تحرکات آینده داعش

 فرارو- هنوز دو هفته نیست که سردار سلیمانی از ختم  داعش سخن گفته است. سی‌ام آبان، سردار قاسم سلیمانی فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران در نامه ای به رهبر انقلاب اعلام کرد فتنه داعش به پایان رسیده است. در همان روز بشار اسد، رئیس جمهور سوریه راهی روسیه شد تا با ولادیمیر پوتین رئیس جمهور این کشور گفت و گو کند. یک روز بعد نیز ایران، ترکیه و روسیه مثلثی که برای مبارزه با داعش در سوریه تشکیل ائتلاف داده بودند، در سوچی روسیه گرد هم آمدند. همه این‌ها نشان از آن داشت که خاورمیانه ملتهب می‌تواند برای بار دیگر رنگ آرامش به خود ببیند.  
 
اما بعد از اعلام خبر پایان داعش بعضی تحلیل‌گران اعلام کردند، داعش در آینده از نقاط دیگری سر برمی‌آورد. مهدی مطهرنیا، از تحلیل‌گرانی بود که به فرارو گفته بود: این پیروزی نباید مانند جنگ بدر موجب شود که ما با اطمینان بازی را تمام شده بدانیم و اکنون جشن پیروزی برای مدیریت و هدایت مسائل منطقه‌ای بر پا کنیم. به گفته او، همانگونه که القاعده با شکل گیری داعش تا حدود زیادی کمرنگ و در آن مستحیل شد و از افغانستان به این سوی خاورمیانه آمد، این بار این داعش است که می‌تواند با گذار از دورانی برزخ‌گونه با نام دیگر و شدت بیشتری در جغرافیای آسیای خاوری خود را نشان دهد. ابرقدرت موجود می‌خواهد برای شکل دادن به هژمونی امنیتی خود از خاورمیانه و دو منطقه اساسی هارتلند نو و نوهارتلند به آسیای شرقی گذار کند تا چین را مهار کند. لذا باید گفت که بازی در خاورمیانه بدون داعش اما در سایه داعش و با پیروزی‌های بسیار فزون‌تر با هدف قرار دادن تهران در حال طراحی است.  
 
دیروز محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان گفت: «داعش برنامه‌ خطرناکی را در افغانستان دنبال می‌کند.» به گفته ظریف، «تهدید گروه‌های تروریستی خارجی و افزایش هجوم عناصر تروریستی داعش در افغانستان موجب تشدید چالش‌ها شده است. اگرچه داعش برنامه‌ای خطرناک را برای ایجاد یک نزاع فرقه‌ای ساختگی در افغانستان دنبال می‌کند، پاسخ رئیس‌جمهور غنی و دولت وی سنجیده و آینده‌نگرانه بوده است.»  
 
علی خرم، کارشناس مسائل بین‌الملل به فرارو می‌گوید: داعش الان یک گروه تروریستی است. داعش زمانی به عنوان به عنوان گروه تروریستی مطرح بود و زمانی هم حکومت تشکیل داد و در سوریه و عراق حضور داشت. هرکدام از این‌ها در چارچوب حقوق بین‌الملل شرایط، نوع واکنش و جایگاه متفاوتی دارد.  
 
به اعتقاد این کارشناس سیاست خارجی «داعش به عنوان یک حکومت بعد از آنکه سرزمین هایش را در عراق و سوریه از دست داده، سعی می‌کند حرکات تروریستی خود را دنبال کند. این گروه تروریستی در چهار منطقه افغانستان، یمن، لیبی و مصر حضور دارد و کشورهایی مثل ایران، که اراده مستحکمی برای مبارزه با داعش دارند، باید تلاش کنند که در این چهار نقطه آثاری از داعش باقی نماند. به این ترتیب هم سخن آقای ظریف در ارتباط با برنامه خطرناک داعش صحیح است و هم گفته سردار سلیمانی درباره ختم داعش که منظور سردار سیلمانی پایان فعالیت داعش به عنوان یک حکومت است.  
 
حالا از بین بردن داعش سخت‌تر است
خرم در پاسخ به اینکه «آیا داعش به دنبال تشکیل حکومت در افغانستان است؟» می‌گوید: داعش اگر بخواهد در افغانستان تشکیل حکومت دهد باید سرزمین‌هایی را به دست بیاورد. این سرزمین‌ها هم باید به این صورت باشد که بتواند از آنها دفاع کند، نه آنکه مانند طالبان وقتی کشته می‌دهد از محلی به محل دیگر منتقل شود. همچنین برای تشکیل حکومت باید قدرت نظامی و اقتصادی داشته باشد.
 
خرم با اشاره به همسایگی دوباره داعش اما این بار در افغانستان می‌گوید: داعش هم، در بین دهها گروه دیگر است که در افغانستان زندگی می‌کند و فعالیت‌های تروریستی دارد. زمانی که داعش به عنوان حکومت فعالیت می‌کند مبارزه با آن ساده‌تر است. چون سرزمین دارد و باید از سرزمین خود دفاع کند. باید اقتصاد داشته باشد و مثل آنچه در سوریه و عراق اتفاق افتاده باید در این دو کشور نفت داشته باشد تا بتواند با کمک نفت اقتصاد آن کشور را اداره کند. اما زمانی که به صورت گروه تروریستی فعالیت می‌کند، از این سو و آن سو می‌تواند خود را اداره کند در حالی که خانواده‌های آنها در جای دیگری باشند. به این ترتیب مبارزه ایران با داعش زمانی که این گروه تروریستی در عراق حضور داشت راحت‌تر بود. ایران در این زمان می‌دانست داعش چارچوبی مشخص و معین دارد. اما داعش در افغانستان به این خاطر که این چارچوب و دولت وجود ندارد و به صورت ملوک‌الطوایفی فعالیت می‌کند، کار ایران سخت‌تر است.  
 
داعش اول در خاور میانه سر بر می‌آورد
خرم با اشاره به بعضی تحلیل ها، مبنی بر اینکه داعش در آینده برای مهار چین سر از خاور دور در می‌آورد می‌گوید: خاستگاه داعش ایجاب می‌کند این گروه تروریستی برای بقا حتما باید در خاور میانه حضور داشته باشد. داعش ادعای حکومت اسلامی دارد. بنابراین باید در میان مسلمانان باشد تا عده ای از آن حمایت کنند و به او گرایش پیدا کنند. پس نمی‌تواند در خاور دور دولت اسلامی تشکیل دهد که کسی حاضر به پیوستن به این گروه نیست. بنابر خاستگاه اولیه داعش، این گروه حتما باید در خاور میانه باشد. اما اگر داعش بتواند روزی در خاور میانه شکل بگیرد، آن موقع ممکن است در خاور دور، آمریکای لاتین یا هرجای دیگری یک گروه تروریستی را نماینده خود کند.