فرارو- سه سال قبل که فضای کشور خود را برای انتخابات مجلس دهم آماده می‌کرد حسین مرعشی فعال سیاسی اصلاح‌طلب در اظهار نظری گفت: «اصلاح‌طلبان با علی لاریجانی ائتلاف نمی‌کنند.» و درباره رئیس اصولگرای مجلس نهم نیز گفت: «با لاریحانی به‌عنوان رقیبی خوب رقابت می‌کنیم و به‌طور خاص در مقابل لاریجانی در قم کاندیدا نمی‌دهیم، اما ائتلافی صورت نمی‌گیرد، چراکه نه ما و نه آن‌ها نیازی به این ائتلاف نداریم.»
حمایت، رقابت و توافق بر سر کرسی مجلس
در انتخابات مجلس، اما فضا به گونه‌ای پیش رفت که لاریجانی و طیف سیاسی‌اش در بعضی حوزه‌های انتخابیه در لیست اصلاح‌طلبان قرار گرفتند. طیف لاریجانی بعد از انتخابات راه خود را از فراکسیون امید جدا دانست، اما اگر نام آن‌ها در لیست امید نبود بسیاری از افراد تاثیرگذار طیف علی لاریجانی امروز بر صندلی مجلس نمی‌نشستند. بعد از ورود به مجلس اصلاح‌طلبان هم با لاریجانی رقابت کردند و هم از او حمایت کردند. در ابتدا محمدرضا عارف ترجیح داد با لاریجانی در انتخابات هیات رئیسه موقت مجلس رقابت کند. با پیروزی لاریجانی این رقابت دیگر تا سومین انتخابات هیات رئیسه تکرار نشد و اصلاح‌طلبان در دو انتخابات هیات رئیسه دائم سال‌های اول و دوم از ریاست لاریجانی حمایت کردند. البته حمایت از لاریجانی و نواب رئیس قبلا بین فراکسیون‌های سیاسی مجلس توافق شده بود. حالا که در آستانه انتخابات مجلس یازدهم قرار گرفته‌ایم، صحبت یا اظهارنظری درباره نوع رویکرد این جریان سیاسی به لاریجانی وجود ندارد، بلکه اظهارنظر‌ها به انتخابات سال ۱۴۰۰ مرتبط می‌شود. آنگونه که این تحلیل‌ها می‌گویند از حالا می‌توان چهره علی لاریجانی را در قاب تلویزیون که به عنوان کاندیدای ریاست جمهوری سخنرانی می‌کند مشاهده کرد.
احتمال حمایت اصلاح‌طلبان از لاریجانی در ۱۴۰۰
اما اصلاح‌طلبان چه رویکردی در ۱۴۰۰ با لاریجانی خواهند داشت؟ محمد عطریانفر، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هفته گذشته در گفتگویی با باشگاه خبرنگاران گفته: «در قضیه ریاست پارلمان به این نتیجه رسیدیم که لاریجانی گزینه مناسب‌تری است. شانس پیروزی عارف را برای ریاست مجلس اندک می‌دانستیم، حتی با همت همه دوستان فراکسیون امید عارف نتوانست رأی قاطع بیاورد... باورمان این بود با توجه به شرایط عمومی کشور اگرچه لاریجانی در تیم اصلاح‌طلبان نیست، می‌توان از رویکرد اعتدالی او دفاع کرد.» این فعال سیاسی در ارتباط با انتخابات ۱۴۰۰ نیز گفته: «اگر دوستان اصلاح‌طلب به این اجماع برسند، همگی وظیفه داریم تا از آقای لاریجانی (برای انتخابات ۱۴۰۰) حمایت کنیم، اما بهتر بود سوال را به این شکل طرح کنید که آیا اصلاح‌طلبان درباره وی به اجماع می‌رسند؟ بله محتمل است.»
محمود صادقی، نماینده تهران در مجلس نیز به ایسنا گفته: «فضای سیاسی در ایران بسیار سیال و غیرقابل پیش‌بینی است. به طوری که کسی یک یا دو هفته مانده به انتخابات ریاست جمهوری فکر نمی‌کرد کاندیدای اصلاح‌طلب به نفع روحانی کنار رفته و همه به او رای دهند؛ هرچند که از رای خود هم دل خوشی نداریم. به هرحال شرایط سیاسی به گونه‌ای است که گاهی برای تصمیم‌گیری به جایی می‌رسیم که چاره‌ای جز رای دادن به یک فرد نداریم. با این پیشفرض بنده این احتمال را رد نمی‌کنم که در انتخابات ۱۴۰۰ اصلاح‌طلبان در شرایطی قرار بگیرند که ناگزیر به حمایت از فردی با ویژگی‌های لاریجانی شوند. در عین حال با توجه به تجربه نه چندان موفق حمایت اصلاح‌طلبان از روحانی به ویژه در دولت دوم او که باعث تنزل سرمایه اجتماعی اصلاح‌طلبان شد راهبرد تعامل با جناح اعتدالی یا اصولگرای میانه نیاز به تامل و دقت نظر بیشتری دارد. اصلاح طلبان در حمایت از روحانی تمام سرمایه اجتماعی خود را به میدان آوردند، اما روحانی یا نخواست یا نتوانست به این اعتماد پاسخ درخوری دهد.»
به گفته‌ی صادقی، «با وجود این، همه چیز به شرایط بستگی دارد، چون در عالم سیاست نمی‌توان موضوعات را صفر و صدی مطرح کرد؛ به خصوص از این جهت که اصلاح‌طلبان همواره با محدودیت‌هایی مواجهند و باید انعطاف‌پذیری داشته باشند. نمونه آن انتخابات مجلس است که اکثر کاندیدا‌های اصلاح‌طلبان حذف شدند. در آن هنگام راهبرد دیگر قهر کردن با صندوق‌های رای بود، اما ما راهبرد انتظارات حداقلی و مشارکت حداکثری را انتخاب کردیم. نتیجه ایده‌آل نبود، اما قابل قبول شد. خروجی مجلس محصول این ترکیب است. هرچند بسیاری از نمایندگان فراکسیون امید توانمندی‌های ایده‌آل را برای کار پارلمانی ندارند، در طول دو سال گذشته در مقاطع مختلف تاثیر خود را گذاشتند که بارزترین آن لوایح مرتبط با مبارزه با پولشویی و طرح ممنوعیت به‌کارگیری بازنشستگان است که می‌توان منشاء تحولات شگرفی در بدنه مدیریت کشور شود.»
البته انعطاف و تفاوت رویکرد به علی لاریجانی در برهه‌های مختلف زمانی تنها به شرایط اصلاح‌طلبان در عبور از فیلتر شورای نگهبان برنمی‌گردد. علی لاریجانی هم در دوره‌های مختلف به اصلاح‌طلبان رویکرد متفاوت داشته است. او تا سال ۸۳ که ریاست رسانه ملی را بر عهده داشت چهره‌ای در مقابل دولت اصلاحات شناخته می‌شد. رفته رفته راهش را از اصولگرایانی از جنس محمود احمدی‌نژاد جدا کرد و به اعتدالگرایان نزدیک شد. لاریجانی در سال‌های اخیر به چهره‌های نزدیک به اصلاحات از جمله مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی و حسن روحانی نزدیک شد.
با وجود آنکه برخی اصلاح‌طلبان معتقدند احتمال حمایت جریان سیاسی متبوع‌شان از لاریجانی وجود دارد، اما یکی از تحلیل‌گران این جریان معتقد است از چنین کاری باید دوری کرد. البته صادق زیباکلام استاد دانشگاه قبلا درباره ریاست لاریجانی در مجلس گفته بود: «مجلسی که لاریجانی در راس آن قرار بگیرد کارایی، نفود و قدرتش خیلی بیشتر از مجلسی است که عارف در راس آن قرار گیرد.» این استاد دانشگاه، اما حالا که صحبت از انتخابات ریاست جمهوری و بحث قرار گرفتن لاریجانی در این سمت شده به وب‌سایت دیده‌بان ایران گفته: «حمایت اصلاح‌طلبان در انتخابات سال گذشته از آقای روحانی، امروز به سرخوردگی و بر باد رفتن آبرو و حیثیت آن‌ها به ویژه در میان نسل جوان دهه ۶۰ و ۷۰ تبدیل شده است. او معتقد است: «معرفی لاریجانی به عنوان گزینه مطلوب اصلاحإطلبان به معنی از بین بردن تتمه آبروی آن‌ها و زیر سوال بردن تمامی اقدامات و در واقع از بین رفتن آبروی آنهاست.»
