زنان شورا بدون پروتکل حجاب

روزهای انتخاباتی بروشورها و تصاویر زیادی از زنان نامزد برای شورای شهر تهران و شهرهای دیگر به مخاطبانشان می‌رسید که در آنها زنانی عموما جوان، با پوشش‌هایی متفاوت از آنچه برای زنان مسئول و مدیر معمول است و بیشتر به حجاب زنان عموم جامعه نزدیک است، حضور داشتند. تصور عام این است که این روند تنها برای تبلیغات انتخاباتی است و هرکدام از آنها که در انتخابات برنده شوند، خیلی زود همان فرم همیشگی زنان مدیر و مسئول را که تاکنون بوده، رعایت می‌کنند؛ اما این‌بار این‌گونه نشد. از میان شش زن شورای شهر تهران که به‌نحوی الگویی برای شوراهای دیگر شهرها هستند، سه زن حجاب چادر ندارند و مانند بسیاری از زنانی که نمایندگی‌شان را در شورای شهر دارند، پوششان مانتو و روسری است.

 

به گزارش شرق، انتخاب حجاب به‌جز چادر سال‌ها قبل از سوی الهه کولایی در کسوت نمایندگی مجلس دوره ششم به شکلی به چالش کشیده شد؛ آن زمان ریاست مجلس از او خواسته بود برای حضور در مجلس از چادر استفاده کند؛ اما او گفته بود در پوسترهای تبلیغاتی، مردم من را با این ظاهر دیده‌اند و حالا با همین پوشش در همه اماکن ازجمله سر کلاس درس و دانشگاه و مجلس می‌روم.

 

آن‌طور که تجربیات دولت‌های مختلف اصولگرا و اصلاح‌طلب و اعتدالی نشان داده، این موضوع ربطی به گرایش دولت‌ها ندارد. شاید پذیرش‌هایی که تاکنون در برابر چادر برای حضور در مسئولیت وجود داشته، به دلیل مخالفت‌نکردن زنان قبلی برای حفظ مسئولیتشان بوده است. به‌ عبارت دیگر، زنان زیادی با این توجیه که مهم حضور یک زن در این مسئولیت است و دیگر ظاهر با چادر یا بی‌چادر تفاوتی ندارد، این حق انتخاب را برای خود حذف می‌کنند. انتخاب لعیا جنیدی، معاون حقوقی رئیس‌جمهور دولت دوازدهم، اتفاق خوبی برای کابینه بود؛ اما خیلی زود این انتخاب به حواشی منتهی شد که سؤالات زیادی را ایجاد کرد.

 

 خانم جنیدی از استادان دانشگاه تهران است و پیش از انتخاب به‌عنوان معاون رئیس‌جمهور، همیشه بدون چادر همه‌جا حاضر می‌شد؛ اما بعد از منصوب‌شدن در سمت جدید، او با پوشش چادر در کابینه حاضر شد. در اینجا هم این سؤال مطرح بود که خانم جنیدی می‌توانست آنچه که به‌عنوان پروتکل کابینه دولت مطرح شده را رد کند یا نه؟ واقعیت این است که برای بسیاری از زنان در جامعه و البته زنان مسئول که حجاب کامل با مانتو دارند، این تصور و فکر وجود دارد که حجاب کامل آنها با مانتو هم رعایت می‌شود و اگر برای زمانی با توجه به الزامات چادر هم به سر کنند، مشکلی پیش نمی‌آید و به‌عبارتی توجه به خود حجاب، آنها را با این شروط همراه می‌کند. البته آنچه که به‌عنوان پروتکل حجاب در کابینه الزام شده، گویا فقط همان حضور در کنار کابینه را شامل می‌شود و خانم جنیدی در برخی از مراسم‌های رسمی بیرون از کابینه، با ظاهر مانتو رسمی  حاضر شده است.

 

اما آنچه که بنای نوشتن این گزارش شد، نوع پوشش زنان شورای شهر تهران بود. سه زن بدون چادر شورای شهر تهران؛ یعنی ناهید خداکرمی، الهام فخاری و بهاره آروین، با مانتوهایی که بر تن عموم زنان در جامعه دیده می‌شود، در صحن شورا حاضر می‌شوند. مانتوها و روسری‌های رنگی و بدون ویژگی گران‌قیمت‌بودن که مخاطب را به این نگاه می‌رساند که این زنان شبیه خود ما هستند. پیش‌تر زنان شورای شهر تهران همه چادر سر داشتند.

 

سه زن شورای اول؛ یعنی فاطمه جلایی‌پور، صدیقه وسمقی و جمیله کدیور، چادر سر داشتند. زنان شورای دوم یعنی؛ منظر خیرحبیب‌اللهی، نسرین سلطان‌خواه و مهنوش معتمدی‌آذر، چادر به سر داشتند و زنان دوره سوم؛ یعنی معصومه آباد، پروین احمدی‌نژاد و معصومه ابتکار نیز هر سه چادری بودند. فاطمه دانشور اولین زنی بود که در شورای شهر تهران بدون چادر در کنار ٣١ عضو دیگر نشست. او به‌تبع ظاهری که همیشه در محیط‌های اقتصادی حضور می‌یافت و همه او را می‌شناختند، در شورای شهر تهران هم با مانتوهایی بلند و گشاد و عموما گران‌قیمت و روسری بلند و هم‌رنگ حاضر می‌شد.

 

در دوره چهارم این حضور دانشور واکنشی را به همراه نداشت و او حتی در جلسه و دیدار اعضای شورای شهر تهران با مقام معظم رهبری هم از همین پوشش استفاده کرد. در دوره‌های اول تا چهارم که زنان با چادر در صحن شورا و فضاهای عمومی حاضر می‌شدند، حتی برخی از روسری‌های رنگی زنانی که چادر به سر داشتند هم با واکنش‌هایی روبه‌رو بود و معصومه ابتکار که همیشه روسری با تم رنگ سبز به سر دارد، دراین‌باره مرکز توجه بیشتری بود.

 

زنان عضو شورای پنجم که مانتو به تن دارند، این ویژگی تفاوت در نوع پوشش مانتو، یعنی خاص‌بودن را هم ندارند و مانتوهای آنها در عین مناسب‌بودن، گران‌قیمت نیستند و شبیه به زنان دیگر شهر مانتو و روسری پوشیده‌اند. این تفاوت‌نداشتن گاه در محیط‌های عمومی یا حتی صحن شورای شهر تهران آنها را شبیه به سایر زنان و خبرنگاران می‌کند.

 

بسیاری از زنان در جامعه ما سال‌هاست که حجابشان مانتو است که البته در بخشی از جامعه هم این حجاب رعایت نمی‌شود؛ اما نمی‌توان با الزاماتی برای استفاده از نوع خاصی از حجاب، حق انتخاب را از زنان گرفت و حالا این حرکت زنان شورای شهر تهران برای حضورشان با مانتو و روسری در صحن شورا و میان مردم، تأییدی بر تحقق و ادامه همین حق انتخاب است.

 

به گزارش «شرق»، به نظر می‌رسد آنچه نمایندگان مردم در شورای شهر تهران بر آن تأکید دارند، شبیه‌بودن آنها حداقل در ظاهر، به عموم کسانی است که به آنها رأی داده‌اند. زنان شورا که تعدادشان در این دوره به شش نفر رسیده و رکورد حضور زنان در شورای شهر تهران را شکسته است، به نظر در پی هم‌رنگی با جامعه زنان هستند. این رفتار بیشتر خیال زنان شهروند را راحت می‌کند، وقتی می‌بینند عضو شورای شهرشان مانتو و روسری‌ای را پوشیده و همان مدلی را استفاده می‌کند که خودشان در سطح جامعه استفاده می‌کنند و درعین‌حال حجاب هم دارند.

 

ناهید خداکرمی، عضو شورای پنجم شهر تهران و یکی از سه زن عضو شوراست که حضورش با همان حجاب همیشگی در دانشگاه و فضاهای عمومی جامعه بوده است. او معمولا با پوششی ساده و البته رنگی و شاد در صحن شورا حضور می‌یابد و معتقد است تصمیم‌گرفتن در مورد پوشش زنان از سوی دیگران به‌هیچ‌وجه پسندیده نیست. او در پاسخ به «شرق» می‌گوید در شورای شهر تهران از سوی امور اداری یا ریاست یا از بیرون از شورا الزام، توصیه یا فشاری برای تغییر پوشش خود نداشته است و ادامه می‌دهد: «پیش‌تر که در محیط‌های بیمارستانی و دانشگاهی یا مسئولیت‌های دولتی حضور داشتم، بیشتر از مقنعه همراه با مانتو استفاده می‌کردم، در شورا هم بعضی روزها متناسب با میزان کار و فضایی که می‌رویم مقنعه می‌گذارم، اما عموما از روسری‌های رنگی و شاد استفاده می‌کنم چون در معرض دید مردم، رسانه‌ها و تلویزیون هستیم و داشتن ظاهر آراسته اولویت دارد؛ مثلا روز گذشته که از صبح در چند نقطه از تهران برای تودیع شهرداران زن جابه‌جا شدیم و کارمان زیاد بود، از مقنعه و مانتوهایی بلندتر و گشادتر استفاده کردیم، اما در روزهایی که در صحن شورا هستم، از روسری و مانتوهایی رسمی‌تر استفاده می‌کنم. او می‌گوید عموم زنان جامعه آراستگی، توازن و عرف در جامعه را در پوشش خود رعایت می‌کنند و این حق انتخاب در پوشش را نباید از آنها گرفت».

 

خداکرمی می‌گوید حجاب ما هم حجاب کاملی است و نمی‌توان به آن ایرادی گرفت، در صحن شورا و فضاهای عمومی و اجرائی دیگری هم که حضور داریم، زمینه‌ای از تناقض وجود ندارد و همه‌چیز کاملا عادی پیش می‌رود. او تصریح می‌کند که این انتخاب و همراهی با زنان جامعه حتی در نوع پوشش برای آن است که زنان بدانند نمایندگان آنها در شورای شهرشان شبیه به خودشان هستند، چراکه سال‌ها این گروه از زنان جامعه مورد بی‌مهری بوده‌اند.

 

به گزارش «شرق»، به نظر می‌رسد زنان شورای شهر تهران برای استفاده از چادر الزام و پروتکلی نداشته‌اند و این موضوع بیشتر به عضو شورابودن مربوط می‌شود، چراکه عضویت در شورای شهرها مسئولیت محسوب نمی‌شود و شاید اگر این‌گونه بود این سه زن شورای شهر تهران هم برای حضور در مسئولیت خود یا باید چادر به‌سر می‌کردند یا باید در برابر آنچه بدون قانون تبدیل به پروتکل یا عرف شده مقاومت می‌کردند.

 

در این سال‌ها که حجاب در جامعه ما تبدیل به قانونی الزامی شده است، زنان شهرها و روستاها همواره در میان مسئولان مرد با زنانی روبه‌رو بوده‌اند که چادر به سر داشتند. بعدها هم که جمعیت زنان با پوشش مانتو در جامعه زیاد شد، باز هم همان زنان با همان پوشش در مناصب دولتی حضور داشتند و همچنان این نگاه درمورد زنان مدیر و مسئول در بین زنان جامعه وجود داشت. شاید آنچه که زمینه انتخاب و رأی‌دادن مردم به این زنان در شورای شهر تهران را فارغ از حضور در لیست امید فراهم کرد، همین هم‌شکل‌بودن با بخش زیادی از جامعه و البته زنان و شبیه‌شدن به آنها بود؛ اتفاقی که چند دهه است زنان جامعه ما انتظار آن را می‌کشند؛ داشتن نمایندگانی شبیه به خودشان، حتی در ظاهر.