فرارو- یک کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه بر اینکه باید در ارزیابی عملکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی در دوبحث فنی- حقوقی و نظارتی و همچنین بحث برخی اقدامات سیاسی به منظور اعمال فشار بر ایران از طریق اسناد نهادهای جاسوسی و اطلاعاتی، که که در بحث پی ام دی تبلور پیدا کرد باید تفکیک قائل شد تاکید کرد که«در بعد نظارتی به عنوان داور در حوزه فنی – حقوقی آژانس تاکنون تخلفی نکرده است» و نمی توان بر مبنای برخی تخلفات گذشته آژانس صورت مسئله همکاری با این نهاد بین المللی را پاک کرد.
فرارو- یک کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه بر اینکه باید در ارزیابی عملکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی در دوبحث فنی- حقوقی و نظارتی و همچنین بحث برخی اقدامات سیاسی به منظور اعمال فشار بر ایران از طریق اسناد نهادهای جاسوسی و اطلاعاتی، که در بحث پی ام دی تبلور پیدا کرد باید تفکیک قائل شد تاکید کرد که«در بعد نظارتی به عنوان داور در حوزه فنی – حقوقی آژانس تاکنون تخلفی نکرده است» و نمی توان بر مبنای برخی تخلفات گذشته آژانس صورت مسئله همکاری با این نهاد بین المللی را پاک کرد.
حسن بهشتی پور، در گفتوگو با فرارو با بیان این مطلب درباره مناقشه اخیر حول محور همکاری های ایران و آژانس که هم در آمریکا و هم در ایران صدای مخالفان حل و فصل موضوع هسته ای را در آورده است گفت: همزمان با توافق هسته ای ایران و گروه 1+5 در وین، آژانس بین المللی انرژی اتمی و ایران هم در پی سفر یوکیا آمانو، مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به تهران و دیدار با رییس جمهور و دبیر شورای عالی امنیت ملی به توافقی برای حل و فصل گذشته برنامه هسته ای ایران، یا ابعاد احتمالی نظامی این برنامه موسوم به پی ام دی دست پیدا کردند.
وی افزود: این توافق ابتدا متاثر از توافق تاریخی ایران و گروه 1+5 به حاشیه رانده شد و کمتر مورد توجه قرار گرفت تا اینکه برخی سناتورهای آمریکایی هفته گذشته طی درخواستی از مدیرکل آژانس بین المللی انرژی اتمی خواستار اطلاع از جزییات این توافق شدند.
این کارشانس مسائل بین الملل ادامه داد: هر چند آژانس بین المللی انرژی اتمی در پاسخ به این درخواست اعلام کرد که این توافق و در مجموع روند همکاری های ایران با آژانس محرمانه باقی خواهد ماند، اما جاش ارنست، سخنگوی کاخ سفید در یک اظهار نظری که به نظر می رسد بیشتر برای آرام کردن سناتورها بود مدعی شد که ما از محتوای این توافق رضایت داریم و در صورت نیاز جلسات محرمانه ای با سناتورها برگزار می کند.
بهشتی پور تصریح کرد: اظهارنظر سخنگوی کاخ سفید که به نظر می رسد بیشتر مخاطب داخلی داشت و همانند اظهار نظرهای دیگر آمریکایی ها پس از توافق هسته ای که در تضاد با نص صریح برجام قرار داشت فاقد ارزش بود دو نوع واکنش متفاوت در داخل ایران را به دنبال داشت.
وی افزود: یک واکنش نسبت به جنجال به راه افتاد درباره محرمانه بودن یا نبودن توافق ایران و آژانس در آمریکا و همچنین اظهارنظر سخنگوی کاخ سفید این بود که قبل از آنکه متن توافق با آژانس پیش از آنکه از طرف آمریکایی ها و آژانس از حالت محرمانه خارج شود توسط خود ایران علنی شود. یک واکنش هم این بود که به دلیل تخلفات گذشته آژانس، به طور کلی همکاری با آژانس متوقف شود.
بهشتی پور درباره واکنش نخست یعنی علنی کردن متن توافق پیش از علنی شدن آن توسط آژانس گفت: این بدترین گزینه و واکنشی است که می توان در این رابطه داشت. چرا که آژانس مسوول حفظ اطلاعات و اسناد همکاری ها و نظارت بر برنامه هسته ای کشورهای عضو است و باید او را همچنان وادار به پایبندی به تعهدش کرد.
وی افزود: پیش از این نیز در چند مورد آژانس نتوانسته بود نسبت به درز اطلاعات درباره برنامه هسته ای ایران اقدامات شایسته ای داشته باشد که همین امر با اعتراض شدید جمهوری اسلامی ایران مواجه شد که اسناد آن در سایت اینترنتی آژانس موجود است.
این کارشناس مسائل بین الملل ادامه داد: اینکه پیش از آژانس بخواهیم متن توافق را علنی کنیم که خودزنی است و به نوعی مسوولیت از آژانس برای حفظ اطلاعات درباره توافق پیرامون حل و فصل گذشته برنامه هسته ای ایران سلب می شود.
بهشتی پور تصریح کرد: از سوی دیگر این درخواست کاملا در تضاد با درخواستی است که در داخل کشور منتقدان درباره محرمانه باقی ماندن اسناد و اطلاعات پیرامون همکاری ایران و آژانس داشتند. این دوستان باید بدانند که همچون گذشته کلیه برنامه هسته ای ایران و همچنین همکاری های بین المللی چه در چارچوب توافق با گروه 1+5 و چه در قالب توافق با آژانس زیر نظر شورای عالی امنیت ملی است و این نهاد تمام تلاش خود برای محرمانه نگه داشتن اطلاعات محرمانه کشور خواهد کرد.
وی ادامه داد: اما در بحث دوم یعنی توقف کامل همکاری ایران با آژانس به دلیل نگرانی احتمالی از درز اطلاعات محرمانه از برنامه هسته ای ایران، چه خوب می شد که مدافعان این گزینه راهکار جایگزین و یا پلن B خود را هم ارایه می کردند که اگر ایران با آژانس همکاری نکند چه کند.
این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه چه بخواهیم چه نخواهیم آژانس بین المللی انرژی اتمی تنها نهاد بین المللی است که از منظر فنی و حقوقی صاحب صلاحیت برای ارزیابی و نظارت بر برنامه هسته ای کشورهای جهان است، گفت: اگر قصد آن داریم که برنامه هسته ای صلح آمیز در اختیار داشته باشیم و به جهان درباره صلح آمیز بودن آن اطمینان دهیم باید یک نظارت بین الملل را بپذیریم که این نظارت تنها و تنها از طریق آژانس امکان پذیر است.
وی افزود: از سوی دیگر چون آژانس در گذشته و در برخی مواقع نتوانسته است مانع از درز اطلاعاتی درباره برنامه هسته ای کشورمان شود نمی تواند به مبنایی برای توقف همکاری هایمان تبدیل شود، ضمن آنکه در بعد نظارتی تاکنون آژانس هیچ تخلفی در بعد نظارتی بر برنامه هسته ای کشورمان نداشته اشت.
بهشتی پور ادامه داد: یکی از وظایف آژانس در بعد نظارتی تعریف می شود و موظف است که در دوره اجرای برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) عمل به تعهدات فنی جمهوری اسلامی ایران را مورد تایید قرار دهد. هیچ نهاد دیگری هم غیر از آژانس در این رابطه صلاحیت ندارد از این رو قطع همکاری احتمالی با آژانس تهدیدی علیه بر جام خواهد بود.
وی تصریح کرد: این درحالی است که در بعد نظارتی برای تایید عمل ایران به تعهدات خود به گروه 1+5 حداقل در دوسال گذشته به ویژه پس از توافق مقدماتی ایران و 1+5 در ژنو3 موسوم به برنامه اقدام مشترک، آژانس هیچ تخلفی نکرد و گزارش خلافی را ارایه نکرد که مثلا، اتصال سانترفیوژها قطع نشده، اورانیوم هایی که قرار بود اکسید شود اکسید نشده است و... .
بهشتی پور در خاتمه گفت: بنابراین در ارزیابی عملکرد آژانس بین المللی انرژی اتمی در دوبحث فنی- حقوقی و نظارتی و همچنین بحث برخی اقدامات سیاسی به منظور اعمال فشار بر ایران از طریق اسناد نهادهای جاسوسی و اطلاعاتی که در بحث پی ام دی تبلور پیدا کرد باید تفکیک قائل شد چرا که در بعد نظارتی و به عنوان داور در حوزه فنی – حقوقی آژانس تاکنون تخلفی نکرده است.
