یکی از مسائلی که با پیروزی مجدد ترامپ روی میز برگشت، بحث مذاکره یا عدم مذاکره با او بود. مقامات دستگاه دیپلماسی از وزیر تا سخنگو و معاونین مربوطه از زمان تغییر تیم وزارت خارجه بر این موضوع تاکید داشتند که مذاکره با دولت دوم ترامپ به طور مطلق منتفی نیست و به خواست طرف مقابل و عملکرد آنها بستگی دارد. مسعود پزشکیان در گفتگوی خود با NBC در پاسخ به سوال واضح مجری، پاسخی واضح داد: «ایران بر اساس اصول آماده گفتوگو با دولت دوم ترامپ است.»
فرارو- مصاحبه رئیسجمهور با شبکه NBC روی ساعت ۱۸:۳۰، ۱۴ ژانویه روی آنتن رفت. گفتگویی مهم که در زمانی خاص یعنی ۶ روز پیش از ادای سوگند ریاستجمهوری دونالد ترامپ پخش شد و رویکرد ایران نسبت به تحولات اخیر را نشان میداد. بالاخره موضع دولت ایران درباره گفتوگو یا عدم گفتوگو با دولت دوم دونالد ترامپ به طور مشخص و علنی مطرح شد.
به گزارش فرارو، حداقل چهار نکته مهم بین سطور مصاحبه مسعود پزشکیان با Lester Holt وجود دارد که میتوان به تحلیل و بسط آنها پرداخت.
دونالد ترامپ در ۱۳ دی ۱۳۹۸ دستور ترور سرلشکر شهید قاسم سلیمانی را صادر کرد. آنچه ۱۳ دی در فرودگاه بغداد رخ داد در آن زمان راه هرگونه تعامل میان ایران و آمریکا برای حل مسائل دوجانبه به طور کامل مسدود شد. از همان زمان مطالبهای در بخشی از جامعه ایران برای گرفتن انتقام این اقدام تروریستی از عاملان و آمران آن که مایک پمپئو وزیر خارجه وقت آمریکا و ترامپ در راس آن بودند، وجود داشت. این ترور در سال سوم ریاستجمهوری ترامپ رخ داد و از آن زمان تا کنون پنج سال میگذرد. با مشخص شدن نتیجه انتخابات آمریکا این مطالبه بار دیگر به طور جدی از سوی تندروها مطرح شد. حتی پس از ترور ناموفق ترامپ در پنسیلوانیا، عدهای ابتدا سعی داشتند این ترور را به ایران نسبت دهند. چندی پیش نیز وزارت دادگستری آمریکا این اتهام را نسبت به ایران تکرار کرد.
مسعود پزشکیان در مصاحبه خود با NBC موضع ایران درباره این مسئله و ترور ترامپ را مشخص کرد: «ایران «هرگز» در طول مبارزات انتخاباتی سال گذشته آمریکا برای ترور دونالد ترامپ طراحی نکرده بود و در آینده نیز نخواهد داشت. پزشکیان در پاسخ به سؤالی درباره ادعاها مبنی بر ترور ترامپ که توسط مقامات آمریکایی گفته شده است، گفت: این یکی دیگر از آن طرحهایی است که رژیم اسرائیل و سایر کشورها برای ترویج ایرانهراسی طراحی میکنند.... ایران هرگز اقدامی به ترور کسی نکرده است و برنامهای برای ترور ندارد، حداقل تا جایی که من میدانم.»
یکی از مسائلی که با پیروزی مجدد ترامپ روی میز برگشت، بحث مذاکره یا عدم مذاکره با او بود. مقامات دستگاه دیپلماسی از وزیر تا سخنگو و معاونین مربوطه از زمان تغییر تیم وزارت خارجه بر این موضوع تاکید داشتند که مذاکره با دولت دوم ترامپ به طور مطلق منتفی نیست و به خواست طرف مقابل و عملکرد آنها بستگی دارد. مسعود پزشکیان در گفتگوی خود با NBC در پاسخ به سوال واضح مجری، پاسخی واضح داد: «ایران بر اساس اصول آماده گفتوگو با دولت دوم ترامپ است.»
رئیسجمهور سپس این موضوع را یادآوری کرد که آمریکایی نسبت به تعهدات پیشین خود بدعهدی کردند و دنبال سرنگونی دولت در ایران بودند. از میان صحبت پزشکیان علاوه آمادگی دولت ایران برای گفتوگو از موضع برابر، این سیگنال نیز به آمریکا فرستاده شد که واشینگتن سیاست Regime Change را کنار بگذارد و برای مذاکره پشت میز بنشیند نه تسلیم طرف مقابل.
لحن و پاسخ پزشکیان به سوال مجری NBC درباره مذاکره مستقیم با دولت ترامپ نشان میدهد که اصل گفتوگو و مذاکره نه تنها خط قرمز نیست بلکه مانعی در برابر آن وجود ندارد. اما مذاکره باید در یک چارچوب مشخص، عمل به تعهدات و احترام متقابل باشد و طرفین آن را بخواهند: «مشکل ما در گفتوگو نیست. [مشکل]در تعهدات ناشی از گفتوگو است که باید به آن متعهد بود. زمانی که ایران با قدرتهای بزرگ درباره برنامه هستهای خود گفتوگو کرد، ما به تمام تعهداتی که باید به آنها متعهد میشدیم پایبند بودیم، اما متأسفانه این طرف مقابل بود که به وعدهها و تعهدات خود عمل نکرد. ما این تردید را داریم که هر چقدر هم وارد گفتوگو میشویم، آنها در صدد براندازی دولت ایران هستند نه حل مشکلات.»
همین حالا به رغم تمام تیرگی روابط میان ایران و کشورهای اروپایی به خاطر مسائل مربوط به اسرائیل و فلسطین، اما گفتوگوها از سر گرفته شده و دومین جلسه تبادل نظر میان دو طرف نیز برگزار شد. به نظر میرسد پزشکیان و تیم دیپلماسی او به دنبال مذاکره برای مذاکره نمیگردند و دنبال راه حل هستند. مسعود پزشکیان امروز در حاشیه هیئت دولت نیز در پاسخ به خبرنگاران راجع به مذاکره با ترامپ گفته بود: «ترامپ اول باید ثابت کند که میخواهد به حرفش عمل کند. هر وقت این کار را کرد ... [گفتوگو میکنیم].» با توجه به سفر اخیر پزشکیان به تاجیکستان و امضای قریبالوقوع قرارداد راهبردی با روسیه در کنار مذاکرات رفع تحریم و عادیسازی روابط با غرب به نظر میرسد دولت چهاردهم پس از سالها به دنبال برقراری سیاست خارجی متوازن است.
ایران نمیخواهد یک تهدید باشد. این گزاره را میتوان از مجموع صحبتهای رئیسجمهور طی ماههای گذشته استخراج کرد. پزشکیان در گفتوگو با Lester Holt نیز این موضوع را مورد تاکید قرار داد. پزشکیان درباره تهدید حمله به سایتهای هستهای ایران گفت: «ایران بهدنبال جنگ نیست، اما در صورت حمله به سایتهای هستهای آماده دفاع از خود خواهد بود. طبیعتاً ما به هر اقدامی واکنش نشان خواهیم داد.» این بخش از صحبتهای پزشکیان پیش از این نیز مطرح شده بود، اما باید تمرکز را روی بخش دیگر صحبتهای او بگذاریم: «ما از جنگ نمیترسیم، اما دنبال آن نیستیم. من کاملاً امیدوارم که این اتفاق رخ ندهد، زیرا بهضرر همه بازیگران و نهفقط ما خواهد بود.» توجه به مفهوم این سطر از صحبتهای رئیسجمهور، علت دست نگه داشتن ایران و تحفظ نسبت به افزایش تنش در منطقه را نشان میدهد. دولت به دنبال خروج از امنیتیسازی روابط با کشورهای غربی است.
ایران بیش از ۱۰ هزار کیلومتر با خاک آمریکا فاصله دارد و به طور طبیعی، واکنشی که در قبال حمله فرضی مورد نظر از خود نشان خواهد داد، متمرکز بر کشورهای منطقه خواهد بود. تقریباً تمام منافع نظامی آمریکا که در تیررس ایران قرار دارد در کشورهایی هستند که ارتباطات گستردهای با تهران دارند یا کشورمان دنبال بهبود روابط با آنان است. در صورت بروز یک درگیری گسترده نظامی، ایران هر پایگاه زمینی، هوایی و دریایی که هدف قرار بدهد، خاک این کشورها را هدف گرفته است.