بلایی که تیم ملی سر علیرضا بیرانوند آورد

پرسپولیس، یکی از مدعیان قهرمانی این دوره از رقابت‌های لیگ برتر، نیم‌فصل دوم را با شکست خارج از خانه استارت زد. این تیم که در هفته شانزدهم به اراک سفر کرده بود تا مقابل آلومینیوم این شهر صف‌آرایی کند، با یک گل بازی را واگذار کرد تا فرصت رسیدن به صدر جدول را بیش از گذشته از دست بدهد. تک‌گل این بازی هم در شرایطی به ثمر رسید که علیرضا بیرانوند، دروازه‌بانی که در فصول گذشته در چند مقطع نشان داده یکی از بهترین‌های آسیا‌ست، فاحش‌ترین اشتباه ممکن را مرتکب شد و مقصر اصلی شکست تیمش لقب گرفت.

علیرضا بیرانوند روز‌های خوبی را سپری نمی‌کند؛ او به‌طور واضحی تمرکزش را از دست داده و این روز‌ها به‌سختی می‌توان او را به‌عنوان یکی از بهترین‌های آسیا معرفی کرد. دلیلش می‌تواند موارد متعددی باشد، ولی هم‌زمانی افت این روز‌های او با نتایجی که تیم ملی این اواخر کسب کرده، ذهن‌ها را به این سمت می‌برد که آیا سیستم جدیدی که امیر قلعه‌نویی در تیم ملی ایران پیاده کرده باعث افت دروازه‌بان پرسپولیس شده است؟ درست است که گل‌خوردن از فاصله ۴۰‌متری را نباید به پای اتفاق‌های تاکتیکی گذاشت، ولی موردی که خیلی مشهود است این است که بیرانوند آمادگی همیشگی را ندارد. او در شرایطی درون قفس توری پرسپولیس ایستاد که یک ماه بسیار بد و کابوس‌وار را هم در تیم ملی ایران در جام ملت‌های آسیا تجربه کرد. آمار نشان می‌دهد بیرانوند دیگر آن دروازه‌بان وحشتناک برای مهاجمان نیست و حالا راحت‌تر از زمان‌های دیگر دروازه‌اش گشوده می‌شود.

از آنجا که مسئولان کادر فنی فوتبال ایران تمایل زیادی دارند با آمار و ارقام صحبت کنند، در این زمینه هم می‌توان به خوبی با آمار نشان داد که علیرضا بیرانوند در تیم ملی شرایط بدی را در جام ملت‌های آسیا تجربه کرده است. شاید وقتی صحبت از تیم ملی و جام ملت‌ها درباره بیرانوند شود، بیش از هر چیزی یکی، دو نکته درباره این دروازه‌بان برجسته شود؛ اولی اظهارنظر عجیب و شگفت‌انگیز امیر قلعه‌نویی درباره بیرانوند است و دیگری دو پنالتی‌ای که این بازیکن در این جام مهار کرد.

امیر قلعه‌نویی در وصف علیرضا بیرانوند گفته بود: «دروازه‌بان خوب از پدر و مادر خوب هم بهتر است!»؛ جمله‌ای که اگرچه ایراد ساختاری دارد، ولی نشان‌دهنده جایگاه بیرانوند در تیم ملی بود. البته که «بیرو» برگ برنده امیر قلعه‌نویی در بازی بحث‌برانگیز با سوریه هم شد. او با مهار پنالتی یکی از بازیکنان تیم رقیب، ایران را مسافر مرحله یک‌چهارم نهایی کرد و از بروز یک فاجعه تاریخی جلوگیری کرد. غیر از آن پنالتی که باعث صعود تیم ملی به مرحله بعدی شد، بیرانوند در دیدار با امارات هم یک پنالتی مهار کرد و اجازه نداد کار به، اما و اگر بکشد. به‌جز این دو پنالتی، علیرضا بیرانوند روز‌های بدی را تجربه کرد؛ شاید بتوان گفت بدترین دورانی که می‌شد برایش تصور کرد.

او به غیر از بازی ساده با هنگ‌کنگ که کلین‌شیت کرد، در دیگر بازی‌های تیم ملی دروازه‌اش را باز‌شده دید. آمار در این زمینه خیلی وحشتناک است؛ او در شش بازی دیگر، هفت بار گل خورده که به‌خوبی شرایطش را ترسیم می‌کند. بیرانوند فقط در یک بازی مقابل قطر سه بار گل خورد تا مشخص شود که دیگر آن هیولای قفس توری نیست. حالا با چنین آماری آیا می‌توان به این نتیجه رسید که سیستم و مدل جدید تیم ملی به ضرر این بازیکن و آمار‌های درخشانش شده است؟ پاسخ تا حدودی می‌تواند مثبت باشد. حداقل این موضوعی است که می‌توان آن را از بین صحبت‌های سعید الهویی، دستیار خوش‌صحبت امیر قلعه‌نویی جست. او این روز‌ها در توجیه ناکامی تیم ملی فوتبال ایران به تغییر مدل بازی تیم ملی و توسعه فنی این تیم اشاره می‌کند و اعتقاد دارد این تیم در مقایسه با زمان‌های گذشته بسیار هجومی‌تر شده و خلق موقعیت‌های فراوانی دارد. قلعه‌نویی و دستیارانش در شرایطی تیم ملی را صاحب بیشترین خلق موقعیت می‌دانند که به‌وضوح از بخش دیگر ماجرا که ضعف در کار‌های منظم و منسجم تدافعی است، غافل مانده‌اند. آن‌ها در چندین نوبت، سبک بازی تیم ملی را با سبکی که پپ گواردیولا در تیم منچسترسیتی پیاده کرده، مقایسه کرده‌اند، ولی فارغ از درستی یا نادرستی این ادعا، این پرسش بدون پاسخ مانده که آیا تیم گواردیولا هم با این همه ضعف بزرگ در خط دفاعی مواجه است؟

مشخصا تغییر سیستم تیم ملی که برخلاف ادعای اعضای کادر فنی بیشتر مبنی بر بازی مستقیم است، باعث شده تمرکز تیمی در خط دفاعی به هم بریزد. طبیعتا در این بخش، بیشترین لطمه را مدافعان و دروازه‌بان تیم ملی خورده‌اند که نمونه بارز آن را می‌توان نزد علیرضا بیرانوند جست. دروازه‌بانی که این روز‌ها در حد پدر و مادر معمولی هم نشان نداده، اولین قربانی تغییر مدل بازی تیم ملی است که توجه به ساختار تدافعی در آن فراموش شده و درست مثل گذشته تک‌بعدی شده است. در زمان کارلوس کی‌روش بیشتر توجه معطوف به ساختار خط دفاعی بود و حالا قلعه‌نویی مدعی است تیمش فوتبال تهاجمی به نمایش می‌گذارد. همان‌قدر که تیم کی‌روش در ارئه بازی هجومی ضعیف نشان داده بود، حالا تیم قلعه‌نویی ساختار تدافعی را از یاد برده و به‌طور محسوسی در این بخش ضعف دارد.

بدیهی است در آن برهه که عرصه بر بازیکنانی مثل سردار آزمون تنگ شده بود و او حتی تا پای خداحافظی از تیم ملی هم پیش رفت، در این عصر، بیشتر فشار‌ها و احتمالا بشترین افت متوجه بازیکنان تدافعی و دروازه‌بان‌های تیم ملی باشد. دست‌کم تا زمانی که دروازه‌بان‌ها دوباره در فرمت تمرینی باشگاهی قرار بگیرند، نباید انتظار داشت که تمرکز لازم را داشته باشند. عملکرد بیرانوند مقابل آلومینیوم اراک و گل بحث‌برانگیزی که پیام نیازمند از الهلال دریافت کرد، دو نمونه بارز عدم تمرکز همیشگی نزد دروازه‌بان‌های تیم ملی است.

حال اینکه بازیکنی مثل بیرانوند بیش از بقیه زیر ذره‌بین می‌رود، چندان بی‌دلیل نیست؛ اول اینکه او عقبه خوبی داشته که این روز‌ها از تکرارش عاجز نشان داده و دیگر اظهارات خبرسازی است که ذهن مخاطب را آزار می‌دهد. بیرانوند، تیم ملی بحث‌برانگیز کنونی را با قاطعیت تمام نسل طلایی فوتبال ایران می‌خواند، ولی در عمل، نتایجی که این تیم گرفته با ادعا‌های مذکور همخوانی ندارد. از سوی دیگر، بسیاری اعتقاد دارند اعتماد‌به‌نفس بیش از اندازه این دروازه‌بان و خیال راحتش بابت اینکه قرار نیست تحت هیچ شرایطی نیمکت‌نشین شود، باعث عملکرد ضعیفش شده است. بیرو البته در این فصل نتوانسته عملکرد درخشان فصل پیش را در باشگاهش هم داشته باشد.

شاید این مورد هم برگرفته از مدت‌زمان حضور و تغییرات در تمرین تیم ملی با کادر جدید باشد؛ هرچه هست این است که این دروازه‌بان در هشت بازی آخر خود برای پرسپولیس تنها دو بار کلین‌شیت کرده و هفت گل خورده است. بیرانوند در هشت بازی ابتدای فصل تنها چهار گل دریافت کرد و موفق به ثبت پنج کلین‌شیت شد که این موضوع نشان می‌دهد آمارش تا چه اندازه افت کرده است. هرچه هست، ولی ظاهرا علیرضا تصمیم گرفته بخشی از مشکلات را از بین ببرد.

همان‌طور‌که عنوان شد، او پیش از این علاوه بر مسائل فنی به دلیل اظهاراتش هم در فضای مجازی مورد نقد قرار گرفته است؛ امری که حالا می‌گوید قرار است فکری به حال آن کند و دست‌کم تا آخر فصل دیگر قرار نیست مصاحبه‌ای داشته باشد. «در ابتدا از هواداران پرسپولیس عذرخواهی می‌کنم؛ چرا‌که شاید انتظار نداشتند من چنین گلی دریافت کنم. روی یک غفلت گل خوردم و به تیم آلومینیوم و هواداران این تیم تبریک می‌گویم و شهامت این را دارم که عذرخواهی کنم و بعضی وقت‌ها اتفاقاتی رخ می‌دهد که کاری از دست آدم برنمی‌آید. بازی خیلی خوبی انجام دادیم و حیف شد و باز‌هم عذرخواهی می‌کنم. نیاز به کم صحبت‌کردن دارم و آخرین مصاحبه من تا آخر فصل است. امروز دشمن شاد شدم و با مصاحبه کم و صحبت‌نکردن دشمن‌هایم را شکست می‌دهم».