قحط الرجال نداریم/ سیاست ورزی در ایران پُرهزینه است

فرارو- برخی کارشناسان معتقدند در ایران هر دو جناح اصولگرا و اصلاح طلب با پدیده «قحط الرجالی» مواجه هستند به طوری که در موسم انتخابات ریاست جمهوری همیشه افرادی تکراری برای نامزدی این پُست مطرح می شوند. ادوار قبلی انتخابات ریاست جمهوری نیز حاکی از این است که یا برخی روسای جمهور که هشت سال در عرصه بودند قصد حضور دوباره داشتند یا افرادی که چند دوره نامزد شده و شکست خوردند دوباره قصد کاندیداتوری کردند.

آیا در ایران با پدیده قحط الرجال مواجه هستیم؟

دکتر احمد شیرزاد استاد دانشگاه و کارشناس مسائل سیاسی در گفتگو با فرارو گفت: «من معتقد نیستم که در ایران با پدیده قحط الرجال مواجه هستیم. اتفاقا به نظر من در طول دو دهه گذشته و به خصوص بعد از دوره اصلاحات ما موفق شدیم تعداد زیادی رجل سیاسی در کشور داشته باشیم.»

وی ادامه داد: «اگر شرایط فعلی را با دوره ملی شدن نفت مقایسه کنیم می بینیم بعد از آنکه علیه دکتر مصدق کودتا شد تعداد رجالی که روی حرف خود ایستادگی کردند و پشت سر جنبش باقی ماندند بسیار کم بود و با محاکمه چند نفر همه چیز تمام شد.»

وی افزود: «اما اگر تعداد رجال سیاسی کشور را اکنون جمع بزنیم بسیار بیشتر از قبل است و عمق و توانمندی رجال کنونی نیز به هیچ وجه قابل قیاس با قبل از انقلاب نیست.»

شیرزاد در پاسخ به این سوال که آیا اکنون رجالی که در حد و قامت ریاست جمهوری باشند اما تاکنون کاندیدا نشده باشند داریم؟، گفت: «بله من می توانم لااقل ده نفر را نام ببرم. بسیاری از کسانی که در قامت وزرای موفق بودند می توانند رئیس جمهور موفق باشند. به طور مثال در کابینه فعلی آقای زنگنه یا جهانگیری یک مدیر قدر و توانمند است.»

وی ادامه داد: «البته من به دلایلی موافق نیستم که این افراد برای انتخابات آینده کاندیدا شوند، اما بحث این است که این افراد پتانسیل و توانمندی ریاست جمهوری را دارند. یا آقای عارف یا صفایی فراهانی واقعا در قد و قامت ریاست جمهوری هستند. در جناح اصولگرا نیز آقای باهنر یا منافی وزیر بهداشت پیشین یا آقای ولایتی در قامت ریاست جمهوری هستند.»

شیرزاد در پاسخ به این سوال که آیا قبول دارید تمام این افراد از نسل اول انقلاب هستند و نسل اول اجازه ورود نسل دوم به عرصه مدیریت و اداره کشور را نمی دهد؟، گفت: «خیر؛ من این نظر را قبول ندارم. این افراد که نام بردم در دهه 50 یا 60 زندگی خود هستند. در دنیا هم معمولا روسای جمهور در دهه 40 زندگی نیستند اگرچه استثناء هم وجود دارد چنانکه نخست وزیر سابق انگلیس یا اخیرا یونان کمتر از 40 سال سن داشته و دارند. اما عموما ریاست جمهوری نفوذ و قدرتمندی سیاسی بیشتری لازم دارد و اغلب کاندیداها بالای 50 سال سن دارند.»

شیرزاد در پاسخ به این سوال که آیا فقدان نظام حزبی در ایران باعث نشده همیشه در موسم انتخابات نام یکسری افراد تکراری به عنوان کاندیدا مطرح شود؟، گفت: «این موضوع خیلی ارتباطی با بحث قحط الرجالی ندارد. من قبول دارم که مشکل تحزب و سیاست ورزی داریم اما سیاست ورزی که به خصوص بعد از دوره اصلاحات شکل گرفت سیاست ورزی بسیار حرفه ای بوده و حتی اصولگرایان نیز در این دوره بسیار رشد کردند.»

شیرزاد در پاسخ به این سوال که آیا ظهور فردی همچون احمدی نژاد بدون هیچگونه سابقه و عملکردی ناشی از فقدان نظام حزبی در ایران نیست؟، گفت: «آقای احمدی نژاد به این دلیل که ما رجل سیاسی نداشتیم روی کار نیامد، بلکه به دلیل برخی زد و بندهای خارج از عرف معمول سیاسی توانست به ریاست جمهوری برسد. در واقع پدیده احمدی نژاد حاصل یکسری اتفاقاتی است که در محافل قدرت سیاسی که مسئولیت پذیری حزبی هم ندارند روی داد.»

وی ادامه داد: «بر کسی پوشیده نیست که آقای احمدی نژاد یک روز هم در هیچ حزبی عضو نبوده و هیچگونه فعالیت تشکیلاتی سیاسی جز حضور در انجمن اسلامی دانشگاه علم و صنعت نداشته است. وقتی چنین فردی بدون آنکه عنصری تشکیلاتی باشد یا تشکیلاتی مسنجم پشت سر وی باشد بالا می آید حاکی از این است که یکسری زد و بندهای دیگری اتفاق افتاده و در یک خلاء ایشان مطرح شده است.»

این فعال سیاسی اصلاح طلب افزود: «بنابراین بنده بحث قحط الرجالی را قبول ندارم، اگرچه اگر فعالیت های سیاسی و سیاست ورزی در ایران اینقدر پر هزینه نبود، کشور ما می توانست پتانسیل بیشتری داشته باشد.»

شیرزاد گفت: «با این حال اگرچه من معتقدم همین حالا حداقل می توان بیست نفر در مجموع دو جناح سیاسی کشور نام برد که در قامت ریاست جمهوری هستند اما این به تنهایی کافی نیست که یک نفر توانمندی های شخصی مناسب ریاست جمهوری داشته باشد، بلکه آن شخص باید بتواند در مجموع روابط سیاسی که در کشور برقرار است و مناسباتی که وجود دارد و توازن قدرتی که بین جناح ها حاکم است کار بکند.»

وی ادامه داد: «به طور مثال آقای محسن هاشمی مدیرعامل سابق مترو بسیار موفق بودند اما در یک مقطعی همه به این نتیجه رسیدند ایشان اگرچه مدیر خوبی است اما نمی تواند کار کند. یا آقای صفایی فراهانی واقعا مدیری بسیار سطح بالا هستند اما آیا امکان کار برای ایشان در بازی سیاسی فعلی وجود دارد؟ خب این راه بسته است.»

وی افزود: «بنابراین اگرچه چهره های زیادی وجود دارند که بالقوه قابلیت مطرح شدن دارند اما بالفعل و در شرایط کنونی نمی توانند کار کنند. لذا باید فردی کاندیدا شود که علاوه بر توانمندی بتواند در مجموع مناسبات فعلی داخلی و خارجی برای مردم کار کند.»