زیر چکمه‌های «داعش» چه خبر است؟

ویدیوهایی که از تخریب اشیاء و بناهای تاریخی توسط گروه تروریستی «داعش» منتشر شده، ضربه‌ای سهمگین بر پیکره شعور و درک انسان مدرن محسوب می‌شود. طی ماه‌های اخیر این قوم تاتار امروزی به چندین شهر باستانی حمله کرده و پاره‌های ارزشمندی از میراث جهانی را از بین برده است.
 
به گزارش سی.بی.سی، هجوم بی‌رحمانه تروریست‌های «داعش» به شهرهای خُرساباد، نینوا، نمرود، هترا و پالمیرا در عراق و سوریه در ماه‌های اخیر قلب باستان‌شناسان و تاریخ‌دوستان جهان را به درد آورده است. بسیاری از اشیاء و مکان‌هایی که زیر پای این کوته‌فکران از بین رفتند، در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده بودند.
 
در این گزارش به 10 نمونه از این گنج‌های از دست رفته می‌پردازیم:
 
خُرساباد شهری با قدمت 2700 سال در شمال‌شرق عراق است که به مجسمه‌های عظیم‌الجثه گاوهای بالدار انسان‌نما شهرت دارد. به گفته یکی از مسوولین باستان‌شناسی عراق، دیوارهای این شهر طی حمله داعشی‌ها و بخش‌هایی از معبدها ویران شدند. آن‌ها ابتدا این شهر را غارت کردند و سپس به تخریب دیوارهایش پرداختند.
 
پادشاه «سارگون دوم» این مکان را بین سال 717 تا 706 پیش از میلاد بنا کرد. بخشی از تراشکاری‌های گاوهای بالدار خُرساباد در قرن نوزدهم به اروپا و آمریکا منتقل شد، اما این‌ها تنها بخشی از بناهای تاریخی و ارزشمند این منطقه بودند که حالا مشخص نیست چقدر از آن جان سالم از حمله داعش به در برده است.
 
این مجسمه‌های شیر در اصل اواسط دهه 1980 از منطقه باستانی «رسلان تاش» سوریه به شهر «راکا» منتقل شدند. داعشی‌ها این منطقه را با بولدوزر تخریب کردند. مجسمه‌هایی که در ورودی دروازه‌های «ارسلان تاش» نصب بودند، توسط پادشاهی در عصر آهن ساخته شدند. این شهر در قرن نهم قبل از میلاد توسط آشوریان فتح شد.
 
گاوهای بالدار با صورت انسان از حدود 3000 سال پیش نگهبان دروازه «نرگال» در نزدیکی موصل عراق بودند، اما نیروهای داعش با ابزار سنگین خود تا حد زیادی آن‌ها را تخریب کردند. قدمت این مجسمه‌ها به هفت قرن پیش از میلاد می‌رسد. این‌ها نگهبانان دروازه‌های شهر نینوا پایتخت حکومت آشوریان بودند.
 
چنین مجسمه‌هایی در ورودی‌های شهرها در زمان پادشاه «سناخریب» بوده و نماینگر خدای بین‌النهرینی «نرگال» محسوب می‌شدند. براساس افسانه‌ها این مجسمه طلسم شده بود و کسانی که آن را نابود کنند، دچار عذاب و نابودی می‌شوند. در متون کهن آمده است که اهانت‌کنندگان خونشان سیاه خواهد شد و هیچ گوری در زمین آن‌ها را قبول نخواهد کرد.
 
بنابر اعلام یونسکو، نینوا یکی از مراکز مهم فرهنگی در جهان باستان بوده که در پیشبرد تمدن بشری نقش به سزایی داشته است. نینوا یکی از کلان‌شهرهایی بوده که زادگاه شاخه‌های مختلف هنر و دانش محسوب می‌شود.
 
مسجد یونس پیامبر (ع) در شهر موصل عراق و نزدیک دیوارهای نینوا واقع بود که به طور کامل تخریب شد. گفته می‌شود این مسجد محل دفن حضرت یونس (ع)، پیامبری است که در قرآن و انجیل به زنده ماندنش پس از خورده شدن توسط نهنگ، اشاره شده است. این مسجد در مکانی تاریخی که قدمت آن به هشت قرن پیش از میلاد برمی‌گردد، ساخته شد و سال‌های متمادی میزبان زائران بسیاری از ادیان و کشورهای مختلف بود.
 
پیروان مسلک صوفی، زیارتگاه‌هایی را در «آلپو» سوریه بر سر مزار بزرگان خود ساخته‌اند که داعش بسیاری از آن‌ها را از بین برد. مقام «شیخ عاقل المنبج» یکی از این مکان‌ها بود. به گفته برخی باستان‌شناسان، قبوری که بر سر راه قلعه «نجم» بودند، با بمب‌گذاری از بین رفتند.
 
باقی‌مانده شهر کهن «نمرود» (نیمرود) در حاشیه رودخانه «تیگریس» در جنوب موصل عراق وجود دارد که بخش‌هایی از آن توسط بولدوزرهای داعش نابود شد. شهر نمرود 13 قرن پیش از میلاد به عنوان پایتخت امپراطوری آشوری جدید بنا نهاده شد. گفته می‌شود ویژگی‌های شهر نمرود با شهر توراتی کالاح (کالخ) منطبق است. نمرود مساحتی حدود ۳۶۰ هکتار را در بر می‌گرفته است.
 
قصر «آشور بانیپال» پادشاه معروف آشوریان در این منطقه باستانی واقع است. تعداد زیادی از مجسمه‌ها و یادگاری‌های عتیقه آن دوران هنوز در همان مکان نگه داشته شدند. یونسکو حمله به نمرود را «جنایتی جنگی» خواند.
 
«موصل» دومین موزه بزرگ عراق است که چندی پیش محتویات ارزشمند حداقل دو اتاق آن با پتک و مته برقی‌های کوته‌فکران داعش از بین رفت. موزه «موصل» خانه یادگاری‌های شهر هترا و نینواست که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده‌اند. اگرچه کارشناسان اعلام کردند بسیاری از آثار تخریب‌شده نسخه‌های اصلی نبوده، یکی از مهم‌ترین گنج‌های موزه «موصل» طی حمله داعشی‌ها مفقود شده است؛ گاو بالدار قرن هفتمی که در دروازده نینوا قرار داشت.
 
موزه «موصل» به دلیل وجود آثار باستانی ارزشمند، یکی از مهمترین موزه‌ها در جهان به شمار می‌آید و هزاران قطعه باستانی و مجسمه‌های گوناگون که بیشتر متعلق به تمدن‌های آشوری و اکدی هستند، در آن نگهداری می‌شد. این دو تمدن هزاره اول و دوم پیش از میلاد بر بین‌النهرین حکومت می‌کردند.
 
داعش پیشتر نیز صدها کتاب و دست‌نوشته تاریخی کتابخانه ملی «موصل» را به این بهانه که "با آموزه‌های دین اسلام مطابقت ندارد" به آتش کشیده بود و این بخش از فرهنگ عراق و اسلام در آتش از جهل داعش سوخت.
 
هترا شهری 2300 ساله در جنوب موصل عراق است که قربانی حملات وحشیانه «داعش» شد؛ میراث فرهنگی این شهر به غارت رفت و بسیاری از آثار هنری و تاریخی‌اش تخریب شد. هترا از شهرهایی است که در فهرست یونسکو ثبت شده. معابدی که نماد زیبایی هنر عصر هلنیستی، معماری رومی‌ها و زیبایی‌های هنر شرقی هستند از دست زمان جان سالم به در بردند، اما نتوانستند از چنگال جهالت داعشی‌ها فرار کنند. این شهر در سال‌های 116 و 198 میلادی مورد حمله امپراطوری رم قرار گرفت، اما به برکت دیوارهای بلندش آسیبی به آن وارد نشد.
 
هترا یکی از معدود مناطق بجامانده از دوران اشکانی است. سرستون‌ها و سنتوری یونانی به‌جامانده در این بنا می‌تواند نشانه صلح ایران و یونان و تاثیرپذیری اشکانیان از فرهنگ یونانی باشد. شهر هترا گویا تا زمان شاهپور اول یا اندکی بعد از او نقشی در تاریخ بازی کرده است. کلمه حضر نام عربی شده Atra و Atraiدر یونانی، و Hatra در لاتینی و حطرا در کتیبه‌های مکشوف در خرابه‌های هترا است. هترا را نمی‌توان یک شهر کاملاً عرب دانست. بی‌گمان فرهنگ و زبان و ادیان آرامی و ایرانی در آن‌جا بیشتر از عوامل دیگر رواج داشت.
 
این مکان تاریخی در ساحل غربی رود فرات نزدیک مرز عراق و سوریه واقع است. شهر باستانی سومریان و اموریان در ۱۱ کیلومتری شمال شهرک امروزین ابوکمال جای گرفته. این شهر از 5000 سال پیش از میلاد مسکونی بوده و کاخ‌های فراوانی در آن ساخته شد تا این که حمورابی در سال ۱۷۵۹ پیش از میلاد آن را ویران کرد. مدارک موجود و تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد، پس از جمله داعش این منطقه به طور کامل غارت شده و بیش از 1200 چاله در محوطه آن حفر شده است.
 
قدمت بخش‌های باقی‌مانده ماری به 3000 سال پیش از میلاد برمی‌گردد. وقتی باستان‌شناسان در دهه 1930 حفاری در این مکان را شروع کردند، به مجموعه عظیمی از نقاشی‌ها و آثار هنری برخوردند. اما مهم‌ترین گنج این منطقه هزاران لوح گلین است که در آن‌ها سیستم اقتصادی، قانون و سیاسی ساکنان آن شرح داده شده است.
 
این دو تپه‌هایی باستانی در شمال‌شرقی سوریه هستند که توسط نیروهای تروریستی «داعش» به غارت رفته و تخریب شدند. در این منطقه مجسمه‌های بزرگ آشوری و عتیقه‌های باستانی به قدمت 3000 سال نگهداری می‌شود. اوایل سال 94 بود که خبر رسید نیروهای نظامی کرد، ایرانی و لبنانی این منطقه را از چنگ گروه داعش نجات داده‌اند.