گل علیه اردوغان

 رویای اردوغان مورد حمله ملایم رفیق گرمابه و گلستانش قرار گرفته است. رویایی که اردوغان را با عنوان رئیس‌جمهوری، همه‌کاره ترکیه می‌کند و این مستلزم تغییر نظام ترکیه از پارلمانی به ریاست‌جمهوری است.

اردوغان چند سالی است که این رویا را در سر دارد و برای همین موضوع نیز دو سال مداوم است که به‌دنبال جاده صاف کن می‌گردد تا راه را برای وی هموار کند.

روز جمعه اما رسانه‌های ترکیه نوشتند که عبدالله گل آشکارا ولی با لحنی ملایم به طرح رجب طیب اردوغان تاخته است. او گفته که برای تغییر سیستم در ترکیه باید جوانب احتیاط را رعایت کرد.

تحلیلگران همواره به این موضوع اشاره کرده‌اند که اردوغان و عبدالله گل یک تفاوت عمده با هم دارند. اردوغان در حالی که در اجرای طرح‌هایش بی‌پروایی بسیار از خود نشان می‌دهد، عبدالله گل سعی کرده میانه‌رو‌تر باشد و نگاهی محافظه‌کارانه‌تر به مسائل داشته باشد. این نگاه محافظه‌کارانه دوباره در برابر طرحی از دوست قدیمی خود نمودی عینی پیدا کرده است.

رئیس‌جمهوری سابق ترکیه می‌گوید: «اگر سیستم ریاست‌جمهوری به مساله‌ای برای بحث تبدیل شده است، باید با احتیاط با آن برخورد کرد. باید تعادل و توازن مربوط به این سیستم را به‌صورت واضح و شفاف روی کاغذ بیاوریم.»

این سخنان اما روی دیگر هم دارد. به اعتقاد ناظران سیاسی، شکاف در درون حزب عدالت و توسعه در حال عمیق شدن است. عبدالله گل و طرفدارانش از ابتدا نیز خواستار تغییر نظام پارلمانی نبوده‌اند و گاهی اوقات در زمانی که وی بر مسند ریاست‌جمهوری نشسته بود، ترمزی بر سیاست‌های اردوغان محسوب می‌شد. این شکاف‌ها در زمان انتخابات ریاست‌جمهوری ترکیه که برای نخستین‌بار با رای مردم رئیس‌جمهوری انتخاب می‌شد، به‌قدری عمیق شد که اپوزیسیون حزب عدالت و توسعه، به عبدالله گل پیشنهاد داد از جانب آنها نامزد ریاست‌جمهوری ترکیه شود. هر چند وی دست رد به این پیشنهاد زد اما حاضر نشد در رکاب اردوغان هم قرار گیرد.

پیش از این گفته می‌شد اردوغان و عبدااله گل قصد دارند از تئوری پوتین- مدودف استفاده کنند تا محدودیت‌های دوره‌ای نخست‌وزیری اردوغان برداشته شود تا وی برای یک دوره رئیس‌جمهوری ترکیه شود و پس از طی دوره با جابه‌جایی دوباره به کاخ دولما باغچه‌سی، یعنی دفتر نخست‌وزیری باز گردد. اما اردوغان ترجیح داد از دوست سابق خود چشم‌پوشی کند و از احمد داووداغلو، وزیر سابق امور خارجه ترکیه برای این منظور دعوت به کار کند.

احمد داووداغلو، در ترکیه به‌عنوان پلی برای رویای اردوغان مطرح شده است. او روز پنج‌شنبه در جلسه حزب عدالت و توسعه نیز به موضوع تغییرات احتمالی اشاره کرد و باز هم بر آمادگی ترکیه بر تغییر سیستم این کشور پای فشرد. احمد داووداغلو، درباره مزایای تغییر سیستم ترکیه گفت: «ما سیستم ریاست جمهوری را به‌عنوان مدلی از کشورداری می‌دانیم که در چارچوب قانون ‌اساسی آزاد است و در آن قوه مجریه و قوه مقننه به‌صورت موثری مستقل هستند و مکانیسم‌های توازن و تعادل دموکراتیک و تفاوت‌های اجتماعی نیز وجود دارند.»

در ترکیه جدا از عبدالله گل، اپوزیسیون نیز مخالف تغییر این سیستم است. کمال کلیچداراغلو، رهبر حزب اپوزیسیون این کشور می‌گوید تغییر سیستم یک عایدی بیشتر برای ترکیه ندارد: «دیکتاتوری». او بارها از اردوغان با این عنوان یاد کرده است. حتی گاهی سخنان دو رقیب دیروز، یعنی کلیچداراغلو و عبدالله گل شبیه هم می‌شود و به یک شکل از سیستم حکومتداری وی انتقاد می‌کنند تا جایی که گل نسبت به سخنرانی‌های تفرقه‌آمیز اردوغان هشدار می‌دهد و می‌گوید: «قطب‌گرایی باید متوقف شود. جو و اوضاع موجود در کشور باید عادی شود و دستیابی به این موارد آنچنان که باید دشوار نیست.»