جزییاتی تازه از تولد فرزندان «ایران» و «فیروز»

دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولید مثل یوز‌های متولدشده را از دستاورد بزرگ علمی برای ایران عنوان کرد و گفت: این اتفاق نویدبخش آینده‌ای روشن در جهت زادآوری‌های نسل بعدی و افزایش جمعیت این گونه ارزشمند خواهد بود و با اعتماد به دانش ایرانی می‌توان به دستاورد‌های بزرگ علمی دست یافت.

به گزارش ایسنا، دکتر بهرنگ اکرامی با بیان اینکه که هر سه توله‌های متولدشده یوزپلنگ ایرانی ماده هستند، اظهارکرد: این اتفاق نویدبخش آینده‌ای روشن در جهت زادآوری‌های نسل بعدی و افزایش جمعیت این گونه ارزشمند خواهد بود.

این دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل افزود: ایران ما زیبایی‌های بسیاری را در خود جای داده است و هر گوشه از آن داستآن‌های بی‌شماری برای گفتن دارد. این گستره تماشایی در کنار جاذبه‌ها و مقاصد تفریحی و تاریخی بسیار، زیستگاه گنجینه‌ای منحصر به فرد از حیوانات و گیاهان نیز است؛ جاندارانی که ایران و فلات آن را از دیگر کشور‌های دنیا متمایز می‌کنند و بخشی از هویت محیط زیست کشورمان را تشکیل می‌دهند. به‌طور کلی ایران ۱۵۰۰ گونه پستاندار، پرنده، خزنده، دوزیست و ماهی آب‌های داخلی و ۶۵۰ گونه ماهی آب‌های دریایی را در خود جای داده است که از این میان ۱۹۴ گونه را پستانداران تشکیل می‌دهند. از این لحاظ کشورمان یکی از متنوع‌ترین مناطق ازنظر داشتن گونه‌های پستاندار است.

وی خاطرنشان کرد: از جمله این حیوانات با ارزش یوزپلنگ ایرانی است که روز یکشنبه (۱۱ اردیبهشت ماه) با اعلام خبر تولد فرزندان «ایران» از سوی معاون رئیس جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست نوید امید در بین دوستداران حیات‌وحش بیشتر شد.

این دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل درباره یوز‌های ایرانی در اسارت گفت: کوشکی - یوزپلنگ نر- بهمن ماه ۱۳۸۶ در چهار ماهگی و دلبر - یوزپلنگ ماده - فروردین ۱۳۹۰ در سه ماهگی به اسارت درآمدند که بعد از این و با توجه به اهمیت حفاظت از این گونه‌های ارزشمند و در خطر انقراض بودن آن‌ها به پارک پردیسان منتقل شدند. بعد از آن در سال ۱۳۹۶ نیز یوزپلنگ ماده دیگری به نام «ایران» در حالی که هشت ماه داشت و از قاچاقچیان در تهران گرفته شده بود، به این دو یوز اضافه شد و راه‌های مختلفی برای زادآوری آن‌ها در پردیسان انجام شد، اما موفقیت آمیز نبود تا اینکه در فروردین ماه سال ۱۳۹۹ مسوولان سازمان حفاظت محیط زیست تصمیم گرفتند که این یوز‌ها به زادگاه خود در توران سمنان برگردانده شوند که این کار با وجود حواشی بسیار با موفقیت انجام شد.

اکرامی درباره نحوه زایمان و سزارین یوز ایرانی اظهار کرد: یوز ماده ۱۰ اردیبهشت ماه در آغاز زایمان درد خیلی زیادی را تحمل کرد و مجبور شدیم برای اینکه مادر آسیب نبیند و توله‌ها تلف نشوند، عمل جراحی سزارین را انجام دهیم تا بعد از اینکه توله‌ها متولد شوند، آن‌ها را در لانه‌ای که از قبل آماده شده بود قرار بدهیم.

تصمیمی سخت برای نجات جان مادر «یوزایرانی»

وی در ادامه گفت: پروسه زایمان را بر اساس استارت و اتمام زمان جفتگیری تا حدی پیش‌بینی می‌کردیم. ازاین رو شروع جفت گیری ازدوم بهمن ماه ۱۴۰۰ صورت گرفته و آخرین جفتگیری‌ها هم مربوط به ۷ بهمن بود. بر این اساس در بازه زمانی ۹۰ تا ۹۵ روزه - که بازه بارداری یوزپلنگ‌ها است - در محل حضور داشتیم و با توجه به این اینکه عمدتا یوزپلنگ‌ها بر حسب عادت ۱۰ تا ۱۲ ساعت قبل از زایمان از خوردن غذا امتناع می‌کنند و زمانی که متوجه شدیم ازغذای داده شده به یوزپلنگ ۵۰ درصد بیشتر خورده نشده است و با توجه به اینکه عمدتا پروسه زایمان در شب اتفاق می‌افتد و به ندرت ممکن است زایمان در روز انجام شود و با مشاهداتی که از تغذیه حیوان بدست آمده بود، این احتمال را دادیم که آن شب باید زایمان داشته باشد.

این دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل افزود: ما یک لانه سنگی را برای یوزپلنگ تهیه کردیم که با دوربین‌های مداربسته که درون آن تعبیه کرده بودیم، پروسه زایمان را به‌طور غیرمستقیم رصد می‌کردیم که متوجه شدیم یوزپلنگ مادر بسیار بی‌قرار و بی‌تاب است و چندین بار وارد لانه سنگی شد و بازدید کرد، اما اتفاقی نیفتاد و زایمان صورت نگرفت و با توجه به اینکه اولین زایمان یوزپلنگ بود. علامت سؤال‌های بسیاری برای ما به وجود آمده بود و ما این‌ها را بر اساس رفتار طبیعی حیوان ورانداز کردیم.

اکرامی فزود: فردا صبح هم یوزپلنگ دوباره صبحانه نخورد و ساعت ۸ صبح به داخل لانه سنگی آمد و دیدیم حرکات و انقباضات شکمی یوزپلنگ بیشتر شد که ما متوجه شروع پروسه اصلی زایمان شدیم که همراه بازور‌های اصلی زایمان است عمدتاً این زور‌ها در گربه‌سانان مثل پلنگ و یوزپلنگ از نیم ساعت یک زور شروع می‌شود و به هر ۳۰ ثانیه یک زور می‌رسد که آن زمان خروج جنین است و یک‌زمان یک‌ساعته این پروسه طی می‌شود ما ساعت تقریباً ۱۰ صبح نظاره کردیم که یوزپلنگ زور میزند، ولی این زور‌ها پیشرفتی در زایمان نداشت.

ساعت‌های دلهره‌آور

وی ادامه داد: نگرانی ما از ساعت ۱۱ صبح شروع شد و تا ساعت ۲ ظهر ما دیدیم که روند زایمان اتفاق نیفتاد و یوزپلنگ به علت درد و زور‌های مکرر دچار بیحالی شده است. حوالی ساعت دو و نیم بعدازظهر زور‌های زایمانی حیوان کم شد که ما به آن انرژی‌های ثانویه رحمی می‌گوییم به این معنا که رحم آن‌قدر زور می‌زند و تخلیه صورت نمی‌گیرد و باعث می‌شود عضلات رحم خسته شوند و دیگر زوری صورت نمی‌گیرد. حیوان حالت خستگی و خواب‌آلودگی داشت که با آقای ظاهری - مدیرکل حفاظت محیط‌زیست استان سمنان - صحبت کردیم و گفتیم درروند زایمان اختلالی ایجاد شده است و نیاز است که حیوان کمک دامپزشکی بشود. اوهم خیلی سریع خودش را به ما رساند و نظر ما را پرسید. من گفتم نظر بنده سزارین است و حتماً باید امروز عمل سزارین صورت گیرد برای سلامتی توله‌ها و یوزپلنگ مادر. اگر زمان بیشتری منتظر بمانیم هم احتمال مرگ توله‌ها به خاطر انقباض زیاد رحمی بالاست و هم روند زایمان یوزپلنگ مادر به خاطر نخوردن غذا و خستگی و بی‌حالی رو به وخامت می‌رود و باید درمان‌های خاصی روی یوزپلنگ انجام گیرد.

وی اضافه کرد: با دکتر اکبری - سرپرست معاونت محیط زیست طبیعی سازمان حفاظت محیط زیست - هم صحبت کردیم و وضعیت را توضیح دادیم. من گفتم با مسئولیت خودم جراحی سزارین را انجام می‌دهم و ما تجهیزات استاندارد اولیه را داریم و، چون وضعیت یوزپلنگ بحرانی بود و سلامت توله‌ها بسیار مهم بود ما زمان را غنیمت شمردیم و با همکاری دوستان وهمکاری دکتر مرعشی که به‌عنوان دامپزشک ناظر تشریف آورده بودند، عملیات بیهوشی حیوان را انجام دادیم، جراحی با موفقیت صورت گرفت و سه توله را از رحم خارج کردیم که دوتا از توله‌ها تنفس نداشتند که ما احیا کردیم و توله سوم همان اول تنفس خوبی داشت و خیلی زود صدای توله‌ها نشان از سلامتی آن‌ها بود.

این دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل در ادامه گفت: شیر آغوز از مادر گرفته و همان لحظه به میزان لازم به توله‌ها داده شد تا این آغوز ایمنی را به بدن توله‌ها منتقل کند. بعد از اتمام جراحی توله‌ها را به پناهگاهی که برای زایمان پیش‌بینی کردیم، منتقل کردیم و در کنار مادر قراردادیم. مادر بعد از یک ساعت بیهوشی به هوش آمد، توله‌ها را نگاه کرد، اما از شیر دادن به آن‌ها امتناع کرد. ما صبر کردیم بعد از چهار ساعت دیدیم که مادر به بیرون می‌رود و به خاطر بیهوشی عدم تعادل دارد، ولی قدرت شناسایی و ردیابی را داشت پس از مدتی به داخل پناهگاه می‌آمد و به توله‌ها نگاه می‌کرد، اما به توله‌ها شیر نمی‌داد و ۱۰ دقیقه بعد به بیرون می‌رفت.

وی با اشاره به وضعیت جوی توران اظهارکرد: هوای توران بسیار سرد بود همراه با بارندگی و باد شدید. توله‌ها هم چهار تا پنج ساعت درون لانه بودند و ریسکی که ممکن بود مادر شیر ندهد و توله‌ها از سرما تلف شوند، ما را نگران کرده بود. به‌این‌ترتیب صلاح دانستیم که توله‌ها را ارجاع دهیم به محوطه سایت و در دمای گرم و مناسب از شیر آماده گربه‌سانان تغذیه شوند.

این دامپزشک متخصص مامایی و تولیدمثل ادامه داد: تقریباً حوالی ساعت چهار و نیم صبح با هماهنگی دکتر ظاهری یک معرفی دیگر برای حیوان انجام دادیم و مادر کاملاً هوشیاری داشت و دیدیم که به توله‌ها آسیبی نمی‌زند و به توله‌ها نگاه می‌کند، اما از دادن شیر به توله‌ها امتناع می‌کند و از لانه بیرون می‌رود و در محوطه می‌نشیند و بعد از یکی دو ساعت به درون لانه نمی‌آید و ازآنجایی‌که در اوایل تولد، توله‌ها هر دو، سه ساعت باید شیر بخورند، لذا بیشتر از این صلاح ندانستیم ریسک کنیم و، چون دو تا از توله‌ها به‌طور صد درصد ماده بودند و آینده روشنی برای تکثیر جمعیت یوزپلنگ‌ها بود، لذا قرار شد که این یوزپلنگ‌ها به‌صورت دستی شیردهی شوند تا بتوانیم هر سه تا توله را سالم داشته باشیم و به بلوغ برسند و برای ازدیاد نسل‌های بعد از آن‌ها استفاده کنیم.

اکرامی اضافه کرد: «ایران» بعد از ۲۴ ساعت غذا خورد و همه‌چیز به شکر خدا با موفقیت انجام‌شده است و توله‌ها هم در وضعیت خوبی قرار دارند و شیر می‌خورند و وضعیت مطلوبی دارند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی سازمان حفاظت محیط‌زیست این دامپزشک متخصص مامایی و بیماری‌های تولیدمثل در پاسخ به این پرسش که آیا برای نگهداری توله‌ها مشکلی پیش نخواهد آمد؟ گفت: در سایت چهار نفر یوزبان داریم که در دو نوبت یک‌هفته‌ای می‌آیند و توله‌ها را به‌صورت مستمر نگهداری می‌کنند و ازنظر غذادهی و مراقبت و حفاظت سابقه زیادی دارند و در مورد غذادهی هم کارشناس از اداره کل آمده است و ۲۴ ساعته اینجاست و مراحلی که گفتیم را اجرا می‌کند و جزو مجرب‌ترین و باتجربه‌ترین کادر نگهداری از یوز‌ها است.