جدایی‌هایی که هیچ‌گاه ثبت نمی‌شود

طلاق عاطفی رویدادی است که در هیچ جا ثبت نمی‌شود و نمود عینی ندارد اما خطرناک‌ترین نوع طلاق بوده که ممکن است تا جدایی همیشگی و طلاق ثبتی رشد کند. این نوع طلاق بیشتر در خانواده‌هایی که به علت مسائل سنتی و عقاید خاص و برخی باورهای نادرست و نگرش‌های منفی را دارند، شکل می‌گیرد.

 

سال‌هاست که درباره احساساتشان نه با هم صحبت کرده و نسبت به میزان علاقه و محبت به هم دیگر بیگانه هستند و هیچ کدام نمی‌داند دیگری چه دوست دارد و از چه چیزی خوشحال می‌شود!

 

زندگی به روزهای عادی تبدیل شده، زندگی که در ذهن هر کدام از زوج‌ها رویایی بود از عشق و محبت و با هم بودن و عشق ورزیدن به یکدیگر و زیباترین لحظات را با یکدیگر رقم زدن و معنا گرفتن با بودن در کنار هم.

 

اما رفته رفته و ندانسته از یکدیگر فاصله گرفته‌اند و روز به روز این فاصله بیشتر و بیشتر می‌شود تا جایی که حتی ازدواجشان را نیز از یاد می‌برند.

 

‌اما اگر کمی تامل کنند، بدون شک خواهند فهمید منشا و سرآغاز این همه بی عاطفگی از چند مشاجره بر سر مسائل ریز و کوچک آغاز شد و الان با بی‌تفاوتی نسبت به همدیگر به مقوله‌ای بالاتر از مشاجره که طلاق عاطفی نامیده می‌شود، تبدیل شده است.

 

متاسفانه این نوع طلاق بیشتر در خانواده‌هایی که به علت مسائل سنتی و عقاید خاص و برخی باورهای نادرست و نگرش‌های منفی را دارند، شکل می‌گیرد.

 

در این شرایط نگران کننده و آسیب‌زا علاوه بر وارد شدن ضربه‌های روحی و روانی به زوج‌ها زنان به دلیل عواطف و احساساتشان بیشتر در معرض آسیب روحی قرار دارند.

 

محسن مروی رئیس انجمن مددکاران اجتماعی خراسان جنوبی گفت: طلاق عاطفی به سردی روابط میان زن و شوهر گفته می‌شود که در این رابطه ضعف ارتباط احساسی و عاطفی منجر به سردی تمام روابط یک زوج می‌شود.

 

وی افزود: وجود این مشکل در یک رابطه موجب بی‌مهری و کم شدن انرژی‌های مثبت شده و زوجین در بیگانگی دنیای یکدیگر برای همیشه گم می‌شوند و برای هم فقط یک هم‌خانه‌ای که به هم عادت دارند، باقی می‌مانند.

 

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی خراسان جنوبی گفت: با این فاصله گرفتن روحی از هم، هر کدام در خلوت خود دیگری را به بی‌مهری و عدم درک متقابل متهم می‌کنند.

 

مروی اظهار کرد: در بین جامعه‌شناسان و نظریه‌پردازان "پل هانان" طلاق عاطفی را اولین مرحله فرایند طلاق می‌داند که بیانگر رابطه زناشویی رو به زوال است که احساس تلخ بیگانگی جایگزین آن شده است. او در عقایدش نوشته؛ شاید زن و شوهر تا پایان عمر مانند یک گروه اجتماعی در کنار هم بمانند، اما جاذبه اعتماد طرفین در دره عمیق فاصله سقوط کرده است.

 

وی ادامه داد: در واژه‌نامه روانشناسان درمانگر، طلاق عاطفی را به نام‌های طلاق روحی، طلاق خاموش و یا زندگی زناشویی خاموش تعبیر می‌کنند.

 

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی خراسان جنوبی افزود: اگر با دید الهی-فرهنگی به مسئله طلاق عاطفی نگاه کنیم، مشخص می‌شود که این معظل اجتماعی سوغات دنیای غرب و به ظاهر متجددی است که چون شیری گرسنه در کمین آرامش خانواده‌ها‌ست و خانواده را به پرتگاهی سوق می‌دهد که شاید سال‌های سال فقط به خاطر قبح طلاق، جایگاه اجتماعی و وجود فرزند مجبور به تحمل یکدیگر شوند.

 

مروی گفت: اگر چه آمار دقیقی از طلاق عاطفی در دست نیست، اما با تغییر سبک زندگی‌ها می‌توان گفت‌ اگر آمار رسمی از این معضل منتشر شود، زلزله‌ای بزرگ دیوار زندگی مشترک بسیاری از خانواده‌ها را به لرزه در می‌اندازد.

 

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی خراسان جنوبی تصریح کرد: از دید روانشناسان اجتماعی طلاق عاطفی از طلاق رسمی بسیار خطرناک‌تر است، چون در طلاق فیزیکی خانواده و فرزندان تکلیف خود را می‌دانند، اما در طلاق عاطفی که بیشتر دامن گیر قشر تحصیلکرده است وضعیت فرق می‌کند.

 

وی اظهار کرد: نردبان آمارها نمایشگر این است که درصد قابل توجهی از خانواده‌های تحصیلکرده از این بیماری خاموش رنج می‌برند و تعاملات خانوادگی آن‌ها در پیام‌های ضبط شده روی موبایل و یادداشت‌های کوچک روی یخچال خلاصه می‌شود.

 

رئیس انجمن مددکاران اجتماعی خراسان جنوبی گفت: اگر در زندگی سخت و ماشینی این زوج‌ها کمی سَرَک بکشیم در می‌یابیم که این اتفاق می‌تواند به صورت یک طرفه یا دو طرفه و به مرور زمان رخ دهد.

 

مروی ادامه داد: زمانی که کشش، علاقه و عاطفه رنگ باخته باشد، کم‌کم زوجین وارد بعد جدیدی از زندگی می‌شوند که کانون گرم خانواده به زمین فوتبال شبیه شده و همسرانی که قرار بود روزگاری در آرامش مانند داستان‌های لیلی و مجنون زندگی کنند، اکنون هر کدام پا به توپ اشتباهات یکدیگر می‌زنند تا بتوانند گل بیشتری به ثمر بنشانند و پیروز این رقابت سخت و نفس‌گیر شوند.

 

وی خاطرنشان کرد: در این شرایط زوجین در ظاهر زیر یک سقف هستند و در مهمانی‌ها نیز خوشبخت‌ترین زوج معرفی می‌شوند، اما هیچ کس خبر ندارد که این زوج روزها‌ یا شاید ماه‌هاست که با هم صحبت نمی‌کنند.

 

حکیمه بهمن‌زاده یک کارشناس حقوق در خراسان جنوبی نیز در گفت و گو با ایسنا با بیان اینکه طلاق عاطفی، رویدادی خاموش است که هیچگاه ثبت نمی‌شود، گفت: در جامعه ایران اگر با آمارهای طلاق مواجه می‌شویم در کنار آن آماری بزرگترریال اما کشف نشده به طلاق عاطفی اختصاص دارد.

 

بهمن‌زاده گفت: در گام نخست باید علت بوجود آمدن آن را بررسی و ریشه‌یابی کرد تا بتوان این مشکل را رفع کرد.

 

وی افزود: هر آنچه که ارتباط عاطفی و صمیمانه میان زن وشوهر را تقویت می‌کند، مانند ابراز محبت کلامی می‌تواند در راستای پیشگیری از طلاق عاطفی و بعد از آن در راستای باز شدن این گره خانوادگی موثر باشد.

 

این کارشناس حقوق اظهار کرد: اطرافیان نیز نقش مهمی در این زمینه دارد و با بزرگ جلوه دادن برخی از اختلافات نه چندان مهم میان زن و شوهر بر این مسئله دامن می‌زنند.

 

بهمن‌زاده افزود: اگر افراد روحیات همسر خود را بشناسند و بدانند چه چیزی برای شریک زندگیشان مهم است و به آن توجه نشان دهند، ارتباط بینشان هر روز مستحکم‌تر شده و طلاق عاطفی رخ نخواهد داد.

 

وی ادامه داد: همانطور که صاحبنظران می‌گویند آرامش روانی فرزندان در گرو اطمینان آنان از وجود علاقه میان والدین است، در طلاق عاطفی چون فرزندان بالاخره متوجه روابط سرد پدر و مادر خود می‌شود، آرامش خاطر و تمرکز خویش را از دست داده که این موضوع علاوه بر اینکه بر روند تحصیلی آنان تاثیر می‌گذارد، از آنان افرادی پرخاشگر ساخته که ممکن است در آینده به افرادی تبدیل شوند که توان سازگاری کمتری با همسالان خود دارند.

 

این کارشناس حقوق گفت: نکته‌ای که در خصوص علت افزایش طلاق به نظر می‌رسد نبود تقوای درونی در افراد است، تنوع طلبی که ثمره هوسرانی است، سبب می‌شود افراد علی‌رغم اینکه شریک زندگی‌شان فرد شایسته‌ای است از او رضایت نداشته باشد و نتیجه‌اش از بین رفتن صمیمت‌ها و علاقه و رخ دادن طلاق عاطفی و یا قانونی است.

 

بهمن‌زاده افزود: البته نکته‌ای که باید به آن توجه کنیم این است همان طور که گفته شد بخشی از افراد که روابط سردی با همسرشان دارند، به علت نگاه جامعه و سخن مردم یا بخاطر فرزندان از جدایی و طلاق قانونی دوری کرده و به همان طلاق عاطفی رضایت می‌دهند که این موضوع در گذشته شایع‌تر بوده و امروزه چون قبح طلاق ریخته افراد کمتر ترجیح می‌دهند با فردی که روابط سردی با او دارند به هر علت "حتی سخن مردم یا فرزندان" زندگی کنند و به جدایشان رسمیت می‌دهند، هرچند هنوز هم دلایل نوظهوری برای رخ دادن طلاق عاطفی وجود دارد.

 

بهناز زال کارشناس ارشد روانشناسی در خراسان جنوبی نیز گفت: طلاق عاطفی به جدایی زن و شوهر از نظر احساسی گفته می‌شود که در عین حال که زندگی مشترک پابرجاست و زوجین باهم زندگی می‌کنند، اما از نظر عاطفی نقطه اشتراکی نداشته و به سردی باهم برخورد می‌کنند.

 

وی افزود: این نوع جدایی زمانی شکل می‌گیرد که در رفتار زوجین و ارتباطشان عواطف جریان نداشته و بهم علاقه‌ای ندارند و نسبت به هم بی‌تفاوت شده و توجهی بهم نشان نمی‌دهند.

 

این کارشناس ارشد روانشناسی اظهار کرد: زمانی در این شرایط احترام و اعتماد کمرنگ شده و دلزدگی از زندگی زناشویی افزایش می‌یابد، اختلاف سلیقه‌ها و تفاوت عقاید پررنگ‌تر شده و آسیب‌هایی برای خانواده به همراه دارد.

 

زال ادامه داد: طبق تحقیقات به عمل آمده طلاق عاطفی زمانی روی می‌دهد که زوجین به هر دلیلی از هم دور می‌شوند و توجه آنها نسبت به هم کمرنگ می‌شود.

 

وی تصریح کرد: اغلب بعد از ورود اولین فرزند زوجین از هم بیشتر فاصله می‌گیرند چون مجبورند توجه خود را به سمت شرایط جدید سوق دهند و این امر مشغله آنها را افزایش داده و باعث می‌شود کمتر باهم ارتباط برقرار کنند، هرچه دغدغه‌های زوجین بیشتر باشد، احتمال بروز طلاق عاطفی بیشتر می‌شود.

 

زال اظهار کرد: در ابتدای ازدواج به دلیل اینکه زوجین دوره رمانتیک زندگی را سپری می‌کنند این پدیده کمتر روی می‌دهد، اما هرچه از ازدواج می‌گذرد و تعداد فرزندان بیشتر می‌شوند، زوجین تعارضات بیشتری را تجربه می‌کنند، درصورتی‌که نتوانند با این تعارضات برخورد مناسبی داشته باشند، از هم دور‌تر شده و احتمال طلاق عاطفی افزایش می‌یابد.

 

این کارشناس ارشد روانشناسی با بیان اینکه کشف علت جدایی عاطفی و نقش هریک از زوجین در این پدیده اولین قدم برای رفع مشکل است، گفت: چراکه ریشه این پدیده به نوع تعامل و ارتباط زوجین برمی‌گردد.

 

زال افزود: یادگیری مهارت ارتباط موثر و کاهش تعارض در زوجین و همچنین شیوه گفت وگوی مناسب بین همسران در پیشگیری از طلاق عاطفی نقش بسزایی دارد.

 

وی ادامه داد: زوجینی که دچار طلاق عاطفی می‌شوند باید سعی کنند شناخت بیشتری از همسرشان کسب کنند، از توقعات خود بکاهند و تلاش کنند با ایجاد صمیمیت و یادگیری مهارت حل تعارض رابطه بین خود و همسرشان را تغییر دهند، همچنین با مراجعه به مشاور از تکنیک‌های زوج درمانی برای کاهش اختلافات و فاصله ایجاد شده بهره ببرند.

 

این کارشناس ارشد روانشناسی درخصوص اینکه فرزندان طلاق عاطفی در معرض چه آسیب‌هایی قرار دارند، افزود: فرزندان طلاق عاطفی بیشتر در معرض آسیب‌های شخصیتی هستند و دعوای والدین موجب نگرانی آنها می‌شود.

 

زال گفت: احساس ناامنی و سردرگمی، افت تحصیلی، مشکلات رفتاری و بیماری روانی مثل افسردگی از تاثیرات منفی این پدیده بر فرزندان است.

 

وی درخصوص علت روند افزایش طلاق عاطفی در جامعه نیز گفت: جامعه معاصر شرایط متفاوتی نسبت به قبل دارد که منجر به تغییر سبک زندگی خانواده‌ها شده است.

 

این کارشناس ارشد روانشناسی ادامه داد: زوجینی که در دنیای معاصر زندگی می‌کنند توقعات بیشتری دارند و به دلیل اینکه نقش‌های اجتماعی بیشتری را ایفا می‌کنند، آستانه تحمل کمتری دارند. زوجین وقت کمتری را باهم می‌گذارنند، چرا که ناچارند بخش عمده‌ای از فکرشان را معطوف گذران زندگی، امرار معاش و تامین رفاه خود کنند.

 

زال یادآور شد: اختلاف سلیقه و افزایش تفاوت دیدگاه‌هاتی زوجین دلایل دیگری است که باعث می‌شوند امروزه شاهد افزایش طلاق عاطفی باشیم.

 

مهدی عبدالرزاق‌نژاد، مدیر فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند نیز گفت: اگر سبک زندگی به خصوص اسلامی و ایرانی تنظیم شود، معتقدیم نه تنها از معضلات اجتماعی نجات خواهیم یافت، بلکه جلوی امر طلاق نیز گرفته خواهد شد، چرا که توجه به سبک زندگی اسلامی درمان بن بست‌های عاطفی است.

 

وی افزود: در سبک زندگی اسلامی بر زندگی انسان‌ها بر مبنای اقدام متقابل، حفظ نوع‌دوستی، انسان‌دوستی و بر مبنای اخلاق و رفتار همراه با گذشت و تفاهم توصیه شده و چنانچه در یک زندگی خانوادگی و اجتماعی این اصول به عنوان سیاست‌های پیش روی افراد در نظر قرار گیرد، می‌تواند جهت زندگی را به سمت یک زندگی آرام و در کمال امنیت و آسایش سوق دهد.

 

مدیر فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند با اشاره به اینکه سبک زندگی اسلامی در قرآن و فرمایشات اهل بیت(ع) گسترده و وسیع است، افزود: امید است جامعه اسلامی ما با دقت گذاشتن و حوصله به خرج دادن به دنبال این معرفت باشد تا ضمن آشنایی با سبک زندگی اسلامی به آثار و پیامدهای آن دست یابند.

 

عبدالرزاق نژاد اظهار کرد: شاید بتوان گفت یکی از عوامل موثر در پیدایش طلاق عدم آشنایی و درک درست از همسر و شریک زندگی است که این امر باید قبل از ازدواج و عقد به درستی در بین جوانان تبیین شود.

 

وی ادامه داد: کانون‌های مشاوره و کارگاه‌های معرفتی در این رابطه می‌تواند به تبیین اهداف، آرمان‌ها و الگوهای زندگی بپردازند.

 

مدیر فرهنگی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند خاطرنشان کرد: زوجین نیز باید قبل از عقد و ازدواج رسمی خود را موظف و ملکف به شناخت صیحیح در قالب این کانون‌ها نمایند تا زمینه ساز معرفت صحیح و پیشگری از امر خلاق فراهم شود.