تجارت با کردهای عراق ممنوع

تریلی‌های بزرگ قطار شده‌اند در مرز. کامیون‌های بزرگ با بار روغن، مواد شوینده، برنج و آرد یا هرچه در مقصد قابل فروش باشد.

تاریخ انتشار: ۰۹:۳۷ - ۱۶ مهر ۱۳۹۶

به گزارش شرق، فرقی نمي‌کند مرز باشماق باشد یا پرویزخان، تمرچین یا گوربولاق و... راننده‌های خسته از ساعت‌ها و روزها انتظار، یک ربع یک‌ بار به اندازه یک ماشین به پیش می‌روند تا بالاخره نوبت‌شان شود و از مرز رد شوند؛ اما حالا وزارت خارجه عراق خواسته که ایران و ترکیه تمام معاملات تجاری‌شان با اقلیم کردستان را متوقف کنند.

این تقاضا در حالی مطرح شده که اقلیم کردستان عراق، دست به رفراندوم استقلال زده و همین ماجرا، همه معادلات را برهم زده ‌است. چند روز مانده به زمان برگزاری رفراندوم بود که ایران و ترکیه مرزهای مشترک‌شان با اقلیم کردستان را بستند و روز گذشته توییتر وزارت خارجه عراق نوشت که این انسداد مرزی به تقاضای دولت عراق انجام گرفته بود.

ارتباط فقط با دولت مرکزی

به گزارش ایرنا، در اطلاعیه‌ای که در سایت وزارت ‌خارجه و صفحه تويیتر وزارت خارجه عراق منتشر شده، آمده است که وزارت‌ خارجه عراق بیش از یک هفته پیش، یادداشتی رسمی به سفارتخانه ایران و ترکیه در عراق داده و از این «دو کشور دوست» خواسته است مرزها را به روی کردستان عراق ببندند.

این گزارش حاکی است وزارت ‌خارجه عراق در این یادداشت از تهران و آنکارا خواسته است درباره گذرگاه‌های مرزی فقط با دولت فدرال (بغداد) کار کنند و همه گذرگاه‌ها را تا زمانی که دولت مرکزی اداره آنها را در اختیار خود بگیرد، ببندند.

همین تقاضا موجب شد که دولت‌های ایران و ترکیه مرز هوایی خود با اقلیم کردستان را ببندند؛ اما مسعود بارزانی یک‌ روز قبل از برگزاری رفراندوم در‌این‌باره اظهار امیدواری کرد که مرزهای کشورهای همسایه به روی اقلیم کردستان بسته نشود: «بستن مرزهای ترکیه به روی کردستان به نفع هیچ‌یک از دو طرف نخواهد بود».

او همچنین گفت که این تصمیم آنهاست. اما این مرزها بسته ماند و در جدیدترین تحول قرار شده که ایران و ترکیه تمام معاملات تجاری خود با اقلیم کردستان عراق را متوقف کنند. به گزارش ایسنا به نقل از سایت وزارت خارجه عراق، احمد محجوب، سخنگوی رسمی وزارت خارجه عراق، تأکید کرده که وزارت خارجه در یادداشتی رسمی از سفارت ایران و ترکیه در بغداد خواست تا تمام گذرگاه‌های مرزی خود با اقلیم کردستان عراق را تا زمان تحویل این گذرگاه‌ها به دولت فدرال عراق ببندند.

این یادداشت سیاسی توقف تمام معاملات تجاری به‌ویژه معاملات مربوط به صادرات و فروش نفت به منطقه کردستان عراق را شامل می‌شود و تنها دولت فدرال عراق در‌این‌باره مجاز شناخته می‌شود.

ایران و ترکیه با اقلیم کردستان مرزهای مشترک زمینی‌اي دارند که مساحت درخور‌توجهی دارد. از شش هزار کیلومتر مرز ایران با همسایگان طولانی‌ترین مرز (یعنی هزار‌و ٤٥٨ کیلومتر) با عراق است که این مرز مشترک در استان‌های آذربایجان‌غربی، کردستان، کرمانشاه، ایلام و خوزستان قرار می‌گیرد. ایران و عراق ٩ گذرگاه‌ مرزی دارند که چهار گذرگاه بین ایران و اقلیم کردستان قرار می‌گیرد. گذرگاه مرزی تمرچین (حاجی عمران)، گذرگاه مرزی پرویزخان، گذرگاه مرزی باشماق و گذرگاه شیخ صالح.

مرزهای نظامی‌شده

در‌حالی‌که رفراندوم اقلیم کردستان سوم مهر انجام شد، ١٠ مهر ایران و عراق در یکی از گذرگاه‌های مرزی ایران و اقلیم مانور نظامی برگزار کردند.

شوان ابوبکر، مدیر گمرک کردستان عراق، در ایستگاه مرزی باشماق به خبرگزاری فرانسه گفت: «یگان‌های ارتش ایران و عراق تمرین‌های خود را در ساعت ۱۱:۰۰ صبح با تانک‌ها و توپخانه در ۲۵۰‌متری مرز شروع کردند». او گفت «نیروهای عراقی لباس سیاه دارند و شمار بزرگی از نیروهای ایرانی هم حضور دارند».

لباس سیاه می‌تواند نشانه نیروهای ضدتروریسم عراق باشد. هم‌زمان مقامات ارتش ایران هم از انجام مانور مشترکی با نیروهای عراقی خبر دادند. در همان روزها یک مقام از ارتش عراق به ایران سفر کرد و رایزنی‌هایی در‌این‌باره انجام شد.

خبرگزاری فارس به نقل از وبگاه خبری «التغییر» عراق، روز یکشنبه ١٠ مهر به نقل از منابع مطلع نوشت، هيئتي ٢٠٠‌نفره از بغداد وارد ایران شده است. طبق این گزارش، مأموریت این هيئت که وابسته به «هيئت گذرگاه‌های مرزی عراق با ایران» است، در‌اختیار‌گرفتن کنترل سه گذرگاه مرزی ایران با کردستان عراق است.

این منابع که نام‌شان فاش نشد، می‌گویند، هيئت، ٢٠٠‌نفره است و قرار است کنترل گذرگاه‌های «حاج عمران» (تمرچین)، «پرویزخان» و «باشماخ» (باشماق) را در دست بگیرند. به گفته این منابع، کارمندان عضو این هيئت از همه دستگاه‌ها مثل گمرک، اداره گذرنامه، بهداشت، امور شهری، نهاد امنیتی و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط با گذرگاه‌ها هستند.

مرز حاج عمران، مرز بارزانی‌ها

شمالی‌ترین گذرگاه مرزی ایران با عراق، مرز حاج عمران است. گذرگاه مرزى عراق با ایران در منطقه حاج عمران در منطقه مرزى پیرانشهر استان آذربایجان غربى قرار دارد و با اقلیم کردستان عراق هم‌مرز است. این گذرگاه برای مبادلات اقتصادى و گردشگرى بازگشایى شد.

ساکنان ایرانی و عراقی دو سوی مرز حاج عمران، کرد و عمدتا سنی‌مذهب هستند. مرز حاج عمران در درون خاک عراق به شهر اربیل مرز اداری اقلیم کردستان عراق منتهی می‌شود و به طور سنتی محل تردد کردهای شمال عراق (عمدتا بارزانی‌ها) به ایران بوده و هست.

مرز تمرچین در این منطقه و در ۱۵‌کیلومتری پیرانشهر، ۲۰ درصد کل حجم صادرات ایران و ۶۰ درصد صادرات ایران به کشور عراق را به خود اختصاص داده و اولین مرز رسمی آذربایجان غربی با اقلیم کردستان عراق به شمار می‌رود. در دوران تسخیر عراق توسط داعش مرز حاج عمران در درون خاک عراق از سوی پیشمرگه‌های کُرد (عمدتا وابسته به حزب دموكرات به رهبری مسعود بارزانی) اداره می‌شد و داعش یا نیروهای دولت مرکزی عراق در آنجا حضور نداشتند.

مرز باشماق، مرز طالبانی‌ها

دومین گذرگاه مرزی مهم ایران با اقلیم کردستان عراق، مرز باشماق در استان کردستان است. مرز باشماق در ١۵کیلومترى شهرستان مریوان استان کردستان ایران است. در آن سوى مرز در خاک عراق، شهر سلیمانیه قرار دارد.

این مرز نیز به لحاظ اقتصادى و گردشگرى از اهمیت زیادى برخوردار است و جزء گذرگاه‌هاى پرتردد به حساب مى‌آید. مرز باشماق در واقع گذرگاه مرزی بین ایران و مناطق تحت کنترل اتحادیه میهنی کردستان عراق به رهبری جلال طالبانی به شمار می‌رود.

مرز باشماق تا اولین شهر عراق یعنی شهر پنجوین حدود شش کیلومتر و تا شهر سلیمانیه حدود ۱۳۰ کیلومتر فاصله دارد. مرز باشماق در خاک عراق از سوی پیشمرگه‌های کرد (عمدتا وابسته به اتحادیه میهنی به رهبری جلال طالبانی) اداره می‌شود.

مرز پرویزخان

سومین گذرگاه مرزی ایران با اقلیم کردستان عراق، مرز پرویزخان در شمال شهر قصر شیرین است. شهرستان قصر شیرین داراى ١٨۶ کیلومتر مرز مشترک با عراق است و مرز پرویزخان در این شهرستان قرار دارد. مرز پرویزخان دارای یک بازارچه مرزی است و عمدتا با نام این بازارچه شناخته می‌شود. این مرز ارتباط ایران با جنوبی‌ترین مناطق کردنشین عراق را برقرار می‌کند و به دو شهر کوچک کردنشین کفری و کلار در استان سلیمانیه منتهی می‌شود.

تردد زائران ایرانی از این مرز ممنوع بوده و تنها ایرانی‌هایی که قصد سفر به اقلیم کردستان را داشتند، از این مرز عبور مى‌کردند و براى این کار نیازى به دریافت ویزا نبود. روزانه به‌طور متوسط بیش از هزار دستگاه کامیون از مرز پرویزخان به عراق کالا حمل می‌کنند. آمار مسافران عبوری از این مرز هم قابل توجه است. بازارچه مرزی پرویزخان یکی از قطب‌های اقتصادی کشور است؛ کولبرها و تجار ایرانی نیز یکی از متضررین تصمیم دولت عراق و پایبندی ایران و ترکیه به آن خواهند بود.

اما آنچه بیش از همه مهم است،‌ مرز اقلیم با ترکیه است، مرزی که شریان حیاتی‌تر اقلیم از آن می‌گذرد و عمده صادرات کالاهای بزرگ و راه ارتباطی اقلیم با اروپا از آنجا می‌گذرد. همچنین در همهمه جریان رفراندوم اقلیم، ترکیه تهدید کرد که می‌تواند از صدور نفت از اقلیم جلوگيري کند.

از میان اخبار