خرید اقساطی از مرسومترین ابزارها برای خرید کالاهای با دوام و بیدوام به شمار میرود. با این حال تورم مزمن و بیثباتیهای گسترده در اقتصاد کلان ایران موجب شده تا استفاده از این ابزار، اما و اگرهایی داشته باشد و به سادگی در دسترس همگان قرار نگیرد.
به گزارش دنیای اقتصاد، اما آمارها در یک سال اخیر حاکی از آن است که وامهای خرد (بدون وثیقه و ضامن) جهت خرید کالا افزایش یافته و افراد بدون مراجعه به بانک میتوانند از این امکانات بهرهمند شوند، ولی این موضوع به معنای عدمپیگیری سوابق مالی افراد در گذشته نیست.
بانک آینده با ارائه وام قسطا در قالب یک کارت اعتباری عضو شتاب به مشتریان خود این امکان را میدهد که با اعتبارسنجی کمتر از ۱۰ دقیقه و بارگذاری مدارک شغلی و شخصی، ۲۰ میلیون تومان وام دریافت کنند. این تسهیلات برخلاف سایر تسهیلات خرد کالا، قدرت نقدشوندگی دارد و میتوان با تبدیل وام به پول نقد از آن در جهت تامین مشکلات مالی بهره گرفت. از سوی دیگر برخلاف تسهیلات کالا که فقط میتوان با برخی فروشگاههای مشخص در ارتباط بود با این کارت میتوان به صورت حضوری و از فروشگاههای دلخواه خرید کرد. لندو نیز از شرایط مشابه برخوردار است.
ویپاد سامانه غیرحضوری ارائه تسهیلات بانک پاسارگاد است که از ۱ تا ۲۵ میلیون تومان بدون چک، سفته و ارائه مدارک شغلی و تنها با گردش حساب به مشتریان خود تسهیلات یک ماه ارائه میدهد. اولین و کمترین مبلغ دریافتی ۱ میلیون تومان است که باید ۵۰درصد از حساب خود و ۵۰درصد از اعتبار ویپاد به مهلت ۱۰ روز استفاده کنند. این موضوع فقط مختص اولین اعتبار ویپاد است و استفاده از دیگر تسهیلات آن نیازمند استفاده از حساب بانکی افراد نیست و میتوانند ۱۰۰ اعتبار را در اختیار داشته باشند.
دیجی پی نیز مانند سایر طرحهای تسهیلات خرد کالا، با اعتبارسنجی افراد و با چک صیادی به افراد متقاضی تا سقف ۳۰ و ۵۰ میلیون تومان از طریق بانک ملت و تجارت وام ارائه میکند. گفتنی است متقاضیان تنها میتوانند با اعتبار خود از دیجی کالا خرید کنند. البته دیجیپی از سال ۹۷ به عنوان یک اپلیکیشن پرداخت موبایلی در خدمات مختلف و امور مالی روزمره مورد استفاده قرار میگرفت که اخیرا امکان خرید اقساطی از فروشگاه اینترنتی دیجی کالا را فراهم و تسهیل کرده است.
این تسهیلات از طرف بانک شهر و با بالاترین مدت بازپرداخت (۶۶ ماهه) به مشتریان ارائه میشود. تفاوت این تسهیلات با سایر وام کالا در این موضوع است که هزینه عملیاتی از مبلغ وام کسر میشود. برای مثال برای اخذ تسهیلات ۶۰ میلیونی با بازپرداخت ۶ ماهه، ۳ میلیون تومان و با بازپرداخت ۶۶ ماهه ۷ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان از اصل تسهیلات کسر میشود. این درحالی است که در ازکی وام، قسطا و دیجی پی بدون پرداخت هزینه عملیاتی وام به افراد تعلق نخواهد گرفت، اما از سوی دیگر هیچ مبلغی از اصل تسهیلات کسر نمیشود.
بانک مهر قرضالحسنه تا سقف ۹۰ میلیون تومان (البته برای هر فرد متغیر است) تسهیلات خرد جهت خرید کالا و خدمات بدون ارائه ضامن به افراد ارائه میدهد که میتوانند از فروشگاههای نام برده شده در سایت بانک مهر خرید خود را نهایی کنند. ارائه سفته یا نامه کسر از حقوق برای مبلغ ذکر شده الزامی است. از مزیتهای این وام میتوان به سود ۴ درصد و هزینه عملیاتی صفر آن اشاره کرد. ضمنا با افزایش مدت زمان بازپرداخت تسهیلات، فروشگاههای کمتری حاضر به همکاری میشوند. قابل ذکر است که ضامن کسر از حقوق برای مبالغ بیش از ۹۰ میلیون تومان از الزامات این بانک به شمار میرود.
ازکی وام پلتفرم ارائه دهنده راهکارهای مالی و خرید اعتباری از طریق طرحهای متنوع (از لوازم خانه تا بیمه ماشین) است. افرادی که قصد دارند تسهیلات ازکی را دریافت کنند در ابتدا باید با ثبتنام در سایت و ارائه مدارک شخصی و شغلی مورد اعتبارسنجی کارشناسان ازکی قرار گیرند. کارشناسان با در نظر گرفتن قسطهای فعال هر فرد، شغل، میزان درآمد و همچنین چکهای برگشتی حداکثر مبلغ دریافتی را به فرد اعلام میکنند. پس از اعتبارسنجی افراد با بارگذاری تصویر پرشده چک در مرحله نهایی قرار گرفته و با پرداخت هزینه عملیاتی که با مبلغ تسهیلات رابطه مستقیم دارد میتوانند اعتبار خود را دریافت و از فروشگاههای ازکی وام خرید خود را نهایی کنند.
این اپلیکیشن که افراد زیادی را به خود جذب کرده است در دوسال اخیر با بررسی سوابق خرید افراد از اسنپ، خرید اقساطی آنها را نیز فعال کرده و آنها میتوانند انواع کالاهای خود را با پرداخت یکچهارم از آن و بدون سود، کارمزد، وثیقه، چک و... دریافت کنند.
افزایش تورم و روند صعودی هزینهها در بخش کالا و خدمات در وهله اول مردم را با عدمدستیابی به کالاهای مورد نیاز خود روبهرو میکند و با کاهش قدرت خرید آنها تولیدکنندگان و کسب و کارها نیز راکد خواهند شد. خرید اقساطی در قالب انواع تسهیلات خرد خرید کالا، سود بانکی و بازپرداختهای متفاوت این امکان را برای افراد فراهم میکند که کالاهای مورد نیاز خود را به صورت اقساط خریداری کنند که در این میان تولیدکنندگان نیز منتفع خواهند شد.
بیشک در این پروسه قیمت کالاهای ارائه شده در سایت فروشگاه و به صورت اقساط از قیمت آنها در بازار و به صورت نقدی بالاتر خواهد بود. اما نتایج نظرسنجی از افراد نشان میدهد که برخی از آنها پرداخت سود بانکی و فروشگاهی را به بهتعویق انداختن خرید کالا ترجیح میدهند. برخی از صاحبنظران نیز تاکید کردند که با سختگیری شرایط ضامنها در خصوص وام ازدواج، زوجها میتوانند از این تسهیلات بدون ارائه ضامن و وثیقه بهرهمند شوند. البته لازم به ذکر است که سود واقعی در بسیاری از موارد بیشتر از سود اعلامی است.
تسهیلات نام برده شده مانند سایر وامهای خرد بانکی دارای اشکالاتی نیز هست. از جمله این ایرادات باید به بحث شغل اشاره کرد. گفتنی است که به جز اسنپ و ویپاد سایر تسهیلاتی که نام برده شد مدارک شغلی مانند گواهی اشتغال یا فیش حقوقی از الزامات ثبتنام آنهاست که بار دیگر شغلهای آزاد نادیده گرفته شدهاند.