سناریو‌های محتمل بازار سهام؛ پرتاب بورس به زمین تردید

بازار سهام هفته گذشته در مسیر نزولی حرکت کرد تا با کاهش ۰.۴۶ درصدی، میزان نوسان شاخص کل از ابتدای سال به رشد ۲.۵۴ درصدی برسد. به این ترتیب یکی از عملکرد‌های نوسانی بورس تهران در سه‌سال گذشته از ابتدای سال تا اینجای کار به ثبت رسیده است. در بخش حجم معاملات روزانه نیز با سقوط ارزش دادوستد‌های خرد به زیر ۴ هزار میلیارد تومان، این نماگر مهم به سطح ۳۹۶۵ میلیارد تومان رسید و حدود ۱۳.۱۷‌ درصد کاهش را نسبت به هفته قبل نشان داد که به‌خوبی عمق رکود کنونی را نشان می‌دهد.

به گزارش دنیای اقتصاد، میانگین روزانه ارزش معاملات خرد سهام از ابتــدای ســال، ۴۳۲۵ میلیارد تومان برآورد می‌شود، اما نسبت به اسفندماه این سنجه آماری روند افزایشی را نشان می‌دهد. البته بازار سهام از ابتدای سال تنها هفت‌روز معاملاتی را پشت سر گذاشته است. در حیطه سیاستگذاری، در روز‌های گذشته گام جدی در راستای افزایش کنترل انتظارات تورمی برداشته نشد و دلار، طلا و سکه سطوح قیمتی جدیدی را لمس کردند؛ شرایطی که امکان به تعادل رسیدن بازار‌ها بر اثر تنش‌های جدید منطقه‌ای و متعادل شدن عرضه و تقاضا در کوتاه مدت را تضعیف می‌کند.

با توجه به اینکه در بخش سیاست خارجی کشور، تحولات روز‌های گذشته نیز به دایره ابهامات بازار‌ها اضافه شده است، این مساله در تشدید فضای انتظار تا پایان یافتن ابهامات برای ورود تقاضای موثر سهامی تاثیر‌گذار است. کارشناسان بازار سهام در شرایط کنونی یکی از نکات بورس نسبت به بازار‌های موازی را ارزندگی بازار سهام می‌دانند.

اکثریت آن‌ها این‌گونه پاسخ می‌دهند که «بخشی» از نماد‌ها کمتر از ارزش ذاتی در حال معامله هستند و کلیت بازار سهام در سطوح تعادلی قیمت قرار دارد و گران نیست. به همین دلیل آغاز فصل مجامع (تقاضا برای سهام سودمحور و ارزنده) و امیدواری سهامداران به دریافت مجوز افزایش نرخ فروش محصولات شرکت‌ها با فرض مقاومت ارز و نرخ‌های جهانی برای عقبگرد قیمتی می‌تواند برای بورس تهران، جذابیت ویژه‌ای بسازد و به کمک ارزندگی بازار بشتابد. تحلیلگران اقتصادی معتقدند بازار‌های ارز و طلا کماکان فاقد توجیه سرمایه‌گذاری در نرخ‌های کنونی هستند و حباب در اطراف این بازار‌ها پرسه می‌زند.

پرتاب بورس به زمین تردید

با این حال، روند منفی یکپارچه حاکم بر فضای معاملات به دلیل ریسک‌های متعدد موجب شده است تا حتی تحلیلگران بورسی نیز نسبت به وضعیت بازارسهام به دیده انتقاد بنگرند. در واقع ریسک‌های گوناگون تحلیل پذیری نماد‌ها را عملا با ابهام مواجه کرده است. از این رو تحلیل‌گریزی بورس به مثابه امتیاز منفی برای بازار مذکور محسوب می‌شود، به‌طوری که عدم‌تحلیل پذیری بازار سهام متاثر از ریسک‌های بیرونی سبب شده است تا سرمایه‌گذاران توجه کافی به ارزندگی سهام نداشته باشند. به لحاظ رفتاری شاید نتوان توضیحی برای این تناقض یافت. با پیشروی ابهامات، بازار‌های کم‌ریسک‌تر در اولویت سرمایه‌گذاران قرار می‌گیرند و طبیعی است که با توجه به بی اعتمادی حاکم بر معاملات تالار شیشه ای، سهام ریسک‌پذیر نتوانند جای پای محکمی در میان بازار‌ها باز کنند؛ مگر اینکه دلار و طلا به روند افزایش قیمتی که در پیش گرفته‌اند ادامه دهند.

روند صعودی قیمت در بازار‌های جهانی نیز همچنان تعجب کارشناسان را به دنبال داشته است. در همین راستا، قیمت نفت برنت و طلای جهانی در سطوح جدیدی قرار گرفت. به این ترتیب می‌توان گفت انتظارات تورمی که در بازار‌ها شکل گرفته ممکن است سبب سرایت این وضعیت به معاملات سهام بنیادی نیز شود. البته دراین میان باید توجه داشت که اتخاذ سیاستگذاری‌های اقتصادی جدید به طور مشخص بر روند بازار سهام اثرگذار است. با این اوصاف باید دید بورس در هفته جاری چه سمت و سویی به خود خواهد گرفت.

در همین رابطه، محسن افشارمنش، کارشناس بازارسرمایه، با بیان اینکه بورس در هفته جاری به‌شدت تحت‌تاثیر رفتار‌های سیاسی و اتفاقات نظامی خواهد بود، افزود: به نظر می‌رسد در روز‌های آینده بورس به مرور متعادل شود و در روز‌های آینده از احتیاط سهامداران کاسته شود. وضعیت بازار‌های موازی و شیب تند قیمت‌ها در بازار‌های موازی شرایطی را به وجود آورده که بازارسهام چاره‌ای جز همسو شدن با این شرایط را ندارد.

به گفته او، اگر قیمت‌ها به‌ویژه در بازار طلا به ثبات برسد، رشد بورس آغاز خواهد شد. به عبارت دیگر می‌توان اینطور بیان کرد که با شکل گیری انتظارات تورمی جدید بازار سهام نیز به‌زودی وارد رقابت با سایر بازار‌ها می‌شود.

افشارمنش در پاسخ به این پرسش که بورس تحت چه شرایطی جاماندگی خود از بازار‌های رقیب را جبران می‌کند، گفت: مهم‌ترین محرک بورس در سال‌جاری «دلار» است. این محرک اگر با کاهش فاصله نرخ دلار نیما با دلار آزاد همراه شود، طبیعتا موجب کوچ سرمایه به بورس نیز خواهد شد. البته انتخابات آمریکا و میزان صادرات و قیمت نفت ایران نیز از جمله عوامل موثر بر رشد بورس است. از سوی دیگر روند صعودی قیمت در بازار‌های جهانی نیز می‌تواند تعیین‌کننده باشد. همان‌طور که ملاحظه می‌کنیم اکنون نیز افزایش قیمت اونس طلا، شگفتی ناظران و کارشناسان را به همراه داشته است.

در همین راستا، کاهش نرخ بهره فدرال‌رزرو و رونق بازار کامودیتی‌ها می‌توانند محرک رشد بورس محسوب شوند. اکنون گمانه زنی‌های جدی در مورد چشم‌انداز مثبت مس جهانی مطرح می‌شود. این موضوع بازی تقاضا را به سمت یکی از پرچالش‌ترین بخش‌های بازار جهانی سوق می‌دهد و سبب افزایش سریع تحولات قیمتی در ارزش این بازار خواهد شد. بازار سهام فروردین ۱۴۰۳ را با احتیاطی مضاعف آغاز کرد. این در حالی است که یک سناریوی محتمل در خصوص این بازار از «آغاز رشد بورس در نخستین ماه سال» حکایت می‌کرد. اما نه تنها این اتفاق رخ نداد، حتی طی هفت‌روز معاملاتی اخیر بازار سه روز منفی و چهار روز مثبت را در کارنامه خود ثبت کرده است. بازدهی شاخص سهام از ابتدای سال با رشد ۲.۵درصدی همراه بوده، این درحالی است که به نظر می‌رسید طی این مدت عملکرد مطلوب تری را به نمایش بگذارد.

اما چرا بورس فروردین را برخلاف انتظارات توفانی استارت نزد؟ در این باره نیز محسن افشارمنش توضیح داد: تنش‌های سیاسی به صورت مستقیم بازارسهام را تحت‌تاثیر قرار داد.

در واقع وضعیت سیاسی کشور و چشم‌انداز مبهم در این بخش باعث شده است تا پول با احتیاط وارد بازار سهام شود. یکی از نکات مهم که در این بازار تعیین‌کننده است، بازگشت اعتماد به بورس است؛ بنابراین سیاستگذاری‌های مبهم که اثرات ضدبورسی برجای می‌گذارد سبب از دست رفتن اعتماد بیشتر از این بازار می‌شود. از این‌رو باید دید سیاستگذار در سال جدید چه برنامه‌ای برای وضعیت اقتصادی کشور و کنترل انتظارات تورمی دارد.

رفتار سرمایه‌گذاران از بی اعتمادی نسبت به تالارشیشه‌ای خبر می‌دهد؛ به‌خصوص اینکه دولت از نظر تامین منابع در تنگنا قرار دارد و ممکن است دست به سیاست‌هایی بزند که به ضرر بازار سرمایه است. این وضعیت درحالی است که به اعتقاد اکثر کارشناسان، قیمت دلار و طلا آمیخته به حباب است. با این حال پول با اکراه بسیار وارد بورس می‌شود. به نظر می‌رسد این شرایط به‌زودی تغییر کند. با توجه به چشم‌انداز مثبت طلای جهانی به نظر می‌رسد، فلز زرد همچنان به تاخت و تاز قیمتی ادامه دهد. روی کاغذ اوضاع به نفع بورس است و به‌زودی بازار سهام روی خوش به سهامداران نشان خواهد داد.