سینمای ایران پس از کرونا همواره با بحران جدی روبه رو بوده است، شاید بتوان گفت از زمانی که کرونا گریبان سینمای ایران را گرفت، هنر هفتم با بحرانی جدی مواجه شد. سالی که با تعطیلی سینما‌ها و لق شدن اکران ویژه نوروزش با خطر سیل آغاز شده بود، در نهایت به تعطیلی یک ماهه کامل به دلیل سایه سنگین کرونا بر زندگی مردم انجامید.
۹۸ را شاید در سینما هم بتوان عجیب‌ترین سال دهه اخیر و شاید عجیب‌ترین سال دهه‌های اخیر نامید. سالی که با دعوا‌های همیشگی اکران نوروز آغاز شد و حرف و حدیث‌هایش. هنوز چند روزی از اکران فیلم‌های عید و فروکش سیل نگذشته بود که تخلف سازندگان «رحمان ۱۴۰۰» نمایان شد و پرفروش‌ترین فیلم شروع سال از پرده پایین کشیده شد. در همان کش و قوس، گلایه‌های مشترک نیروی انتظامی و «متری شیش‌ونیم» نقل محافل بود و ولع فیلمسازان برای اکران که یکباره دیدند سینما خالی شده از فیلم‌های با پتانسیل فروش برای نیمه دوم سال.
به گزارش خبرآنلاین، تابستان به بحث داغ اکران فیلم‌های توقیفی گذشت و نوبت رسید به جنجال‌ها بر سر «خانه پدری». سینما چرخش با چند کمدی گذشت و «مطرب» روی پرده آمد. امید‌ها در ۶ماهه دوم سال به چند کار با شانس فروش مثل «جهان با من برقص» بود که اول اتفاقات آبان و گرانی بنزین، بعد حوادث دی و بهمن و سرآخر هم ماجرای کرونا شوکی بزرگ به سینمایی شد که امسال ۲ میلیونی نسبت به سال قبلش ریزش مخاطب داشته است. اگرچه با همه این اتفاقات تلخ عجیب و غریب تلاشی ستودنی داشت برای روی پا ماندن. بیایید مروری کنیم بخشی از این اتفاقات سال را که بر سینما گذشت.
۹۹ هم که اوضاع بدتر بود سینما‌ها روی هم رفته ۱۰۰ روز هم فعالیت نکردند.
به ۱۴۰۰ می‌رسیم، سینما در این سال کم‌وبیش درگیر کرونا بود، اما اوضاع کمی بهبود پیدا کرده بود در این سال سینما در مجموع ۱۵۸ میلیارد تومان با قیمت بلیت ۳۰ هزار تومان فروش داشت و از یکم تا سی‌ام دی با ۵ میلیون نفر مخاطب فروش ۱۲۲ میلیارد تومانی را تجربه کرد.
سال ۱۴۰۰ یکی از بدترین رکورد‌های اکران نوروز را طی دو دهه اخیر ثبت کرد و در پایان بهار هیچ یک از این فیلم‌ها حتی به فروش یک میلیارد تومان هم نرسیدند. هرچند نمایش پنج فیلم اکران نوروز ۱۴۰۰ تا پایان سال به شکل پراکنده ادامه داشت، اما حتی بعد از بازگشایی سینما‌ها هم تماشاگران علاقه‌ای به سینما رفتن نشان نداشتند.
سینماگران و سینمادار‌ها در آن مقطع تاکید داشتند که باید یک فیلم مخاطب‌پسند که بتواند فروش خود را تضمین کند روانه اکران شود وگرنه بهتر است سینما‌ها تعطیل باقی بمانند. در نهایت بعد از کش و قوس‌های فراوان «دینامیت» از تیرماه روانه اکران شد تا با نمایش طولانی در یک بازه زمانی نزدیک به هشت ماه پرفروش‌ترین فیلم سال ۱۴۰۰ لقب بگیرد.
اگر چه این فیلم کمدی توانست جانی تازه به گیشه بی‌رمق سینما بدهد، باز هم آن طور که توقع می‌رفت رونق به سینما برنگشت، ولی تقریباً از آغاز پاییز و با سرعت بخشیدن به واکسیناسیون شرایط بهتر شد و فیلم‌های بیشتری راهی اکران شدند. بعد از این که سینما‌های بیشتری فعالیت خود را از سر گرفتند صاحبان فیلم‌هایی که پیش‌تر در نوبت اکران بودند، اما جرأت نمایش فیلم خود را در شرایط کرونایی نداشتند تصمیم گرفتند برای این که اسیر صف پرترافیک اکران در سال ۱۴۰۱ نشوند هرچه سریع‌تر فیلم‌های خود را روی پرده ببرند و به این ترتیب بیش از ۲۰ فیلم در مجموع اکران شد. البته تعداد آنها طبق اعلام شورای صنفی نمایش باید بیشتر می‌بود ولی صاحبان بعضی از آنها در لحظه‌های آخر از اکران پشیمان شدند.
با این حال سال ۱۴۰۰ در جای خود شاهد ثبت رکورد‌های مختلفی در سینما بود از جمله اینکه فیلمی از مسعود کیمیایی حتی ۲۰۰ میلیون تومان هم توانست بفروشد و این قطعاً یکی از شکست‌های سنگین کارنامه این فیلمساز بزرگ سینما است. همچنین در نگاهی آماری به تعداد مخاطبانی که در این سال به تماشای فیلم‌ها نشسته‌اند و فروشی که به دست آمده، فیلم‌های «دینامیت»، «گشت ۳»، «قهرمان»، «بی همه چیز» و «آتابای» به ترتیب پنج فیلم پرفروش امسال بودند.
در سال ۱۴۰۱ قیمت بلیت سینما ۴۵ هزار تومان و مجموع فروش ۴۴۹ میلیارد تومان بود و از از یکم تا سی‌ام دی با فروش ۳۴۲ میلیارد تومانی ۱۱ میلیون مخاطب به سینما آمد.
با شروع سال ۱۴۰۱ و افزایش قیمت بلیت‌های سینما وضعیت بدتر شد. حالا دیگر یک‌خانواده چهارنفره برای نشستن روی صندلی‌های سینما و گذراندن اوقات فراغت آخر هفته، باید نفری ۴۵هزار تومان پول می‌پرداخت؛ رقمی که اگر آن را با قیمت چیپس و پفک و آب‌معدنی و هزینه رفت‌وآمد جمع می‌کردیم، از ۳۰۰هزار تومان هم بالا می‌زد. تغییراتی که از اواسط بهار به‌واسطه جراحی اقتصادی دولت در قیمت کالا‌ها به وجود آمد، نگاه بخش مهمی از مردم به سینما را کاملا تغییر داد. شاید اگر پیش از آن، رفتن به سینما تفریحی فراگیر و عادی به حساب می‌آمد، به دلیل ناهم‌خوانی دخل و خرج در زندگی خیلی‌ها، رفته‌رفته از فهرست تفریحات سالم خط خورد و جای خود را به مواردی دیگر داد.
نیمه اول سال ۱۴۰۱ کمی اوضاع بهتر بود، فیلم‌های کمدی اکران شدند و وقتی به جدول فروش فیلم‌های سال ۱۴۰۱ نگاهی می‌اندازیم، در بالاترین خانه‌های جدول به دو کمدی «انفرادی» و «سگ‌بند» می‌رسیم. درواقع از حدود ۹میلیون و ۵۰۰هزار مخاطبی که از ابتدای سال به سینما رفته‌اند، هدف حدود ۳میلیون و ۵۰۰هزار نفر کماکان تفریح و گذراندن اوقات فراغت با تماشای فیلم‌های کمدی بوده است. این درحالی است که مجموع مخاطبان چهار فیلم اجتماعی «علفزار»، «دوزیست»، «ابلق» و «تی‌تی» که بلافاصله بعد از آن دو کمدی قرار گرفته‌اند، به ۲میلیون و ۵۰۰هزار نفر هم نرسیده است.
اما میانه ۱۴۰۱ همه چیز را تغییر داد، ناآرامی‌هایی که در پاییز آن سال شکل گرفت عملا چراغ سینما‌ها را تا حدودی خاموش کرد و اساسا از آنجایی که شرایط اجتماعی و اقتصادی بیش از هر چیز روی فرهنگ و هنر تاثیر می‌گذارد در اوج اعتراضات اخیر که از مهر تا آذر ادامه داشت، وضعیت مراجعه به سینما چندان مطلوب نبود و در مجموع دو میلیون و ۱۰۰ هزار نفر راهی سینما شدند.
در این میان چیزی که گمان می‌شد سینما را نجات خواهد داد اکران مسابقات جام‌جهانی بود؛ هرچند که پیش از آن بار‌ها به این نکته اشاره شده بود که اگر اکران مسابقات جام جهانی را در سینما انجام دهند، گام بسیاری موثری برای ارتقا آن خواهد بود، اما این اتفاق نیفتاد و در نهایت دو بازی ایران_آمریکا و آرژانتین_فرانسه از سینما‌ها پخش شد که در مجموع ۶۳۵ میلیون تومان فروش را با ۲۱ هزار مخاطب برای خود ثبت کرد.
سال ۱۴۰۲ هزار و ۱۵۹ میلیارد تومان قیمت بلیت سینما ۶۰ هزار تومان بود و ۴۴۴ میلیارد تومان بود و در مجموع ۲۶ میلیون مخاطب به سینما رفتند.
حالا به سال ۱۴۰۲ می‌رسیم، در این سال نه کرونایی در کار است، نه جو کشور نا آرام است و سینمای ایران در سال ۱۴۰۲ از دو جنبه تعداد تماشاگر و میزان فروش شاهد رشد مناسبی نسبت به سال ۱۴۰۱ و سال‌های همه‌گیری کرونا بوده است. در این سال تعداد فیلم‌های اکران شده نیز با افزایش همراه بوده است. با این حال باید اثرات ناشی از تورم و سلطه تعداد کمی از فیلم‌ها آن هم از ژانر کمدی بر گیشه سینما را نیز در این سال‌ها در نظر گرفت.
نکته دیگر اینکه ۶ فیلم پرفروش سال ۱۴۰۲ همگی کمدی هستند ولی در سال ۹۷، در میان ۶ فیلم پرفروش، فیلم‌های غیرکمدی «به وقت شام»، «لاتاری» و «مغز‌های کوچک زنگ زده» هم روی پرده بودند در حالی که در اکران ۱۴۰۲، پرفروش‌ترین فیلم اجتماعی، «سه کام حبس» با ۴۱۷ هزار نفر تماشاگر و فروش ۱۹ میلیارد تومانی بوده است. این در حالی است که برخی کارشناسان سینما در آن سال معتقدبودند که اگر فیلم‌های اجتماعیِ باکیفیت در سینما‌ها اکران عمومی می‌شدند احتمالا تعداد مخاطبان امسالِ سینما به عدد ۳۰ تا ۳۴ میلیون نفر می‌رسید و آن وقت یک سال رویایی در تمام سه دهه اخیر رقم می‌خورد.
مسئله‌ای که در سال ۱۴۰۲ بیش از سال‌های گذشته به چشم آمد، تعداد فیلم‌هایی بود که در فضای غیررسمی منتشر شدند. لو رفتن این آثار که برخلاف پخش غیرقانونی فیلم‌های اکران آنلاین یا سریال‌های نمایش خانگی، عنوان قاچاق را یدک می‌کشند، واکنش‌هایی را برانگیخت.
از اسفند ۱۴۰۱ تا اسفند ۱۴۰۲ شاهد انتشار غیررسمی فیلم‌های «برادران لیلا»، «خط فرضی»، «جنگ جهانی سوم»، «تفریق»، «بی‌رویا»، «اورکا»، «ارادتمند، نازنین، بهاره، تینا»، «شب، داخلی، دیوار» و حتی نسخه بی کیفیت فیلم «فسیل» به صورت غیرقانونی در شبکه‌های اجتماعی بودیم.
حالا آمار نشان می‌دهد که از ابتدای سال ۱۴۰۳ تا اواخر دی سینما با بلیت ۸۰ هزار تومانی ۳۰ میلیون مخاطب داشته و هزار ۷۳۵ میلیارد تومان فروش را تجربه کرده است. نکته مهم این است که سینمای ایران در شرایطی به آمار ۳۰ میلیون مخاطب دست یافته که نیمی از این آمار متعلق به ۴ فیلم «تگزاس ۳»، «۷۰سی»، «زودپز» و «تمساح خونی» است. این ۴ فیلم روی‌هم، حدود ۱۵ میلیون مخاطب داشته است. تعداد مخاطبان ۱۰ فیلم اول جدول امسال، ۲۵ میلیون نفر بوده است. ۴۹ فیلم دیگر نیز روی‌هم ۵ میلیون مخاطب داشته‌اند.
