فرارو- بامداد لاجوردی؛ در بازار، کاسبان چک را از دستی می‌گیرند و به دست دیگر میدهند. در زمانه‌ای که بین افراد اعتماد بیشتری وجود داشت و بازار و نقدینگی در کسب و کار بیشتر و کلاهبرداری کمتر بود؛ چک در عمل حکم پول نقد را داشت. اما کم‌کم به دلیل مسائل مختلف اقتصادی و اجتماعی این برگه کاغذ ارزش و اعتبار خود را از دست داد و این روزها شاید چکها تنها در شهرهای کوچک که اعتماد مردم به یکدیگر همچنان پابرجاست، ارج و قرب داشته باشند.
به گزارش فرارو، بدون تردید در شهرهای بزرگ چکها اعتبار و کارکرد پیشین خود را از دست داده‌اند یا فرد باید سال‌ها با طرف معامله کار کرده و به او مطمئن باشد در غیر این صورت از او می‌خواهد چک ضمانتی و رمزدار به او بدهد؛ برگه‌هایی که دلالت بر وجود سرمایه و پول نقد در حساب بانکی طرف معامله دارد اما حقیقت این است که در وضعیت فعلی اقتصاد هم که پول نقد کم شده است و حساب‌های بانک همیشه پر پول نیستند، این چکهای زمان‌دار هستند که دست به دست می‌شود تا موعد آن برسد و به پول تبدیل بشوند.
به طور خلاصه، به گردش درآمدن چکها متضمن اعتمادی ضمنی میان صادر و دریافت کننده چک است. اعتمادی که اگر مخدوش شود به صورت زنجیروار و مسلسل‌وار جامعه را درگیر می‌کند چرا که همانطور که گفته شد، چک در دست کاسب و بازرگان نمی‌ماند و در اصطلاح معروف «او چک دیگران را خرج می‌کند».
محمد امین قانعی راد، جامعه شناس و عضو انجمن جامعه شناسی معتقد است، چکها در وهله اول روی مسائل اقتصادی اثر می‌گذارند و در گام دوم بر اعتماد اجتماعی و مسائل جامعه موثر هستند. قانعی راد معقتد است نهادهای صنفی و مدنی می‌توانند در به گردش درآوردن چرخ اقتصاد سهم مهمی داشته باشند.
چکهای برگشتی شاخصی اقتصادی میزان وصول و برگشت چکها شاخصی اقتصادی است. به همین جهت است که بانک مرکزی ایران متولی اعلام این آمار است البته ناگفته نماند نه تنها در ایران بلکه در بسیاری از کشورهای دیگر تیز متولی اعلام این آمار بانک مرکزی است. بر همین اساس به گزارش ایسنا، تازه‌ترین
آمارها حکایت از برگشت ۲.۴ میلیون فقره چک برگشتی تا مبلغ ۳۰ هزار میلیارد تومان در سه ماهه اول امسال دارد.
قانعی راد درباره این آمارها می‌گوید: «جزئیات این آمارها نیز باید مشخص شود تا تحلیلی جامع ممکن باشد. ما نمی‌دانیم چه تعداد از این چکهای برگشتی ناشی از کلاهبردای، چه تعداد ناشی از ریسک فعالیت سالم اقتصادی و چقدر متاثر از شرایط رکود بوده است». وی باور دارد در تحلیل این آمار نباید همه افراد را یک کاسه در نظر گرفت و باید میان فعالین سالم اقتصادی و کلاهبرداران که همگی در پشت این آمار پنهان شده‌اند تمایز قائل شد.
قانعی راد درباره تاثیر چک در اقتصاد به فرارو می‌گوید: «برای خارج شدن از شرایط رکود پول نیاز است؛ پول در اقتصاد همانند خون در رگ است و جریان پول در اقتصاد می‌تواند فضای اقتصاد را تازه نگه دارد.» وی معتقد است:« چک به عنوان نماد پول باید در اقتصاد جریان داشته باشد؛ چکها باید قابل اعتماد باشند و از سوی طرفین معامله مورد پذیرش قرار بگیرند».
به باور محمدامین قانعی راد، رشد چک های برگشتی هم علت و هم معلول شرایط اقتصادی است. وی در همین رابطه به فرارو گفت: «من به عنوان کنشگر اقتصادی مقصر نیستم چرا که سیکل روان نیست؛ وقتی چک وصول نمی‌شود در نهایت منبع مالی که قرار بود بدست فرد برسد تامین نمی‌شود و به تبع آن چرخه پول دچار خدشه می‌شود».
عوارض جامعه شناسانه چکهای برگشتی چیست؟
کاهش اعتماد اجتماعیهرچه باشد وصول نشدن یک چک، یک دومینوی افتادن مهر‌ه‌های بزرگ است که اولین مهره آن نامعلوم است و اخرین مهره آن هم نامشخص.
قانعی راد آمار 2.4 میلیون چک برگشتی در سه ماه نخست را از آن جهت حائز اهمیت دانست که به عقیده او این وضعیت منجر به مخدوش شدن رابطه حداقل 5 میلیون نفر شهروند با یکدیگر خواهد شد. وی در همین رابطه گفت: «این وضعیت منجر به بروز بی‌اعتمادی در چرخه فعالیت‌های اقتصادی می‌شود. هرچند این هم برای معامله‌گران روشن است که چکها، همیشه درصدی از ریسک را به همراه خود دارد. ولی نباید از اهمیت عنصر اعتماد در مسائل اقتصادی نیز غافل بود»
حالا وقتی چکی وصول نشد کلید درگیری‌ها و تنش‌ها و دلخوری‌ها میان طرفین معامله زده می‌شود و حتی ممکن خصومت و دلخوری تا جایی پیش برود که کار به دادگاه و مسائل حقوقی نیز برسد.
عدم امکان برنامه ریزی بلند مدتکاسبها و صاحبان مشاغل افق‌های دراز مدت را در برابر خود دارند. آنها باید تلاش کنند تا همواره آینده‌ای مطمئن و قابل دستیابی را برای خود در نظر بگیرند و با برنامه‌ریزی میان مدت و بلند مدت برای تحقق اهداف خود گام بردارند. به طور منطقی هم آنچه که در فعالیت اقتصادی و کارآفرینی حرف اول را می‌زند پول و سرمایه است. حال اگر چکهای برگشتی افزایش پیدا کنند و ریسک معامله با چک افزایش پیدا کند در نهایت دستیابی به برنامه‌های دراز مدت فرد سخت و حتی ناممکن می‌شود.
قانعی راد معتقد است: «اگر کارآفرینی در برنامه ریزی خود دچار مشکل شود و نتواند مقدمات برنامه خود را فراهم کند نباید احساس شکست داشته باشد بلکه در این میان نهادهای میانجی و مدنی و حتی سازوکاری مانند بیمه‌ها باید وی را پشتیبانی کنند و این امکان را برای وی فراهم آورند تا فرد کارآفرین خود را احیاء کند».
قانعی راد یادآور شد اگر کارآفرینی واهمه این را داشته باشد که ریسک کارش حتی ممکن است به قیمت زندانی شدن یا از دست دادن تمام سرمایه‌هایش شود منطقا به سمت کارآفرینی نخواهد رفت.
وی معتقد است نهادهای صنفی بایستی در این امور نیز ورود پیدا کنند.
در همین رابطه قانعی راد می‌گوید نهادهای میانجی و مدنی می‌توانند نقش مهمی در به گردش درآمدن چرخ اقتصاد ایفا کنند.
راه حلی اجتماعی برای چکهای بیمحلمحمد امین قانعی راد، جامعه شناس از یک راهکاری اجتماعی برای حل معضل چکهای برگشتی سخن می‌گوید.
وی در همین رابطه گفت: «نهادهای صنفی، دولتی و مدنی باید به دنبال رویه‌هایی باشند که صاحبان مشاغل و کارآفرینان را از سوق پیدا کردن به روش‌های غیرسالم مانند نزول و... برای بدست آوردن نقدینگی از دست رفته‌شان دور کند.» یه عقیده این استاد دانشگاه «نهادهای صنفی در هر گروه شغلی‌ای باید به دنبال روش‌هایی انسانی‌تر و مناسب‌تری باشند تا بتواند با در محیطی سالم از نظر اجتماعی و اقتصادی دست به میانجی‌گری میان طرفین چک بزند.»
به عقیده وی نهادهای میانجی‌گر و مدنی خواهند توانست با روش‌های گفتگو، اقناع و ریش‌سفیدی اعتماد طرفین معامله را به یکدیگر حفظ کنند و هر صنف با توجه به منطق درونی خود، پول از دست رفته را به وی بازگردانند.
وی در همین رابطه افزود: «نباید تا این به روش‌های قضایی و خشونت آمیز متوسل شد. این روش‌ها به اقتصاد و کارآفرینی لطمه می‌زند».
این استاد دانشگاه می‌افزاید: «اتحادیه‌ها، صنوف و شوراهای حل اختلاف و... باید فعالیت کارآفرینی را حمایت کنند، چرا که کارآفرینی با ریسک همراه است». قانعی راد معتقد است اگر کارآفرینی که قصد خدمت و فعالیت سالم دارد، در شرایط ریسک حمایت نشود فعالیت‌های دلالی و ناسالم اقتصادی رشد پیدا می‌کنند و بسیاری به جای کارآفرینی به دنبال سودهای بانکی خواهند رفت.
در پایان...بدون تردید نباید آمارهای چکهای برگشتی را آماری صرفا اقتصادی دانست. این حجم از چکهای برگشتی متاثر از شرایطی اجتماعی است و عوارض متعدد جامعه شناسانه نیز خواهند داشت. بنابراین برای حل و فصل آن نیز باید به راهکاری اجتماعی و اقتصادی دست یابیم.
متفاوتترین گیاهان آپارتمانی لوکس که با قدشان غوغا می‌کنند 
چطو در جمع «قشنگ و با اعتماد به نفس» حرف بزنیم؟ 
راهنمای کامل استایل با پلیور زنانه در روز‌های سرد 
۲واقعیت ازدواج که روانشناسان میگویند به نفعتان است بپذیرید 
کوری آشپزخانه؛ ۶ نکته در مورد آشپزخانه شما که توجه مهمانها را جلب می‌کند 
چرا هود مکش ندارد + راههای رفع آن 
کاسب‌ها و صاحبان مشاغل افق‌های دراز مدت را در برابر خود دارند. آنها باید تلاش کنند تا همواره آینده‌ای مطمئن و قابل دستیابی را برای خود در نظر بگیرند و با برنامه‌ریزی میان مدت و بلند مدت برای تحقق اهداف خود گام بردارند. به طور منطقی هم آنچه که در فعالیت اقتصادی و کارآفرینی حرف اول را می‌زند پول و سرمایه است. حال اگر چکهای برگشتی افزایش پیدا کنند و ریسک معامله با چک افزایش پیدا کند در نهایت دستیابی به برنامه‌های دراز مدت فرد سخت و حتی ناممکن می‌شود.
یا تو بازار نیستین یا اگه هستین نمیدونم چطوری اینها رو نوشتین الان چک اگه اعتبار نداشته باشی به پشیزی هم نمی ارزه
راستی مگه گرفتاریه امثالِ من برای کسی مهمه که البومی از چکهای برگشتی دارم و کلی بدهی و طلبکاری که بخاطر آبروی من واینکه کار کنم تا بتونم پولشو پس بدم دم نمیزنه
وقتی بدهکاری اگه شرف داشته باشی زندگی و خوابیدن سخته میفهمی نمیشه خوابید !!!!
دیگه هیچ ابرویی نیست حرمتی نیست خط قرمزی نیست ... خدا به خیر کنه آخر و عاقبت همه مارو
... به باعث و بانیش هر کی هست