حرف اول و آخر ایران

فرارو- برنامه موشکی ایران غیر قابل مذاکره است؛ این پاسخ اول و آخر جمهوری اسلامی ایران به 6 کشور عضو گروه 1+5 است.

به گزارش فرارو، امیر دریابان علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی، صبح امروز در حاشیه بازدید از نمایشگاه دستاوردهای پدافند هوایی که در دانشگاه پدافند انجام شد، با حضور در جمع خبرنگاران گفت: تستها و بُردهای موشکی ایران متناسب با تهدیدات است و هیچ انحرافی به سمت سلاح های غیر متعارف ندارد.

وی تاکید کرد: این موضوع از سوی بیگانگان «نظارت بردار» نبوده و نیست.

در آخرین دور مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5، پس از ظرفیت برنامه هسته ای ایران و تحریم ها، برنامه موشکی ایران هم یکی از مهمترین موانع دستیابی دو طرف به توافق جامع و نهایی بود.

پس از پایان مذاکرات ایران و گروه 1+5 در "وین9" و توافق دو طرف روی تمدید مذاکرات تا 7 ماه دیگر به جای توافق جامع و نهایی، گمانه زنی های متفاوتی درباره عوامل عدم حصول توافق در این مذاکرات مطرح شد.

بسیاری از گمانه زنی ها حول محور سه اختلاف اصلی دو طرف یعنی ظرفیت غنی سازی ایران و تعداد سانتریفیوژهای فعال پس از توافق جامع و تعیین سرنوشت تحریم های اعمال شده علیه ایران و مدت زمان اجرای توافق جامع بود.

در اختلاف نخست یعنی تعداد سانتریفیوژها از یک سو جمهوری اسلامی ایران تاکید بر حفظ حدود 9 هزار دستگاه فعال فعلی خود دارد این در حالی است که غربی ها به خصوص آمریکایی ها تا پیش از مذاکرات وین خواستار فعال ماندن نیمی از آن بودند که در نهایت هم معلوم نشد که در آخرین دور مذاکرات دو طرف توانستند روی تعداد دستگاه های فعال در ایران به توافقی دست پیدا کنند یا خیر.

اما تعیین سرنوشت تحریم های اعمال شده علیه ایران اختلافی مهمتر از اختلاف نخست میان ایران و گروه 1+5 عنوان شده بود. تحریم هایی که از یک سو جمهوری اسلامی ایران بر "لغو" کامل آن تاکید دارد و از سوی دیگر غرب از جمله آمریکا خواستار "تعلیق" آن ها است.

این در حالی است که در مقدمه توافق ژنو3 موسوم به "برنامه اقدام مشترک" تاکید شده است که "هدف این مذاکرات رسیدن به یک راه حل جامع ... این راه حل جامع شامل یک فرایند متقابل و قدم به قدم می‌باشد و به رفع همه جانبه تمامی تحریم‌های شورای امنیت، تحریم‌های چندجانبه و تحریم‌های ملی مربوط به برنامه هسته‌ای ایران می‌انجامد."

با این وجود با نزدیک شدن به توافق جامع، غربی ها نظر دیگری را برای تعیین سرنوشت تحریم های اعمال شده علیه ایران مطرح کرده اند که مغایر با آن چیزی است که در برنامه اقدام مشترک توافق شده بود.

طی چهار روز گذشته عمده رایزنی ها به گفتگو حول این دو موضوع در جریان بوده هر چند زمان اجرای توافق جامع نیز از جمله اختلافات دو طرف بوده است.

با این حال پس از مذاکرات وین، ابتدا برخی رسانه های عربی و بعد طرح نقل قولی از محمد جواد ظریف، حکایت از آن داشت که اختلاف دیگری که گمان می شد دو طرف برای عدم طرح آن به توافق رسیده اند، مانع از دستیابی به توافق جامع و نهایی شد و آن "برنامه موشکی ایران" است.

ابتدا وبگاه خبری-تحلیلی «الوقت» بود که پنجشنبه گذشته به نقل از منابع خود مدعی شد که درخواست جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در مذاکرات «مسقط» و «وین» درباره طرح موضوع توان موشکی ایران، باعث شد که مذاکرات اخیر وین به نتیجه نرسد.

«الوقت» نوشت: منابع مطلع از مذاکرات هسته ای میان ایران و گروه 1+5 گفتند که برنامه کاری جان کری وزیر امور خارجه آمریکا در مذاکرات مسقط محدود به مطرح کردن مسئله موشکی ایران بود، و حتی نپذیرفت که به موضوع هسته ای و مسئله رفع تحریم ها بپردازد.

این منابع همچنین گفتند که کری از محمد جواد ظریف وزیر خارجه ایران خواست که این موضوع مورد بررسی قرار بگیرد اما ظریف با رد این موضوع و اشاره به توافق ژنو، تاکید کرد که مذاکرات محدود به موضوع هسته ای و رفع تحریم های غربی از ایران است.

روزنامه «الرأی» کویت مدعی شد که آمریکا از جمهوری اسلامی ایران خواسته است که اجازه بدهد از کارخانه‌های نظامی این کشور بازدید کند.

این روزنامه کویتی به نقل از این منابع که به هویت آنان اشاره نکرد، نوشت که «آمریکا و شرکای اروپایی آن، از جمهوری اسلامی ایران خواسته‌اند که اجازه بدهد - نه فقط هسته‌ای- بلکه از کارخانه‌های تسلیحات نظامی نیز بازدید کنند».

پس از آنکه محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران، دیروز (شنبه ۷ آبان) با حضور در جلسه غیرعلنی مجلس شورای اسلامی، گزارشی از مذاکرات اخیر وین برای حل مناقشه هسته‌ای را به نمایندگان ارائه کرد، غلامعلی جعفرزاده ایمن‌آبادی، نماینده رشت در مجلس، به نقل از ظریف خبر داد که طرفین بر سر ۶ موضوع اختلاف نظر داشتند که مهمترین آنها را فاصله بین لغو تحریم‌ها و افزایش تعداد سانتریفیوژها بوده است.

جعفرزاده همچنین از ظریف نقل کرد که « ایران هیچگاه اجازه نداد طرف مذاکره‌کننده موارد خارج از دستور از جمله حقوق بشر و برنامه موشکی را مطرح کند».

پس از توافق ژنو میان ایران و گروه 1+5، موسوم به برنامه اقدام مشترک، سطح توقع طرف غربی نسبت به پاسخگویی ایران به نگرانی های آنها افزایش یافت.

بر همین اساس از دور تازه مذاکرات هسته ای ایران و 1+5 به منظور دستیابی به توافق جامع در وین، برخی مقامات آمریکایی مدعی شدند که در جریان این مذاکرات درباره نگرانی ها پیرامون برنامه موشکی ایران هم گفتگو خواهد شد.

مقام‌های آمریکایی مدعی اند چون، یکی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل که در سال ۲۰۱۰ به تصویب رسید، ایران را از دنبال کردن هر نوع برنامه موشک‌های بالستیک منع کرده بنابراین ضروری است در توافق جامع که قرار است تمام تحریم ها و قطعنامه ها علیه ایران لغو شود نسبت به این درخواست قطعنامه پاسخی دهد.

با این حال هیات مذاکره کننده هسته ای ایران با تاکید بر این که قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد چون به بهانه برنامه هسته ای ایران اعمال شده است، وقتی نگرانی ها از بابت این برنامه رفع شود اساسا این قطعنامه ها عملا فاقد موضوعیت می شود و ضرورتی ندارد که ایران بخواهد نسبت به آن پاسخی دهد، تاکنون مانع از ورود غربی ها به بحث توان موشکی ایران در مذاکرات شده اند.

با این حال همانطور که موضع ایران در این باره قاطع و مشخص است، آمریکایی ها هم قاطعانه خواستار آن است که ایران نسبت به رفع نگرانی ها حول محور برنامه موشکی‌اش اقدام کند.

پیش از این یک مقام ارشد دولت آمریکا ضمن ابراز امیدواری درباره آینده مذاکرات هسته‌ای ایران و غرب گفت که واشنگتن همچنان «نگران موشک‌های بالستیک ایران» است که «تهدیدی برای کشورهای حوزه خلیج فارس» به شمار می‌روند.

این سخنان، دلایل ورود رسمی عربستان به مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 و سفر سعود الفیصل وزیر خارجه این کشور در به وین و همچنین تماس های متعدد وزیر خارجه آمریکا با کشورهای عرب منطقه در در جریان مذاکرات و آگاه کردن آنها از روند مذاکرات را توجیه می کند.

هفتم اردیبهشت ماه هم فرانک رُز، یکی از معاونان وزیر امور خارجه آمریکا، مدعی شد که واشینگتن «به شدت» متوجه نگرانی کشورهای حوزه خلیج فارس از بابت ایران بوده و قصد داشته است به این کشور‌ها کمک کند تا یک سپر دفاع موشکی راه‌اندازی کنند که تمامی حوزه خلیج فارس را پوشش دهد.

این در حالی است که گرگ تيلمن، تحليلگر پيشين کميته اطلاعات سنا و وزارت امور خارجه آمريکا و از پژوهشگران موسسه تحقيقاتی كنترل تسليحات در واشنگتن همان زمان در پاسخ به این ادعا و تاکید آمریکا بر گنجاندن موضوع توان موشکی ایران در مذاکرات طی یادداشتی اعلام کرد که آمریکا باید " بحث موشکی را از مذاکرات هسته‌ای خط بزنید."

او در این یادداشت تاکید کرده بود:« قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل اما موضوعیت ندارد. قطعنامه 2010 با افزایش فهرست تحریم های قبلی، نگرانی های خاص آن زمان در مورد ناکامی ایران در پایبندی کامل به تعهدات پیمان منع گسترش سلاح های هسته ای بود. زمانیکه ایران در حال افزایش توانمندی خود برای تولید مواد هسته ای بود و در عین حال از مذاکرات جدی امتناع می کرد، منطقی بود که آمریکا (و دیگر کشورها) به دنبال اعمال محدودیت بر توانمدی هسته ای موشک های ایران باشند.

با این حال پیگیری گنجاندن ممنوعیت موشکی در یک توافق هسته ای، چشم بستن به روی تحولات چشمگیری است که طی سه سال اخیر رخ داده است. ممنوعیت فعالیت های موشکی هرگز قرار نبوده که دائمی باشد؛ این ممنوعیت ابرازی برای دستیابی به یک هدف بود- دستیابی به آشکاری رعایت و شفافیت مسائل. تبدیل کردن این مسئله به پیش شرط دستیابی به یک توافق نهایی هسته ای به مذاکرات ضربه خواهد زد.»

با این وجود به نظر می رسد که بی توجه به این توصیه ها آمریکایی ها در مذاکرات هنوز ساز خود را می زنند گو اینکه برای این ساز حداقل از جانب ایران گوش شنوایی وجود ندارد و جمهوری اسلامی  همچنان بر همان موضع سابق خود یعنی غیر قابل مذاکره بودن توان موشکی اش پافشاری می کند.