(تصاویر) «توشمال»؛ صدای مهجور موسیقی بختیاری

توشمال‌ها امروزه به‌صورت پراکنده در شهر‌های ایران زندگی می‌کنند. تعدادی از عشایر توشمال استان چهارمحال و بختیاری، هرساله با گرمای تابستان راهی روستای بازُفت می‌شوند و با خنکای پاییز به شهر‌هایی مانند مسجدسلیمان، دزفول و روستا‌های اطراف آن کوچ می‌کنند.

تاریخ انتشار: ۱۲:۲۱ - ۳۰ تير ۱۳۹۸

«تشمال» یا «توشمال» نوزاندگان محلی ایل بختیاری هستند که موسیقی و ساز جزیی جدایی‌ناپذیر از زندگی آنهاست.

"تشمال" یا "توشمال" نوزاندگان محلی ایل بختیاری هستند که موسیقی و ساز جزئی جدایی‌ناپذیر از زندگی آنهاست، این نوازندگان قدیمی از نواختن ساز‌های جنگی تا ساز عروسی و عزا و مراسم‌های ساده‌تری مانند ختنه‌سوران را در کارنامه‌ی خود دارند. توشمال از ترکیب دو واژه‌ی توش یا تش (نور و روشنایی) و مال (روستا) به معنای روشنایی روستا ساخته شده و به این مفهوم و پیشینه‌ی تاریخی که هر جا که نوازنده‌ای در روستا حضور دارد، همانجا شادی و روشنایی نیز هم هست، اشاره دارد.

"یادگار طاهری" از بازماندگان نسل توشمال‌های بختیاری است که باوجود کم‌توجهی به موسیقی آنها، همچنان به حفظ و گسترش میراث خود متعهد است، یادگار و پسران او با نواختن در مراسم‌های گوناگون تلاش می‌کنند تا جوان‌های ایل از این میراث کهن بهره‌مند شوند و از فراموشی آن جلوگیری کنند.

دهل، کرَنا، سرنا که به دست خود توشمال‌ها ساخته می‌شد در کنار ساز‌های امروزی مانند کیبورد، مجموعه‌ی موسیقی این نوازندگان محلی را تشکیل می‌دهد.

امروزه توشمال‌ها تنها از راه نوازندگی امرار معاش می‌کنند، با این‌حال نوازندگی آن‌ها تنها برای کسب درآمد نیست و در کار‌های خیریه مانند مراسم طلب عفو و بخشش نیز از آن استفاده می‌کنند.

نواختن موسیقی به دست توشمال‌ها آئین خاص خود را نیز دارد که پوشیدن لباس‌های محلی مانند شلوار دَبیت و چوخا بخشی از آن است. توشمال‌ها پیشاپیش جمعیت شروع به نواختن می‌کنند، موسیقی آن‌ها براساس نوع مراسم با درونمایه‌های عاشقانه و سوگواری همراه است، مراسم با صدای ساز آن‌ها آغاز و با خاموشی ساز نیز به پایان می‌رسد.

عکاس: امیرعلی رزاقی/مهر