سوغات سفر عراقچی به بریتانیا

فرارو- عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه ایران در سفر اخیر خود به بریتانیا تهدید کرد که اگر ایران از برجام نفع اقتصادی نبرد از آن خارج می‌شود. عراقچی در حالی تهدید به خروج از برجام کرد که دونالد ترامپ بار‌ها خواهان خروج کشورش از توافق هسته‌ای شده است. اما پنج کشور دیگر مذاکره کننده هسته‌ای به ویژه سه کشور اروپایی خواهان حفظ برجام بوده‌اند. به اعتقاد کارشناسان مسائل بین‌الملل آمریکا حالا که نمی‌تواند از برجام خارج شود به دنبال ایجاد اجماع علیه تهران در ارتباط با مساله موشکی ایران است. حال این سوال پیش می‌آید که سفر و اظهارات اخیر عراقچی چه معنایی دارد.

سیدجلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در لندن با اشاره به سفر عراقچی می‌گوید: قبلا در مصاحبه‌ای که با فرارو داشتم، گفتم آمریکا‌یی‌ها، چون به این نتیجه خواهند رسید که با برجام نمی‌توانند کاری بکنند به این سمت خواهند رفت که بهانه‌های دیگری مثل بحث موشکی یا حقوق بشر ایران را مطرح کنند. آن‌ها اکنون نیز به این سو حرکت کرده‌اند که بتوانند در موضوع موشکی ایران اروپا را با خود همراه کنند تا از انزوای بین‌المللی خارج شوند.

این دیپلمات در گفت و گوی خود با فرارو ادامه می‌دهد: درست این است که دستگاه دیپلماسی ایران فقط به آقای عراقچی بسنده نکند. ایران باید کشور‌های اروپایی را متقاعد کند و آن‌ها را قانع کند که موشک‌های ایران فقط با هدف دفاع از کشور است و نه تهاجم. ایران باید اروپایی‌ها را قانع کند که بر سر همان مواضعی که درباره برجام داشته‌اند باقی بمانند و مسیر دیگری را طی نکنند. اینکه اجماعی بین اروپایی‌ها شکل بگیرد و آن‌ها علیه ایران با ترامپ هم‌داستان شوند می‌تواند برای ایران خطرآفرین باشد و تحریم‌های جدیدی را ایجاد کند. در حالی که اروپا تا کنون موضوع حمایت از برجام و موضع خوبی داشته است. ایران نباید اجازه دهد که لابی صهیونیست‌ها و ترامپ از انزوا خارج شوند و آن‌ها کشور را در موضع تدافعی قرار دهند. قرار گرفتن در موضع تدافعی می‌تواند برای ایران مشکل ایجاد کند.

او با اشاره به سفر اخیر عباس عراقچی به لندن می‌گوید: هر ملاقاتی می‌تواند اهداف مختلفی داشته باشد. از ظاهر سفر آقای عراقچی به لندن برمی‌آید که این سفر با هدف شکستن حمایت اروپا از ترامپ است. دستگاه دیپلماسی ایران با مسائلی که اتفاق می‌افتد، قاعدتا باید بتواند در این چارچوب فعالانه حرکت کند. مضاف بر این وقتی سفری به اروپا انجام می‌شود، می‌تواند در ارتباط با نقل و انتقالات مالی، اجرای درست برجام، موارد حاشیه‌ای مربوط به اجرای برجام می‌تواند نیز باشد و ایران باید بتواند از این فرصت‌ها نهایت بهره برداری را داشته باشد.

ساداتیان در ارتباط با اینکه چقدر احتمال دارد که در گفت‌و‌گو‌ها موضوع موشکی ایران هم مورد بحث قرار بگیرد معتقد است: دیپلماسی اقتضائات را مورد توجه قرار می‌دهد یعنی طرفین در چه شرایطی قرار دارند. به این ترتیب تئوری بازی‌ها بر موضوع دیپلماسی حاکم می‌شود. اینکه شما بخواهید در مسائل بین‌الملل سفت و محکم بگویید الا و بلا همین است و بخواهید بر سر مواضع خود بایستید باید از ابعاد مختلف دست پری داشته باشید. اما وقتی مشکلاتی وجود دارد که شما را وادار می‌کند که به اقتضائات پاسخ بگویید، بحث موشکی هم می‌تواند به نحوی مورد توجه قرار بگیرد. همانطور که گفتم جنبه‌های اقناعی کار می‌تواند بسیار موثر باشد. وقتی در شرایطی به یکباره موشکی که روی آن نوشته اسرائیل باید نابود شود را شلیک کنید نمی‌توانید هدف خود را پیش ببرید. در یک مقطعی این اتفاق افتاد و زیان‌های ناشی از آن نیز در فضای بین المللی متوجه ایران شد.

سفیر پیشین ایران در لندن با اشاره به موضع ایران در مورد گفت وگو بر سر مسائل موشکی می‌گوید: ما این گونه مطرح کرده ایم که در مسائل دفاعی با کسی مذاکره نمی‌کنیم. در این مورد هم محکم ایستاده ایم، اما اگر این حرف باعث شود که بریتانیا، فرانسه و آلمان دست‌شان را دوباره در دست آمریکا بگذارند و در شورای امنیت علیه ایران قطعنامه صادر کنند، عقل ایجاب می‌کند که از این اتفاق جلوگیری کنیم.

او با اشاره به سخنان عراقچی مبنی بر اینکه ایران اگر از برجام نفع اقتصادی نبرد از آن خارج می‌شود، می‌گوید: به نظرم سخن این توپ پر یا بلوف آقای عراقچی بود چرا که ایران سود خود را از برجام برده است. این اصلا ایرادی ندارد که در این مقطع یک دیپلمات از بلوف استفاده کند. اما اینکه چقدر بر سر این مواضع ایستادگی می‌شود بحث دیگری است. با برجام، سایه جنگ از سر کشور دور شد، هزینه نقل و انتقالات کالایی به ایران کاهش پیدا کرد، در بسیاری از موارد ما می‌توانیم کالایی را به طور مستقیم از فروشنده اصلی آن خریداری کنیم، ریسک بیمه‌ای ایران کاهش پیدا کرد و بسیاری از اقلام را امروز می‌توانیم تهیه کنیم. در مقابل، اما ارتباط مالی موسسات بزرگ مالی و بانک‌ها با فشار آمریکا هنوز شکل نگرفته اند، هرچند که بسیاری از بانک‌های اروپایی در حال برقرار کردن ارتباط مالی با ایران هستند. با این وجود آقای عراقچی به عنوان یک مذاکره کننده ارشد ضمن آنکه طرفل مقابل را به این تشویق می‌کند که در صورت مراوده با ایران سود خود را خواهد داشت، در جای مناسب دست به تهدید هم می‌زند. ما قاعدتا باید بتوانیم به حداکثر ممکن از سود‌های مربوط به برجام برخوردار شویم. اینکه اروپایی‌ها تحت فشار‌های آمریکا، بخشی از برجام را اجرا کنند و بخشی را نه، می‌تواند علت تهدید آقای عراقچی باشد که شاید هم در جای خود موثر واقع شود.

این کارشناس مسائل بین‌الملل در ارتباط با توضیح حمید بعیدی‌نژاد مبنی بر اینکه ایران و بریتانیا برای حل بحران یمن تصمیماتی گرفته‌اند نیز می‌گوید: تا کنون ایران بر سر موضوعات مربوط به منطقه با استراتژی دیگری حرکت کرده است. اما فشار‌های مربوط به بحث موشکی شاید مسائل مربوط به منطقه را هم شامل شود. اگر مباحث منطقه‌ای مطرح شود، نه فقط یمن بلکه موارد دیگری هم می‌تواند در دستور کار قرار بگیرد.