آیا قیمت خودرو منصفانه است؟

خسرو دلشاد کارشناس خودرو درباره قیمت خودرو نوشت:

(اگر بگذاریم افراد سود شخصی خویش را دنبال کنند و فرآیندهای بازار آزاد نیز آزادانه جاری باشد، درستکاری معجزه‌آسا به وقوع خواهد پیوست), این مهمترین سخن میلتون فریدمن برنده جایره نوبل اقتصادی و طرفدار منطق بازار آزاد است، فریدمن در واقع طرفدار این ایده است که قیمت هر کالایی در یک اقتصاد آزاد باید توسط بازار کشف شود. بنابراین تا زمانی که قیمت کالایی به شیوه‌ی دستوری در بازار تعیین شود، آن کالا قیمت واقعی خود را به دست نیاورده و ممکن است چنین کالایی زمینه‌ساز پدیده فساد ناخواسته هم بشود. امروزه این ایده که تعیین قیمت باید به بازار واگذار شود در بین اقتصاددانان بزرگ جهان طرفداران بسیاری دارد.

یکی از کالاهایی که این روزها قیمت آن در بازار ایران عمدتاً مورد مناقشه واقع شده؛ خودرو است. اگر از دیدگاه طرفداران نظریه اقتصاد آزاد بخواهیم به پدیده قیمت‌گذاری خودرو نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که بر اساس این نظریه فقط بازار است که می‌تواند در تعیین قیمت خودرو دخالت كند. بازار هم منطق خاص خودش را دارد، عرضه از یک سو و تقاضا از سوی دیگر وزنه تعادلی قیمت را تعیین خواهند کرد.

اگر چه در بازار خودروی ایران؛ قیمت تعدادی از خودروها توسط شورای رقابت تعیین می‌شود اما گاهی به علت افزایش نرخ دلار و تاثیر آن بر نهاد‌ه‌های تولید اعم از مواد اولیه، انرژی و ... خودروسازان مجبور می‌شوند تغییراتی در قیمت خودروهای خود اعمال كنند. تغییر قیمت‌ها بعضاً با اعتراضاتی هم مواجه می‌شود، اما باید بدانیم که معادله تعیین قیمت خودرو یک معادله دوسویه است؛ از یک سو منطق اقتصادی حاکم بر فعالیت شرکت‌های تولید کننده و از سوی دیگر منطق بازار آزاد. اگر شرکت تولید کننده خودرو نتواند متناسب با افزایش نرخ نهاده‌های تولیدی، قیمت خود را تنظیم نماید به ورطه ورشکستگی کشیده خواهد شد که با توجه به سطح اشتغال شرکت‌های تولید کننده خودرو، ورشکستگی این شرکت‌ها می‌تواند جامعه را با بحران‌های متعددی از جمله بحران بیکاری مواجه كند. بحرانی که این روزها نیز یکی از معضلات اقتصادی ایران است. اما از سوی دیگر بازار آزاد رقابتی هم می‌تواند به تولید کننده آلارم‌های متفاوتی بدهد بدین مفهوم که چه خودرویی در چه محدوده قیمتی می‌تواند در بازار موفق باشد.

با توجه به معادله هزینه و فایده به نظر می‌رسد در حال حاضر لیست قیمت خودروهای خودروسازان چندان از قواعد اقتصاد بازار تبعیت نمی‌کند. شاید وقت آن رسیده باشد که با اصلاح این قیمت‌ها به ویژه با در نظر گرفتن افزایش نرخ ارز و سایر نهاده‌های تولیدی، از زیان بنگاه‌های خودروساز جلوگیری کرد.