ادامه جنگ یمن در بازار نفت

بازار نفت پس از حملات پهپادی ارتش یمن به تأسیسات نفتی عربستان، در لبه پرتگاه حرکت می‌کند. هر روز با یک سیگنال از ریاض و واشنگتن، قیمت‌ها چند دلار بالا و پایین می‌رود و در همین حال تحلیلگران به دنبال پاسخ یک سؤال جدی در میان اخبار و آمار می‌گردند: «چه اتفاقاتی در انتظار بازار جهانی نفت خام است؟»

شرایط به گونه‌ای است که بازسازی تأسیسات نفتی سعودی و رفع آسیب‌های ناشی از حملات اخیر، اگرچه هزینه بر و زمان بر است، اما به عقیده فعالان بازار بخش آسان اتفاقات اخیر محسوب می‌شوند. مسأله اصلی تهدید‌های بعدی و نگرانی‌های ناشی از سیاسی شدن بازار نفت است.

ایران با وجود آنکه تحت شدیدترین تحریم‌های نفتی امریکایی قرار گرفته، اما بار‌ها نسبت به این موضوع هشدار داده است. در این رابطه، روز گذشته وزیر نفت بار دیگر تأکید کرد که نفت سلاح نیست و نباید از آن به عنوان سلاح استفاده کرد.

بیژن زنگنه می‌گوید که نفت کالایی عمومی و مورد نیاز تمام بشریت است؛ لذا باید اجازه داد که آزادانه در بازار‌ها جریان داشته باشد.

این عضو کابینه دوازدهم با اشاره به نگرانی‌های اخیر امریکا در مورد عرضه نفت به بازار، ادامه می‌دهد: «امنیت عرضه موضوعی است که همواره از سوی ایران مطرح شده و حرف ما این است که برای امنیت عرضه و برای منافع مصرف‌کننده و تولیدکننده نباید از نفت به عنوان سلاح استفاده کرد.»

جنگ است نه حادثه

عبدالعزیز بن سلمان، وزیر جدید انرژی عربستان سعودی شب سه‌شنبه نشستی خبری در جده برگزار کرد و پیام‌هایی را که می‌خواست به بازار مخابره کند، در این نشست رسانه‌ای به زبان آورد. برادر ناتنی محمد بن‌سلمان، ولیعهد سعودی که حضورش در مقام وزارت انرژی نشان دهنده حرکت ریاض در بازار نفت به سمت سیاست است تا اقتصاد، می‌گوید: «عملیات خرابکارانه» علیه آرامکو تحت پوشش شرکت‌های بیمه نیستند، زیرا «اقدامی جنگی» محسوب می‌شوند.

اگرچه این حمله «دفاع مشروع مردم یمن» خوانده می‌شود، اما حضور عربستان و متحدانش در مسائل سیاسی دنیا و جنگ‌های خاورمیانه، بازار نفت را نگران کرده است، چراکه همواره عربستان نقش سوپاپ اطمینان بازار نفت را داشته و اکنون جنگ‌های این کشور نقش آن را در بازار خدشه‌دار خواهد کرد.

از این‌رو می‌توان گفت که جنگ عربستان در یمن وارد بازار نفت شده است. این موضوع در کنار تحریم‌های ظالمانه امریکا علیه ایران، بازار نفت را به هراس انداخته است.

حادثه آرامکو کوتاه‌مدت، اما همه‌گیر

عبدالعزیز بن سلمان می‌گوید خسارت‌های وارده به تأسیسات نفتی در «بقیق» و «خریص» مهار شده و در این چند روز نیمی از تولیدات متوقف شده از سرگرفته شد. نیمی از ۵.۷ میلیون بشکه در روز می‌شود، رقمی در حدود ۲.۸ میلیون بشکه در روز. واکنش بازار با اعتماد به صداقت او و خوشبینی بود.

دو روز گذشته، قیمت هر بشکه نفت خام با حدود ۴ دلار کاهش به ۶۴ دلار و ۱۲ سنت در زمان تنظیم این گزارش رسید. درحالی که دوشنبه در زمان آغاز به کار بازار‌های جهانی به بشکه‌ای ۷۱ دلار و ۹۵ سنت بود.

کارشناسان می‌گویند آثار اتفاقات اخیر در عربستان اگرچه کوتاه مدت خواهد بود، اما همه گیر است و چشم انداز‌های آتی بازار را تحت تأثیر قرار داده است.

مصرف کنندگان نفت چه می‌گویند؟

پس از حمله به تأسیسات نفتی عربستان پالایشگاه‌های آسیا به دنبال جایگزینی برای عرضه نفت عربستان می‌گردند. رویترز در این رابطه توضیح می‌دهد: «هنوز مشخص نیست بزرگ‌ترین صادرکننده نفت خام اوپک چه زمانی تولید خود را از سر می‌گیرد، ولی دو منبع آگاه از عملیات‌های آرامکوی عربستان می‌گویند، بازگشت کامل به تولید احتمالاً ماه‌ها طول می‌کشد. بیشتر کشور‌ها ذخایر بالایی برای تأمین نیاز‌های فوری خود دارند، اما شرکت‌های نفت از همین الان برای محموله‌های نفتی خود در هفته‌ها و ماه‌های آینده برنامه‌ریزی می‌کنند تا کمبود نفت خام سبک و محصولات پالایش شده را جبران کنند.»

صادرات نفت عربستان بیشتر به سمت چین می‌رود. چین روزانه ۱.۷ میلیون بشکه نفت از عربستان می‌خرد که ۲۵ درصد صادرات این کشور را تشکیل می‌دهد. در همین حال پالایشگاه‌های نفت ژاپن هم در حال بررسی وضعیت عرضه نفت عربستان سعودی پس از حمله به تأسیسات کلیدی نفت خام این کشور در روز شنبه هستند. دیگر عربستان تأمین کننده مطمئن در بازار محسوب نمی‌شود و چهارمین وارد کننده بزرگ نفت خام دنیا، یعنی ژاپن، در حال جمع‌آوری اطلاعات در مورد عرضه نفت عربستان سعودی است.

سخنگوی شرکت فوجی اویل با اشاره به توانایی این شرکت برای جایگزین کردن عرضه نفت عربستان می‌گوید: «ما انتظار نداریم هیچ مشکل جدی برایمان در خرید نفت خام به وجود بیاید».

وزارت اقتصاد ژاپن یک گروه ویژه برای کنترل تأثیر اختلال تولید نفت عربستان بر عرضه نفت به ژاپن ایجاد کرده است تا اقدامات لازم را بموقع انجام دهد.

وزیر نفت هند نیز اعلام کرد این کشور پس از افزایش قیمت نفت به دنبال حمله به تأسیسات نفتی عربستان و افزایش واردات نفت از روسیه است. این درحالی است که روسیه در تلاش است سهم بازار رو به رشد هند را در رقابت با عربستان سعودی، قطر و امارات به دست آورد و به نظر می‌رسد که عربستان با این اتفاق در حال از دست دادن بازار‌های مطمئن خود است.

بازار کجا و کی به تعادل می‌رسد؟

حادثه تأسیسات نفتی فرآورش نفت «بقیق» و میدان نفتی «خریص» قطعاً حریف وجود عرضه مازاد در بازار و جنگ تجاری امریکا و چین نخواهد شد. اگرچه تکیه ریاض روی ذخایر استراتژیک است و این ذخایر به نوعی پس انداز‌های بازار نفت هستند و خرج کردن آن‌ها بازار را تحت تأثیر قرار خواهد داد.

از این رو کارشناسان رسیدن نفت خام به کانال ۱۰۰ دلار برای هر بشکه را در پی حوادث اخیر احتمالی بسیار ضعیف می‌دانند.
رضا پدیدار، رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی تهران در این باره به خبرنگار ما می‌گوید: «پیش‌بینی نفت ۱۰۰ دلاری غیرکارشناسی و افراطی است. تصور می‌کنم که در ماه‌های باقی‌مانده از سال ۲۰۱۹ میلادی و سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰ قیمت نفت در محدوده ۶۵ تا ۷۵ دلار برای هر بشکه در نوسان باشد. برای عبور قیمت‌ها از مرز ۷۵ دلار نیاز به یک تغییر اساسی در میزان عرضه یا تقاضا است.»

پدیدار ادامه می‌دهد: «مسأله‌ای که از قیمت‌های بالاتر نفت حمایت می‌کند، آغاز فصل سرما در نیم کره شمالی است، اما با وجود افزایش تقاضا برای انرژی بازهم تجربه نفت ۱۰۰ دلاری بعید است.»

احتمال این‌که قیمت نفت تهاجمی افزایش پیدا کند، دور از ذهن است، اما نگرانی و وحشت از تکرار این اتفاق همچنان وجود دارد و مصرف کنندگان به فکر افزایش هوشیاری و کاهش آسیب‌پذیری در این بازار افتاده‌اند.