پیمان استراتژیک ایران و افغانستان شاید وقتی دیگر

فرارو- فصل تازه‌ای از روابط ایران و افغانستان در پیش است؛ فصلی که آغاز آن با سفر اشرف غنی احمد زی رییس جمهوری جدید این کشور به ایران رقم خواهد خورد.

به گزارش فرارو، محمد جواد ظریف، وزیرخارجه جمهوری اسلامی ایران امروز در راس هیاتی دیپلمایک راهی کابل شد تا ضمن ملاقات با برخی مقامات کشور افغانستان، از جمله رییس جمهوری این کشور، دعوتنامه رسمی حسن روحانی برای سفر او به ایران را تسلیم کند.

این نخستین سفر یک مقام دولتی از ایران به افغانستان از زمان تشکیل دولت جدید در این کشور محسوب می‌شود.

تاکنون روابط ایران و افغانستان تا حدود زیادی زیر سایه تحولات داخلی در این کشور قرار گرفته بود و به همین دلیل از زمان معرفی رییس جمهور جدید این کشور پس از حامد کرزی، تحول جدی و جدیدی در روابط دو کشور بروز پیدا نکرده بود.

پس از گذشت بیش از 100 روز از معرفی رییس جمهوری جدید در افغانستان، تازه هفته گذشته فهرست وزرای پیشنهادی برای کسب رای اعتماد به پارلمان این کشور معرفی شده بود.

در حالی در سه ماهه گذشته در روابط دو کشور در سطوح بالا تحرک جدی بروز پیدا نکرده است که وجود زمینه های متعدد همکاری میان ایران و افغانستان و هم چنین روی کار آمدن دولت های جدید در هر دو کشور، امکان ادامه و گسترش همکاری بیش از پیش را فراهم آورده بود.

ایران در طول سال های اخیر، همواره تلاش کرده است که مانع از بروز جنگ های داخلی و بی ثباتی در افغانستان شود و در این زمینه با جامعه بین المللی برای مبارزه با طالبان و یافتن راه حل سیاسی برای حل بحران افغانستان همکاری کرده است.

ایران مکرراً اعلام کرده است که حامی حکومت مشروع و منتخب مردم در افغانستان است؛ حکومتی که بتواند استقلال و حاکمیت این کشور را از طریق حضور و مشارکت خود افغان ها (افغانی‌سازی افغانستان) در بخش های مختلف و گفتگوهای درون افغانی تأمین کند. نمونه ای از این رویکرد حداقل در انتخابات ریاست جمهوری اخیر افغنستان بروز پیدا کرد.

با وجود آنکه ترجیح جمهوری اسلامی ایران پیروزی عبدالله عبدالله در انتخابات ریاست جمهوری این کشور بود که در جریان اعتراضات به اعلام نتایج انتخابات هم به طور تلویحی از عبدالله حمایت شد به طوری که وزارت خارجه ایران با صدور بیانیه ای رسمی خواستار انتقال قدرت بر مبنای "آرای پاک" مردم شد؛ عبارت‌هایی که نشان از پشتیبانی تلویحی از عبدالله عبدالله داشت، در نهایت با افزایش تنش در افغانستان، ایران هم از تشکیل دولت وحدت ملی به ریاست اشرف غنی احمد زی حمایت کرد.

شاید همین حمایت تلویحی از عبدالله سبب شد که در طول سه ماه گذشته، رییس جمهوری افغانستان برای سفرهای خارجی خود مقاصد دیگری غیر از ایران را برگزیند.

پیمان استراتژیک ایران و افغانستان در فصل جدید روابط دو کشور

با این حال به نظر می رسد که با پیشگامی جمهوری اسلامی ایران برای ارتقا روابط دوجانبه و ارسال دعوت نامه رسمی برای سفر رییس جمهوری افغانستان به ایران فصل جدید از روابط دو کشور رقم بخورد.

فصلی که احتمالا در آن دو کشور پای امضای پیمان استراتژیک خواهند نشست. اوسط دی ماه سال جاری، «نظیف‎الله سالارزی» سخنگوی رئیس جمهور افغانستان گفته بود، در آینده‌ای نزدیک امضای پیمان استراتژیک کابل و تهران در زمینه‌های مبارزه مشترک با تروریسم، چگونگی روند صلح، گسترش روابط اقتصادی و ترانزیتی، همچنین مبارزه با قاچاق مواد مخدر و رسیدگی به مشکلات مهاجرین امضا خواهد شد.

به گفته او یکی از موضوعاتی که در سفر اخیر «حنیف‌اتمر» مشاور امنیت ملی رئیس جمهور افغانستان به ایران مطرح شده بود امضای پیمان استراتژیک کابل و تهران در سفر غنی به ایران بود.

بر اساس آنچه پیش از این خبرگزاری های داخلی اعلام کرده بودند، در سفر اشرف‎غنی به ایران موضوع صلح اولویت داشته و امضای پیمان استراتژیک که چندی پیش از سوی مقام‌های ایرانی در زمان ریاست جمهوری حامد کرزی پیشنهاد شده بود، اکنون پس از بازنگری توسط اشرف غنی امضا خواهد شد.

پس از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در ایران و پیروزی حسن روحانی، حامد کرزی، رییس جمهوری وقت افغانستان، از جمله نخستین مقامات خارجی بود که به تهران آمد. روسای جمهور دو کشور مذاکراتی را برای امضای توافقنامه جامع دوستی و همکاری یا پیمان استراتژیک آغاز کردند.

سفر کرزی به تهران نخستین سفر خارجی او پس از برگزاری لویه جرگه مشورتی بود که از رییس جمهوری افغانستان خواسته بود توافقنامه امنیتی با آمریکا را امضا کند. کرزی در افتتاحیه این جرگه گفته بود که ایران به صراحت با توافقنامه مخالفت است.

کرزی تا زمانی که به عنوان رییس جمهور سر کار بود از امضای توافقنامه با آمریکا سر باز زد. توافقنامه امنیتی افغانستان و آمریکا پس از معرفی اشرف غنی احمد زی به عنوان رییس جمهوری جدید به سرعت به امضا رسید.

اشرف غنی بعد از امضای توافقنامه امنیتی با آمریکا، تا پیش از آنکه برنامه ای برای سفر به تهران داشته باشد رغبتی برای امضای پیمان استراتژیک با ایران از خود نشان نداد. به نظر می رسد او ملاحظاتی در مورد این پیمان دارد و خواستار بازنگری در این پیمان نسبت به آنچه در دوره کرزی مورد بررسی روسای جمهور دو کشور قرار گرفته بود شده است.

بر این اساس اشرف غنی در صورت اعمال برخی تغییرات حاضر به امضای این پیمان خواهد بود. البته بعید است در سفر آتی او شاهد امضای چنین پیمانی میان روسای دو کشور باشیم.

رییس جمهوری افغانستان در گفتگو با روزنامه اعتماد دراین باره گفت: امضاي اين توافقنامه زمان مي‌برد البته نقاط بنيادين همكاری معين شده اما جزييات اداری كار زمان بری است. هدف ما از تلاش براي امضاي اين توافقنامه مشخص است و آن هم اين است كه مي‌خواهيم برنامه همكاری چندجانبه با ايران داشته باشيم. ابعاد اين همكاري‌ها بايد مشخص شود تا هم از نگاه فنی و تكنيكی بررسي‌های منسجم صورت گيرد و هم برآوردهای سياسی لازم. هدف سياسی از امضای اين توافقنامه مشخص است. ما همكاری نيك و مداوم و پايدار با ايران مي‌خواهيم. تبديل كردن اين هدف در قالب يك موافقتنامه مشخص اندكي زمان بر است.»

به گفته او «اگر وضعيت عادی بود امضاي اين توافقنامه زودتر انجام می‌شد اما ما بايد كارهای مختلف را همزمان انجام دهيم. در اين چارچوب اميدوار هستيم كه در مدت معين بتوانيم موافقتنامه را به اجماع و امضا برسانيم.»