«شوهر من در خانه فرد بسیار خشنی است و او هر روز من را آزار می‌دهد؛ از همین طریق است که فرزندم هیچ گاه خوشحال نیست و تمرکز و انرژی لازم برای مطالعه را ندارد. او حتی از ادامه تحصیل دادن خسته شده است» بنابراین بهتر است کودکان برای در امان ماندن از این آسیب اجتماعی هر روز و همواره تحت پوشش قانون حفاظت از کودکان قرار بگیرند و این قانون پس از ورود به کلاس اول به آن‌ها مکرراً آموزش داده شود تا آن‌ها از حقوق خود مطلع باشند.
این رفتارهای کنترل کننده شامل: طیف وسیعی از اقداماتی است که یک فرد برای وابسته کردن و تابع کردن دیگر افراد و یا زیر دستان، طراحی، پیاده سازی و اجرا می‌کند تا افراد را از منابع حمایتی به انزوا بکشاند و خود بتواند از این منابع و ظرفیت‌های موجود برای کسب دستاورد‌های شخصی بهره برداری کند و دیگران را از ابزار‌ها و امکانات مورد نیازشان برای کسب استقلال و هویت محروم سازد و بتواند رفتارهای روزمره آن‌ها را تنظیم کند.
مفهوم رفتار اجباری اینگونه بیان شده است: یک عمل یا یک الگوی رفتاری شامل: حمله، تهدید، تحقیر، ارعاب یا دیگر سوء استفاده‌هایی که برای آسیب رساندن، تنبیه، مجازات و یا ترسانیدن قربانیان مورد استفاده قرار می‌گیرد. این تعریف نوعی از خشونت همراه با افتخار کردن توسط اعمال کننده خشونت است و می‌تواند حتّی شامل ازدواج اجباری نیز باشد؛ بنابراین، این نوع خشونت‌ها محدود به یک قوم یا جنسیت نمی‌شوند.
ولی کودکان چگونه در معرض خشونت‌های خانگی قرار می‌گیرند؟
مشاهده هر گونه حمله، تجاوز و تحقیر مادر
شنیدن درگیری‌های شدید و خشونت آمیز
مشاهده عواقب پس از هر درگیری مانند جراحت‌های پس از خشونت و احساس هر نوع تنش در خانواده
هر نوع اطلاع از اینکه چه اتفاق ناگواری بر سر مادرشان افتاده است
هر گونه سوء استفاده از سوی والدینِ سوء استفاده کننده و به عنوان بخشی از آن بودن
و اینکه والدین حمایت‌های خود را از فرزند تکذیب و یا او را محروم کنند.
در ادامه راه‌هایی که یک کودک می‌تواند خشونت‌های خانگی را تجربه کند ارائه می‌شوند:
شاهد هر گونه خشونت بودن
شاهد هر گونه پنهان کاری و در انزوا قرار دادن یا قرار گرفتن
تهدید
هرگونه سرزنش (خود یا دیگران و حتی از سوی دیگران)
هرگونه مسامحه و محروم سازی
هرگونه دخالت مستقیم در امور دیگران
و هر گونه صدمه و جراحت.
مثال: شوهر من در خانه فرد بسیار خشنی است و او هر روز من را آزار می‌دهد؛ از همین طریق است که فرزندم هیچ گاه خوشحال نیست و تمرکز و انرژی لازم برای مطالعه را ندارد. او حتی از ادامه تحصیل دادن خسته شده است؛ بنابراین بهتر است کودکان برای در امان ماندن از این آسیب اجتماعی هر روز و همواره تحت پوشش قانون حفاظت از کودکان قرار بگیرند و این قانون پس از ورود به کلاس اول به آن‌ها مکرراً آموزش داده شود تا آن‌ها از حقوق خود مطلع باشند.
این وظیفه آموزش و پرورش و همه مسئولین است تا به ترویج این قانون برای حفظ سلامت کودکان آینده کشورمان ایران بپردازند؛ چرا که رفاه و آسایش کودکان، سلامت روانی جامعه‌ای بزرگ را رقم می‌زند؛ بنابراین اگر چنین قانونی وجود داشته باشد، هر متخصص بهداشت، یا هر معلّم پرورشی، یا هر پزشکی و هر فردی که احساس کند کودکی در معرض این خطرات قابل ملاحظه قرار دارد، می‌تواند به سرعت به مرکز سرویس دهنده خدمات به کودکان مراجعه و آنان را از این آسیب اجتماعی مطلع سازد.
تحقیقات در مورد نیاز‌های اولیه کودکان نشان می‌دهد که آن‌ها در این برهه از زندگی به دو چیز نیاز دارند: ۱. ایمنی ۲. صحبت کردن با کسی که قابل اطمینان باشد.
علائم هشدار دهنده درباره کودکان در معرض خطر:
|
1 تا 6 سال |
6تا 11 سال |
12تا 18 سال |
|
شب ادراری |
شب ادراری |
عقب کشیدن و صرف نظر از موقعیت یا مکان خاصی / انزوا |
|
گریه بیش از حد |
کابوس های شبانه / از خواب پریدن |
دل درد/ شکم درد |
|
بی حرکتی و کم تحرکی |
مشکلات خواب |
افسردگی و غم و اندوه |
|
بیش از اندازه به کسی یا جایی چسبیدن |
ترس های غیر منطقی |
داشتن افکار مربوط به خودکشی |
|
مکیدن و جویدن انگشت کوچک |
کج خلقی |
داشتن حالت های تهاجمی |
|
ناتوانی در دفع ادرار |
بیش از اندازه به کسی یا جایی چسبیدن |
افزایش میزان خواب |
|
ترس از تنهایی |
نافرمانی های مکرر و سرکشی |
کابوس های شبانه و از خواب پریدن |
|
درخواست برای غذا دادن و لباس پوشاندن |
آسیب زدن به بدن |
مشکلات درسی و مربوط به مدرسه |
|
داشتن الگوی خواب اخم آلود |
امتناع از رفتن به مدرسه |
از دست دادن حالت های کودکی و طفولیت |
|
کج خلقی و زود رنجی |
مشکلات شنوایی و بینایی |
کودک کامل و مراقب |
|
گیجی |
خروج از منافع |
عصبانی از والدین |
|
اختلالات گفتاری |
از دست دادن توانایی و تمرکز |
تمیز دادن و شناسایی هویت افراد مهاجم |
|
بیماری های مکرر |
بیماری های مکرر |
ترس از آوردن دوستان به خانه |
|
دارا بودن زخم، جوش و بثورات پوشکی |
اختلال در اشتها |
مصرف مواد مخدر و الکل |
|
بیزاری از لمس شدن |
اختلالات عصبی، لکنت زبان و غیره |
انجام امور مربوط به مسائل جنسی |
|
پرخاشگری، ضربه زدن و به اشتراک نگذاشتن امکانات |
داشتن دانش بسیار از رابطه جنسی |
|
|
وسواس بیش از حد در هنگام بازی کردن |
وابسته به حفظ و حراست از مادر |
|
|
وسواس خلاص شدن از چیزی زودتر |
خود آزاری |
|
|
|
رفتارهای مراقبتی نامناسب |
|
باید توجه داشت که بسیاری از این علائم هشدار دهنده ممکن است نشان دهنده تعدادی از مسائل و مشکلات مربوط به آسیب‌های اجتماعی باشد که آسیب‌های اجتماعی موجود در خانواده یکی از آنهاست و همواره سوء استفاده باید به عنوان یک علّت احتمالی در نظر گرفته شود. هر اتفاق مربوط به احساس خود کشی باید بلافاصله مورد رسیدگی قرار گیرد.
*نویسنده و مترجم: مهدی لطفی پناه. کارشناس ارشد علوم کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران. پژوهشگاه رویان.
