بازار سرمایه کشور هر روزه در حال گسترش است. در این خصوص، توسعه بازار بدهی در ماه‌های اخیر از قدم‌های مثبت در اقتصاد کشور محسوب می‌شود. انتظار می‌رود گسترش بازار بدهی در کنار بازار سهام به تداوم حضور نقدینگی در بازار سرمایه کمک کند. نرخ‌های بسیار جذاب اسناد خزانه اسلامی و همچنین اوراق مشارکت قابل معامله در فرابورس ایران، در شرایط کنونی به‌طور گسترده‌ای می‌تواند سرمایه‌های بسیار زیادی را به سمت خود جذب کند.
در این میان، رصد اخبار بین‌المللی حاکی از جذابیت بسیار بالای بازار سرمایه کشور و به‌خصوص بازار بدهی برای سرمایه‌گذاران خارجی است. در این شرایط، اسناد خزانه اسلامی با ضمانت دولتی برای پرداخت سود جذابیت را برای سرمایه‌گذاری مطمئن دوچندان ساخته است. شرایط ناپایدار و نرخ‌های بهره منفی در سطح جهانی باعث شده که توجه بسیاری از سرمایه‌گذاران به بازار بدهی جذب شود. در داخل کشور نیز کاهش نرخ سود بانکی به 18 درصد، جذابیت اوراقی را که عموما بالای 20 درصد بازدهی دارند، بیشتر کرده است. بازار سهام نیز پس از رشدهای شدید از ابتدای زمستان روند اصلاح قیمتی را تجربه می‌کند. در حالی که کارشناسان ادامه رونق بورس را باور دارند، اما رشدهای خیره‌کننده مانند هفته‌های گذشته دور از انتظار است. ذات ریسک پذیر بازار سهام می‌تواند بخشی از نقدینگی را به سوی مکان‌های امن‌تر سرمایه‌گذاری با سودهای جذاب سوق دهد.
بازار بدهی روی مدار اقبال: سودهای چشمگیر اسناد خزانه اسلامی و همچنین اوراق مشارکت عاملی برای جذابیت بسیار بالای بازار بدهی در شرایط کنونی است. جذابیت بازار بدهی کشورمان از نگاه سرمایه‌گذاران داخلی و همچنین خارجی کاملا مشخص است. کاهش نرخ سود اسمی سپرده‌های بانکی در کشورمان، ضعف اقتصادهای جهانی و از سوی دیگر، کاهش شتاب بازار سهام در شرایط کنونی جذابیت بازار بدهی را در مقایسه با دیگر بازارها بیشتر کرده است. لازمه معاملات سهام، پذیرش ریسک‌های متداول در بورس است، در حالی‌که اوراق و اسناد منتشر شده در شرایط کنونی تقریبا بدون ریسک سودهای ثابت و مناسبی را پرداخت می‌کنند. البته این موضوع خود نقدی برای این بازار محسوب می‌شود.
در این خصوص، دکتر ولی نادی قمی، مدیر‌عامل تامین سرمایه نوین، با اشاره به اقدامات کاملا مثبتی که برای گسترش بازار بدهی صورت گرفته، گفت: با این حال، همچنان بازار بدهی شکل نگرفته و ما تنها شاهد یک تابلوی بدهی هستیم. وی افزود: یکسری ارکان لازمه بازار بدهی است و در این میان، معاملات در این بازار فرهنگ خاص بازار بدهی را می‌طلبد. در این میان، نبود موسسات اعتبارسنجی و به نوعی بلد نبودن قواعد بازی در بازار بدهی از مواردی است که نیازمند بهبود و پیشرفت هرچه بیشتر است. همان‌طور که اشاره شد، سودهای جذاب این اوراق عاملی برای جلب توجه سایر سرمایه‌گذاران به بازار بدهی نوپای کشورمان است. در ماه‌های اخیر اسناد خزانه اسلامی در 5 سررسید در فرابورس منتشر شده است. میزان بازدهی موثر این اسناد دولتی در بازه 25 تا بیش از 32درصدی متغیر است. «اخزا1» با سررسید 23 اسفند در حال حاضر با سودی معادل 2/ 32 درصد در بازار معامله می‌شود. در حالی که آخرین اسناد منتشر شده (اخزا5) با تاریخ سررسید 9 آذر سال آینده سود 6/ 25 درصدی را دارا هستند.
این اسناد به ترتیب، با قیمت 98 هزار و 400 تومان و همچنین 83هزار و 860 تومان در روز گذشته معامله شدند. در این میان، تضمین خرید دولتی 100 هزار تومانی این اوراق در زمان سررسید جذابیت این اوراق را بیشتر نیز کرده است. در این خصوص نادی گفت: تردیدهایی درخصوص بدحسابی دولت وجود داشت اما در شرایط کنونی از نظر بنده تسویه این اسناد مطمئنا انجام می‌شود و نگرانی در این خصوص وجود ندارد. این کارشناس بازار سرمایه درخصوص جذابیت بازار بدهی کشورمان گفت: متغیرهای داخلی اقتصاد مانند روند نزولی نرخ سود بانکی و همچنین کاهش نرخ تورم و با توجه به سودهای قابل‌توجه کنونی اوراق و اسناد جذابیت بسیار زیادی را برای سرمایه‌گذاران داشته است.
به این ترتیب، انتظار جذب نقدینگی از سایر بازارها به بازار بدهی وجود دارد. علاوه بر این، شرایط اقتصادی دنیا پایدار نیست. نرخ‌های تورم بسیار پایین و همچنین نرخ بهره بانکی پایین دولت‌ها به منظور خروج از شرایط نامناسب اقتصادی در سطح جهانی، باعث شده به‌طور روزافزون توجه سرمایه‌گذاران خارجی به سوی بازار بدهی جلب شود. در شرایط ناپایدار اقتصادی جهانی باید برای گسترش هرچه بیشتر بازار بدهی تلاش شود تا بتوان پروژه‌های بدهی محور را توسعه داد.
تاخیر در تغییر ذائقه سرمایه‌گذاری: نادی، درخصوص بالا بودن نرخ بازدهی در بازار بدهی گفت: در سال‌های گذشته نرخ‌های بالای سود بانکی و همچنین سودهای بالای اوراق مشارکت سرمایه‌گذاران را به دریافت بازدهی بالا عادت داده است. بر این اساس، انتظار می‌رود سودها در بازار بدهی با یک فاز تاخیر پس از کاهش نرخ سود بانکی به بازار منعکس شود. در این شرایط، با کاهش واقعی نرخ سود بانکی در فاصله زمانی نه چندان بلندمدت اثرات خود را به بازار بدهی منعکس می‌کند، همچنین نرخ‌های بالای سود در بازار، توجیهی ندارد و به قطع نرخ باید کاهش یابد. با این حال به قولی بیدار شدن سرمایه‌گذاران زمان‌بر است. نرخ‌های بالای سود در سال‌های گذشته ذائقه سرمایه‌گذاران را با خود هماهنگ کرده است.
در شرایطی که بانک‌ها نرخ‌های 22 درصد را به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کرده‌اند (البته این نرخ در موسسات و برخی بانک‌ها به منظور جذب نقدینگی بالاتر بوده است) تغییر ذائقه سرمایه‌گذاران نیازمند گذر زمان است. با این حال، با مشاهده تغییرات در اقتصاد داخلی در ادامه شاهد کاهش بازدهی انتظاری اوراق و اسناد خزانه اسلامی خواهیم بود. علاوه بر این سرمایه‌گذاران خارجی که با نرخ‌های بهره بسیار پایین در سطح اقتصاد جهانی مواجه هستند، در شرایط کنونی، نرخ‌های بالا و تضمین شده از سوی دولت جذابیت بسیار زیادی را برای این سرمایه‌گذاران به همراه خواهد داشت.
بازار بدهی در تیررس خارجی‌ها:در هفته‌های اخیر اخباری مبنی بر تشکیل صندوق مشترک از سوی سرمایه‌گذاران خارجی با طرف‌های ایرانی به منظور سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه کشور اشاره داشتند. علاوه بر حضور این سرمایه‌گذاران در بازار سهام، تاکید زیادی بر جذابیت بازار بدهی کشورمان از سوی این سرمایه‌گذاران شده بود. در این خصوص، به نقل از بلومبرگ شرکت سرمایه‌گذاری چارلمن مستقر در انگلیس بخشی از سرمایه خود را به خرید اوراق و اسناد دولتی کشورمان اختصاص داده است. دومینیک بوکر اینگرام، از مدیران مالی این شرکت سرمایه‌گذاری به این موضوع اشاره داشته است که در هیچ جای دنیا نمی‌‌توان بازاری با این حجم بزرگ که در آن ارزش پولی پایدار باشد، یافت.
«بلومبرگ» به این موضوع نیز اشاره داشته که بازدهی اوراق در ایران حدود دو برابر روسیه و ترکیه است و در شرایطی که تورم در این کشور کنترل شده، بازار بدهی به‌عنوان یکی از جذاب‌ترین محل‌های سرمایه‌گذاری در منطقه محسوب می‌شود. بوکر اینگرام، به این موضوع تاکید داشته است که بازدهی این اوراق در شرایط کنونی تا این حد بالا و جذاب است و انتظار می‌رود که این بازدهی در ماه‌های آتی روند نزولی را در پیش بگیرد.
رقیب مفید سهام : نادی با اشاره به رونق پایدار بازار سهام بر این موضوع تاکید کرد که چرخش نقدینگی در بازار سهام نکته اصلی برای ارزیابی رونق پایدار بورس است. فرصت‌های بسیار مناسب پیش روی بازیگران بازار وجود دارد. کاهش هزینه‌های مالی و همچنین کاهش هزینه معاملات بین‌المللی و کاهش احتمال ریزش شدید قیمت نفت از موارد مثبت برای اقتصاد کشور و به دنبال آن بازار سهام محسوب می‌شود. گرچه در دید عده‌ای گسترش بازار بدهی عاملی برای جذب نقدینگی از بازار سهام و مانعی در برابر رشد قیمت‌ها ارزیابی می‌شود، اما باید به این موضوع توجه داشت با جذب سرریز نقدینگی در بازار سهام می‌توان عاملیت بازار بدهی را کاملا درک کرد
