گروهی از پژوهشگران به سرپرستی الیزابت ریزور و ویکتوریا بابنکو، دانشمندان علوم اعصاب از دانشگاه کالیفرنیا در سانتاباربارا، ۳۰ زن را در طول دوره‌های قاعدگی ردیابی و تغییرات ساختاری را که در مغز با نوسانات نمایه‌های هورمونی اتفاق می‌افتد، با جزئیات ثبت کردند.
به گزارش ایسنا، براساس نتایج این پژوهش که در سرور پیش‌چاپ bioRxiv منتشر شده و هنوز موردبررسی همتا قرار نگرفته؛ تغییرات ساختاری در مغز در طول قاعدگی ممکن است تنها محدود به مناطق مرتبط با چرخه قاعدگی نباشد.
پژوهشگران می‌گویند: این، اولین نتایجی است که تغییرات هم‌زمان مغز را در ریزساختار ماده سفید و ضخامت قشر مغز گزارش می‌کند که هم‌زمان با ریتم‌های هورمونی مبتنی بر چرخه قاعدگی روی می‌دهد. اثرات متقابل مغزی-هورمونی قوی ممکن است محدود به نواحی متراکم گیرنده محور هیپوتالاموس-هیپوفیز-گناد (محور HPG) نباشد.
زنان درمجموع حدود ۴۵۰ دوره قاعدگی را در طول زندگی خود تجربه می‌کنند و هرچند نیمی از جمعیت جهان در نیمی از طول زندگی خود با این وضعیت زندگی می‌کنند، اما تاکنون تحقیقات کمی روی آن انجام شده است و کسی نیز دلیل آن را نمی‌داند.
اغلب تحقیقات در مورد تأثیر هورمونی روی مغز، بر روی ارتباطات مغزی در طول وظایف شناختی متمرکز شده است، نه خود ساختار‌های واقعی. نوسانات چرخه‌ای در هورمون‌های محور HPG اثرات رفتاری، ساختاری و عملکردی قدرتمندی را از طریق اعمال بر روی سیستم عصبی مرکزی پستانداران اعمال می‌کند. بااین‌حال، اطلاعات کمی در مورد اینکه این نوسانات چگونه گره‌های ساختاری و بزرگراه‌های اطلاعاتی مغز انسان را تغییر می‌دهند، هویدا شده است.
ریزساختار ماده سفید (شبکه چربی فیبر‌های عصبی که اطلاعات را بین مناطق ماده خاکستری منتقل می‌کند) با تغییرات هورمونی ازجمله بلوغ، استفاده از داروی خوراکی پیشگیری از بارداری، هورمون درمانی تأییدکننده جنسیت و استروژن درمانی پس از یائسگی تغییر می‌کند.
پژوهشگران برای پرداختن به شکاف درک ما از قاعدگی، از افراد شرکت‌کننده در این مطالعه در طول سه مرحله قاعدگی شامل قاعدگی، تخمک‌گذاری و اواسط فاز لوتئال (سومین و آخرین مرحله از چرخه تخمدانی) اسکن MRI گرفتند. آن‌ها در زمان انجام هر یک از این اسکن‌ها سطح هورمون شرکت‌کنندگان را نیز اندازه‌گیری کردند.
نتایج نشان داد که با نوسان هورمون‌ها، حجم ماده خاکستری و سفید و حجم مایع مغزی نخاعی نیز تغییر می‌کند. به طور مشخص، درست قبل از تخمک‌گذاری، زمانی که هورمون‌های ۱۷β-estradiol و هورمون لوتئینیزه‌کننده افزایش می‌یابد و مغز شرکت‌کنندگان تغییرات ماده سفید را نشان می‌دهد که نشان‌دهنده انتقال سریع‌تر اطلاعات است.
هورمون محرک فولیکول تخمدان که قبل از تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد و به تحریک فولیکول‌های تخمدان کمک می‌کند، با ماده خاکستری ضخیم‌تر همراه بود. پروژسترون که پس از تخمک‌گذاری افزایش می‌یابد، با افزایش بافت و کاهش حجم مایع مغزی نخاعی همراه بود.
معنا و اثر این موضوع روی مغز فرد نزد پژوهشگران ناشناخته است، اما این پژوهش زمینه‌ای را برای مطالعات آینده و شاید درک علل مشکلات غیرمعمول، اما شدید سلامت روان مرتبط با قاعدگی فراهم می‌کند.
پژوهشگران می‌گویند: اگرچه ما در حال حاضر پیامد‌های عملکردی یا تغییرات ساختاری مغز را گزارش نمی‌کنیم، اما یافته‌های ما ممکن است پیامد‌هایی برای تغییرات هورمونی در رفتار و شناخت داشته باشد. بررسی روابط مغز و هورمون در سراسر شبکه‌ها برای درک عملکرد سیستم عصبی انسان به صورت روزانه، در طول دوره‌های انتقال هورمونی و به طور کلی در طول عمر انسان ضروری است.
