» به گفته او، این حس بی‌عدالتی همچنان یکی از عوامل انگیزه‌بخش قوی برای مردم اوکراین است.
در حالی که بسیاری از اوکراینی‌ها از دیدن بحث مستقیم رئیس‌جمهورشان با ترامپ و معاونش ونس شگفت‌زده شدند، این حس شوک و تعجب برای همه یکسان نبود. برای برخی، این رویارویی در کاخ سفید تنها مرحله دیگری در مسیری طولانی و دشوار بود که اوکراین طی بیش از یک دهه برای مقابله با تجاوزات روسیه و محدودیت‌های کمک‌های بین‌المللی پیموده است. «آندری کورکوف» (Andrey Kurkov) نویسنده اوکراینی در مقاله‌ای که در روزنامه بریتانیایی گاردین منتشر شد، نوشت: «زلنسکی شجاع بود، اما واقعیت این است که ما اکنون در موقعیتی قرار داریم که تنها درخواست‌کننده هستیم.» او همچنین تاکید کرد: «ترامپ و کرملین به‌وضوح نشان داده‌اند که مشارکت اوکراین در این مذاکرات میان ایالات متحده و روسیه نه ضروری است و نه مطلوب.»
