نگران حبابی شدن بورس باشید

ركود بازار سكه و ارز، ‌خروج حجم زيادي پول ريسك ناپذير از بازار پولي به سوي بازار سرمايه كه بازاري پر از ريسك محسوب مي‌شود باعث شده شاخص بورس تهران در چشم برهم زدني ركوردهاي چشمگيري را تصاحب كند و بر قله‌هايي بايستد كه در تاريخ 47 ساله بورس مدت‌ها از آن ياد شود، اما اين همه ماجرا نيست، ‌بازار سرمايه هم مانند هر بازار ديگري بالا و پايين دارد چرا كه بازدهي 110 درصدي بازار سرمايه در مقايسه با ديگر بازارهاي بورس دنيا، ‌حتي كشورهاي همسايه، خود هشدار و اخطاري است بر اينكه ديريا زود حبابي به بزرگي 420 هزارميليارد تومان مي‌تركد و تبعاتي بسيار گسترده بر اقتصاد به جاي خواهد گذاشت.

شاهين شايان آراني در پاسخ به اين سوال كه دلايل حبابي بودن قيمت را چه مي‌دانيد، گفت: عدم تعيين نرخ صحيح سود بانكي، ‌عدم وجود فضا براي سرمايه‌گذاري اقتصادي و دورنماي مثبت ايجاد شده از مذاكرات كه بسيار چاشني رويا را نيز دارد، ‌از مهم‌ترين دلايلي است كه باعث شده بورس تهران از قيمت‌هاي عادله خارج شده و انتظارات واهي و سوداي عجيب و غريبي براي كسب سود بيشتر ايجاد شود كه تمام اين عوامل شاخص بورس تهران را به سوي حبابي شدن هدايت مي‌كند.


چرا اين همه سرمايه به سوي بازارسرمايه روان شده است؟
زيرا فضاي اقتصادي كشور ما براي جذب سرمايه بسيار محدود شده است، نرخ سود بانكي زير نرخ تورم موجب شده كه حجم قابل توجهي پول ريسك‌ناپذير به سمت بازار ريسك‌پذير بازار سرمايه سوق داده شود، ‌عدم مهندسي كردن درست نرخ سودها و از بين رفتن تعادل در جذب منابع از ديگر دلايل مهم محسوب مي‌شود كه اين چند عامل موجب شده بازار بورس ايران به سوي حبابي شدن برود، ‌اگرچه اين افزايش قيمت و رشد قيمت‌ها سهامداران و كارگزاران را خوشحال مي‌كند اما من اگر مسوول بورس بودم حتما از اين رشدهاي عجيب و غريب مي‌ترسيدم، نگران مي‌شدم و افتخار هم نمي‌كردم به اين پروازهاي بي‌محابا، زيرا افزايش بي‌رويه شاخص پيام بدي است و حكايت از تداوم ندارد.

به نظرشما آيا مسوولان بورسي مي‌توانند تداوم و ثبات اين نوع بازدهي را پيش‌بيني كنند؟
خير نمي‌توانند مسلما، بر اساس عرف بازدهي بازارسهام بايد 10 تا 25 درصد زير تورم باشد در حالي كه اين رقم در ايران 110 درصد است يعني 40 تا 50 درصد بازده اضافي بيش از عرف و استاندارد كه اين اصلا منطق ندارد و بايد پرسيد واقعا اين 50 درصد بازدهي اضافه چقدر ادامه خواهد يافت. دريك اقتصاد سالم منطق بازدهي بازار10 تا 30 درصد است و اگراين بازار دچار سقوط شود شوك بزرگي اتفاق مي‌افتد.

مسوولان بازار سرمايه اگربه دنبال سلامتي و پايداري و ثبات بازار سرمايه هستند نبايد بگذارند چنين شوك‌هايي رخ دهد.

بازده بورس روي تورم بورس چقدراست؟
تجربه ثابت كرده است بازده 60 تا 70 درصد روي نرخ تورم پايداري و تداوم خواهد داشت، اما 110 درصد خير، ادامه‌دار نخواهد بود و سرمايه‌گذاران بايد مواظب باشند.

آيا شما به عنوان يك كارشناس زبده بازار بورس حاضر به سرمايه‌گذاري در اين شرايط آن هم با سود بالا بوديد؟
خير من در شرايط كنوني به هيچ‌وجه حاضر به سرمايه‌گذاري نيستم، زيرا يكي از دلايلي كه سيگنال خطرناك بودن اين بازار را مي‌دهد شاخص قيمت به درآمد يا همان «پ برايي» است كه درحال حاضر روي عدد 5/7 ايستاده است درحالي كه عدد منطقي اين شاخص 4 تا 5/6 است، ‌درحالي كه عدد 5/7 خود سيگنالي است مبني براينكه اين شاخص از حد نرمال خارج شود و من درمجموع با وجود اين سود بالاو قيمت‌هاي خوب شرايط را نگران‌كننده ارزيابي مي‌كنم.

دراين ميان راه‌حل چيست؟
دراين ميان دولت يك وظيفه مهم دارد، ‌ايجاد تعادل ميان بازار پولي و سرمايه، ‌به عبارتي با اصلاح نرخ سود بانكي سرمايه‌هاي فراري از سيستم بانكي را دوباره به اين بازار برگرداند زيرا پرداخت سود زير نرخ تورم يك نوع سركوب مالي است و راه‌حل مهم و اساسي ديگر اين است كه به مردم آگاهي بدهيم به ويژه آنان كه در قالب سهامداران خرد و حقيقي يا همان‌ها كه پول‌هاي ريسك‌ناپذير خود را وارد بورس كرده‌اند و به آنها بگوييم كه اين بازار پرريسك است و قيمت‌ها بي‌جهت بالاست و به طور آگاهانه و با مطالعه سهام خريداري كنيد و در اين ميان مهم‌ترين و اصلي‌ترين وظيفه دولت اصلاح نرخ‌هاست.