آیا ایرانیان تنبل تر از مردمان دیگر نقاط جهان هستند؟ این پرسشی است که بارها مطرح شده است و بسیاری از پژوهشگران ایرانی معتقدند یکی از خصوصیات اصلی ایرانیان تنبلی است.
چندی پیش یک عضو کمیسیون اجتماعی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی نسبت به گسترش پدیده تنبلی در میان ایرانیان هشدار داده بود، محمد رضا جواد یگانه در این باره گفت: «نتايج تحقيق تطبيقي نشان مي‌دهد که ميزان تنبلي ايرانيان از متوسط جهاني بيشتر است و تنها کشورهاي عربي و آفريقايي هستند که بيش از ايرانيان دچار تنبلي هستند.»
این استاد دانشگاه با اعلام این هشدار خود "تنبلی اجتماعی" را يکي از مهمترين ويژگي‌هاي رفتاري ناپسند ايرانيان دانست و گفت: «اين مساله بويژه در عدم تمايل به درس خواندن در مدارس و دانشگاه‌ها، و در کار اداري کارمندان، و در ميزان بالاي تماشاي تلويزيون در ايران به جاي کتابخواني، و در تمايل زياد به استخدام در دستگاه دولتي و عدم تمايل براي کسب تخصص و مهارت و کارآفريني، در وجود تعطيلي فراوان سالانه، در پديده‌اي به نام بين التعطيلين، و در موارد فراوان ديگر موجود است.»
مرکز آمار ایران نتایج طرح آمارگیری گذران وقت را منتشر کرد، براساس این گزارش فعاليت‌هاي شغلي بين افراد داراي تحصيلات فوق ليسانس و دكتراي حرفه‌اي به طور متوسط با صرف زمان چهار ساعت و 41 دقيقه بيش از سايرين بوده و افراد بي‌سواد به طور متوسط با صرف زمان يك ساعت و 16 دقيقه كمتر از سايرين به كار و فعاليت‌هاي شغلي پرداخته‌اند.
در ادامه این گزارش بررسي الگوي فعاليت‌هاي گذران وقت جوانان 24 ـ 15 ساله نشان مي‌دهد بعد از گروه فعاليت نگهداري و مراقبت شخصي (12 ساعت و 47 دقيقه)، متوسط بيشترين زمان صرف شده آنها مربوط به گروه فعاليت‌هاي آموزشي و فراگيري با بيش از چهار ساعت بوده است. همچنين استفاده از رسانه‌هاي جمعي، دو ساعت و 10 دقيقه از يك شبانه روز جوانان را به خود اختصاص داده است.
تحقیقات مرکز آمار ایران نشان می‌دهد بررسي زمان اختصاص داده شده براي كار و فعاليت‌هاي شغلي افراد 24 ـ 15 ساله در يك شبانه‌روز گوياي آن است كه مردان در اين گروه سني به طور متوسط دو ساعت و 18 دقيقه و زنان 21 دقيقه به فعاليت‌هاي شغلي و كار پرداخته‌اند.
هم چنین این تحقیقات شیوه فعاليت‌هاي گذران وقت افراد در روزهاي تعطيل و غير تعطيل را نشان مي‌دهد، در روزهاي غير تعطيل كار و فعاليت‌هاي شغلي به طور متوسط با دو ساعت و 43 دقيقه و فعاليت‌هاي آموزشي با يك ساعت و 25 دقيقه بيش از روزهاي تعطيل بوده است.
از سوي ديگر، در روزهاي تعطيل مشاركت اجتماعي (ارتباطات اجتماعي) به طور متوسط با يك ساعت و 27 دقيقه و استفاده از رسانه‌هاي جمعي با دو ساعت و 22 دقيقه بيش از روزهاي غير تعطيل بوده است.
این آمارها نشان‌دهنده این است که ایرانیان ساعات بسیار کمی را به کار و مطالعه کردن اختصاص می‌دهند و همچنین افزایش تحصیلات تاثیر فراوانی در افزایش میزان ساعت کاری افراد داراست اما با این وجود این آمار با متوسط فعالیت شغلی کشورهای دیگر فاصله دارد.
به طور مثال سازمان بین‌المللی کار سال گذشته میلادی گزارشی منتشر کرد که نشان می داد 20درصد استرالیایی ها بیش از پنجاه ساعت در هفته کار می کند و این میزان در آلمان، فرانسه، اسپانیا و ایتالیا شش درصد است.
اگر 20 درصد از استرالیایی ها در هفته 50 ساعت کار می‌کنند، می‌توان گفت 80 درصد دیگر استرالیایی ها هم از ساعت کاری بالایی برخوردارند، این در حالی است که گزارش مرکز آمار ایران نشان می‌دهد مردان گروه سنی 15-24 دو ساعت و 18 دقیقه را به کار و اختصاص می دهند این مسئله در میان زنان این گروه سنی نا امید کننده تر است و نشان می‌دهد انها فقط 21 دقیقه به کار و اشتغال می‌پردازند.
از سوی دیگر آمار میزان استفاده از رسانه‌های جمعی در این گروه سنی دو ساعت و 10 دقیقه است و تقریبا با ساعت کاری آنها برابری می‌کند و این مسئله نشان دهنده تمایل جوانان ایرانی به تفریح است. با نگاهی به آمارهای تازه مرکز آمار شاید نتوان به طور قاطع نتیجه گرفت که ایرانیان مردمانی تنبل هستند اما می‌توان این نتیجه را گرفت که تنبلی پدیده‌ای شایع و انکارناپذیر در میان ایرانیان است.
