کشف مدرکی ۳۰۰۰ ساله از مجازات «پنج کیفر» در چین باستان

بنا به گفته‌ی محققانِ دانشگاه پِکینگ، بررسی بیولوژیکیِ استخوان‌های اسکلتِ یک زن، قطع عضو به علل پزشکی و دیگر علل را رد کرده و نشان داده است که قربانی حداقل پنج سال پس از اجرای مجازات زنده مانده است. در چین باستان، قطع یک یا دو پا سنتی معروف به یو (Yue) و یکی از پنج نوع کیفر چین باستان بوده است. سیستم «پنج کیفر» حداقل هزار سال تا حدود سال ۲۰۰ پیش از میلاد راوج داشته است.

به گزارش فرادید؛ پنج کیفر (wuxing) مجازات‌های اصلی چین باستان بود. آنطور که در افسانه‌ها آمده است، یا امپراتور زرد (هوانگ تی) یا دودمان شیا (قرن پانزدهم-هفدهم پیش از میلاد) این مجازات‌ها را تعیین کردند چرا که میان قبیله‌های میائویِ جنوبی، این مجازات رایج بوده است. به نقل از فصل شوچینگ از کتاب تاریخ یا کتاب رویدادها (از کتاب‌های اصلی آئین کنفسیوس که آن را به شاگردانش تعلیم می‌داد)، وقتی Chi You آشوب را به زمین آورد، قبایل میائو پنج کیفر را تعریف کردند: «آن‌ها پنج کیفر را تعیین کردند و نام قانون روی آن گذاشتند. آن‌ها بی‌گناهان را سلاخی کرده و با بریدن بینی و گوش، اخته کردن و داغ‌گذاری، به نخستین کسانی بدل شدند که پایشان را در اجرای قانون فراتر از حد گذاشتند.»

(لی نان همراه تیمش، تحلیل زیست‌پزشکی را روی استخوان یافت‌شده انجام دادند.)

در آثار هنری و آرشیو‌های تاریخی، مدارک زیادی در تایید این مجازات وجود دارد. برای مثال، در قدیمی‌ترین سوابق مکتوب چینی، کتبه‌هایی از جنس استخوان متعلق به سلسله‌ی شانگ (۱۰۵۰-۱۶۰۰ پیش از میلاد) وجود دارد که ظاهراً تصاویری از بریده شدن یک پا با اره را نشان می‌دهند.

(برنز‌های دودمان ژو افرادی را نشان می‌دهد که عضوی از بدنشان قطع شده و معمولاً به کار دربانی گماشته میشدند.)

ظروف برنزی ژو غربی (از ۱۰۴۶ تا ۷۷۱ پیش از میلاد) منقش به حکاکی‌هایی است که در آن‌ها افرادی را نشان می‌دهد که یک یا هر دو پایشان را از دست داده‌اند و به سمت دربان گماشته شدند. در دوره‌ی بهار و پاییز (۷۷۰-۴۷۶ پیش از میلاد)، قطع پا به عنوان شکلی از مجازات آنقدر رایج شده بود که تقاضا و قیمت کفش‌های خاص به اوج رسید.

اسکلت زنی که تصور می‌شود از نخستین موردهای قطع پای مجازاتی باشد، در گوری در گورستان سایت ژویان نزدیک باوژی در شمالی غربی ایالت شاآنشی چین یافت شده است. جنازه‌ی قطع عضوشده در جریان حفاری‌هایی که سال ۱۹۹۹ آغاز شده بود، کشف شد، اما بدون هیچ بررسی دقیق و کاملی کنار گذاشته شد، چون باستان‌شناسان به مکان‌یابیِ مصنوعاتی که مقدار کمی از آن‌ها در سایت کشف شده بود، علاقه بیشتری داشتند.

مکان این اکتشاف، که مهد تمدن ژو بود به واسطه‌ی مقدار زیاد ظروف، استخوان‌های پیشگویی و مقبره‌هایی که در آنجا کشف شده‌اند به عنوان «زادگاه برنزها» مشهور است.

(اسکلت سال ۱۹۹۹ کشف شد، اما فناوری‌های نوین به دانشمندان کمک کرد که دریابند قطع عضو به عنوان مجازات اجرا شده است.)

لی نان، محقق فوق دکتری از دانشگاهِ پِکینگ استخوان‌ها را بررسی کرد. به گفته‌ی او پیشرفت‌های علمی و فناوری اخیر، مطالعه‌ی دوباره‌ی بقایا را امری میسر و ارزنده کرده است: «تا پیش از این، مردم این استخوان انسانی را به عنوان یک استخوان ناقص در نظر می‌گرفتند، اما من با اطلاعاتی که در اختیار داشتم در نگاه نخست حدس زدم ممکن است با یک مدرک قطع عضو روبرو باشیم.»

بررسی‌های اشعه ایکس ثابت کرد استخوان‌ها متعلق به خانمی ۳۰ تا ۳۵ ساله است که پای راستش قطع شده است. گاهی‌اوقات بیماران مبتلا به دیابت، جذام و سرطان که دچار سرمازدگی یا سوختگی می‌شدند، به ناچار باید عضو درگیر بدنشان قطع میشد. اما مطالعه‌ی تراکم و ساختار استخوانِ بخش‌های دیگر اسکلت، احتمال بیماری به عنوان علت قطع عضو را رد کرده است. قطع عضو منجر به بدشکلی‌های جدیِ استخوان درشت‌نی و نازک‌نی هم میشده و نشان‌دهنده‌ی این است که قطع عضو ناشی از عملیاتِ پزشکی نبوده، چون اگر چنین بود، زخم‌ها اثر نسبتاً صاف و نرمی از خود به جای می‌گذاشتند.

لی می‌گوید: «اگر تحلیل زیست‌پزشکیِ فرد مدفون در گور را با تصاویر حک شده از قطع عضو روی ظروف برنزی کشف شده در نزدیک گور‌ها با هم بیامیزیم، مشخص می‌شود اسکلت این زن نمونه‌ای از مجازات «یو» و در واقع نخستین نمونه‌ی شناخته‌شده از آن دوران است.»

منبع: arkeonews

مترجم: زهرا ذوالقدر