معمای الهام علی‌اف برای ایرانی‌ها

شاید کمتر‌کسی تصور می‌کرد روزی رابطه ایران با جمهوری آذربایجان از لحاظ دیپلماتیک شکرآب شود؛ اگرچه هنوز چنین موضوعی به‌صورت قطعی رخ نداده، ولی نشانه‌هایی در میان است که به نظر می‌رسد رفته‌رفته چنین شود. شروعش فعلا از سوی رئیس‌جمهور آذربایجان بوده است؛ الهام علی‌اف، اخیرا در گفتگو با یک رسانه ترکیه‌ای درباره ادعای ورود ۶۰ کامیون ایرانی به منطقه قره‌باغ در تابستان امسال گفته است که «این اولین باری نیست که کامیون‌های ایرانی به‌صورت غیرقانونی به منطقه قره‌باغ سفر می‌کنند. این چیزی است که به‌طور مداوم در جریان دوران اشغال [قره‌باغ توسط ارمنستان]رخ می‌داده است».

به گزارش شرق، او گفته است: «ما اطلاعاتی داشتیم، اما قطعا مثل زمان حال، اطلاعاتمان واضح نبود. با توجه به این موضوع، ما از کانال‌های مختلف نارضایتی خود را از عبور غیرقانونی ابراز داشتیم، اما این رویه ادامه داشت». علی‌اف همچنین گفت در‌صورتی‌که ورود کامیون‌های ایران به قره‌باغ ادامه پیدا کند، باید مالیات پرداخت کنند. علی‌اف همچنین درباره رزمایش نظامی ایران در مرز جمهوری آذربایجان اظهارنظر کرد و گفت: «این یک رویداد بسیار تعجب‌آور است. هر کشوری می‌تواند هرگونه رزمایش نظامی را در قلمرو خود انجام دهد. این حق حاکمیتی آنها‌ست، اما چرا حالا و چرا در مرز ما؟ چرا زمانی که ارامنه در جبرائیل، فضولی و زنگلان بودند، چنین رزمایش‌هایی در کار نبود؟ چرا پس از آزادسازی این زمین‌ها پس از ۳۰ سال اشغال برگزار می‌شود؟».

این اظهارات با واکنش مقام‌های ایرانی روبه‌رو شده است. سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه در واکنش به اظهارات الهام علی‌اف گفته است:در‌حالی‌که روابط خوب و محترمانه‌ای میان دو کشور وجود دارد و مسیر‌های معمول ارتباطات میان دو طرف در بالاترین سطح وجود دارد، بیان آن به این شیوه مایه تعجب است.

او افزوده است: در این زمینه و موضوعات دیگر مرتبط با آن، در دیدار دو وزیر امور خارجه در حاشیه نشست اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک، رایزنی‌های جدی و دقیقی صورت گرفت و توافق شد در یک بستر مناسب این گفتگو‌ها ادامه پیدا کند. او گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره مخالفت خود را با هرگونه اشغال سرزمینی اعلام داشته و بر لزوم احترام به تمامیت ارضی کشور‌ها و مرز‌های شناخته‌شده بین‌المللی تأکید کرده است. ضمن آنکه رعایت حسن همسایگی و همجواری از مهم‌ترین موضوعاتی است که انتظار می‌رود از سوی همه همسایگان مورد توجه قرار گیرد. خطیب‌زاده افزود: مانور انجام‌شده از سوی کشورمان در مناطق مرزی شمال غرب یک موضوع حاکمیتی است و برای آرامش و ثبات کل منطقه انجام می‌شود. البته روشن است که جمهوری اسلامی ایران، حضور هرچند نمایشی رژیم صهیونیستی در نزدیکی مرز‌های خود را تحمل نخواهد کرد و در این رابطه هر اقدامی را که برای امنیت ملی خود لازم بداند، انجام خواهد داد.

اگرچه ایران به اتهامات علی‌اف پاسخ داده و اظهارات رئیس‌جمهور آذربایجان را بی‌اساس توصیف کرده، ولی با فرمانی که الهام در پیش گرفته، ممکن است شرایط از وضع موجود کمی حادتر هم بشود. اگر چنین شود، آن‌وقت روابط دو کشور در تمامی حوزه‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد و اینجاست که پای ورزشکاران بی‌شماری که از ایران راهی جمهوری آذربایجان شده‌اند هم به میان می‌آید. قبل از وارد‌شدن به جزئیات و اسامی این ورزشکاران، باید گفت جمهوری آذربایجان در یک دهه گذشته مقصد بسیاری از ورزشکاران ایرانی بوده که عمدتا هم تابعیت این کشور را به دست آورده و زیر پرچم جمهوری آذربایجان مبارزه و مسابقه داده‌اند. با‌این‌حال، آن‌ها تا‌به‌حال منعی برای تردد بین دو کشور نداشته‌اند.

این موضوع در حالی است که عده‌ای دیگر از ورزشکاران ایرانی هم بدون اینکه تبعیت آذربایجان را بپذیرند، به لیگ‌های این کشور رفته‌اند. پس، سؤال اصلی اینجاست که تکلیف این ورزشکاران چه می‌شود و الهام علی‌اف با ورزشکاران بی‌شمار ایرانی در آذربایجان چه می‌کند؟ آیا از این به بعد ورود و خروج ورزشکاران دو کشور محدود می‌شود؟ یا شاید شبیه به اتفاقی که سال‌ها در امارات رخ داد، آیا حضور در لیگ‌های آذربایجان هم قرار است دستخوش تغییر و تحول قرار بگیرد؟ این‌ها مواردی است که ورزشکاران را نگران می‌کند و هیچ‌کدام علاقه‌ای به تیره‌شدن روابط دیپلماتیک دو کشور ندارند.

فهرست ورزشکاران ایرانی که زیر پرچم جمهوری آذربایجان مسابقه می‌دهند هم چندان کم نیست؛ علی قربانی و حجت حق‌وردی دو فوتبالیست مشهور ایرانی هستند که برای تیم ملی فوتبال جمهوری آذربایجان مسابقه می‌دهند. چهار فوتسالیست ایرانی هم پیش‌تر در ترکیب تیم ملی فوتسال جمهوری آذربایجان دیده شده‌اند: وحید شفیعی، بازیکن سابق تیم ملی ایران و تیم‌های دبیری تبریز و سن‌ایچ ساوه، امیر شجاعی بازیکن تیم اهورای بهبهان، اسحاق سورغالی بازیکن تیم ارژن شیراز و هادی احمدی، بازیکن تیم فرش‌آرا چهار بازیکنی هستند که در ترکیب تیم ملی آذربایجان در رشته فوتسال به میدان رفته‌اند.

گل سرسبد ایرانی‌هایی که برای جمهوری آذربایجان مسابقه می‌دهند هم حامد حیدری است که همین یکی، دو ماه گذشته مدال طلای پارالمپیک در رشته پرتاب نیزه را از چنگ ورزشکار ایرانی درآورد و به حساب جمهوری آذربایجان لحاظ کرد. البته که به غیر از این‌ها ورزشکاران دیگری هم بوده و هستند که یا برای این کشور به میدان رفته یا این‌روز‌ها در آستانه بازی‌کردن برای تیم‌های ملی جمهوری آذربایجان یا لیگ‌های مربوطه در این کشور هستند.

سامان طهماسبی، مسعود هاشم‌زاده و صباح شریعتی، فرنگی‌کاران ایرانی بوده‌اند که با تغییر تابعیت پذیرفتند برای تیم ملی جمهوری آذربایجان مبارزه کنند. سینا بهرامی در تکواندو پایه‌گذار سفر به جمهوری آذربایجان و مسابقه‌دادن با پرچم این کشور در تکواندو بود، ولی میلاد بیگی را شاید بتوان مهم‌ترین شکار جمهوری آذربایجان در بین ورزشکاران ایرانی دانست.

او با پرچم جمهوری آذربایجان دو مدال نقره جهانی به دست آورد و سپس در افتخاری فراموش‌نشدنی موفق شد آذربایجان را صاحب مدال برنز المپیک در سال ۲۰۱۶ کند. سهیلا سیاحی هم دیگر تکواندوکار ایرانی بود که سر از تیم ملی جمهوری آذربایجان درآورد؛ هرچند توفیقی مثل بقیه در این زمینه به دست نیاورد.

حالا با مرور همین فهرست کوتاه و انتقالاتی که در سال‌های اخیر رخ داده، مشخص است اگر قرار باشد الهام علی‌اف همچنان به صحبت‌های بحث‌برانگیزش علیه ایران ادامه دهد، حال‌ و‌ روز این ورزشکاران ایرانی که در‌حال‌حاضر عضوی از تیم ملی جمهوری آذربایجان هستند یا در لیگ‌های این کشور بازی می‌کنند، مبهم می‌شود.