تنها لهجه‌اش است که می‌تواند این فارسی‌زبان در غرب را از فارسی زبانان در
شرق متمایز کند. «آلن ایر» یکی از نام آشناترین مقامات آمریکایی در ایران
است. شاید به دلیل تسلطش بر زبان فارسی؛ این تسلط تنها در صحبت کردن و
نوشتن نیست، اشعار بسیاری می‌داند و ضرب‌المثل‌های فراوانی را از حفظ است.
حاضرجوابی و استفاده به موقع از اشعار و ضرب‌المثل‌ها او را نسبت به
دوستداران زبان فارسی در خارج از مرزهای ایران برجسته می‌کند. ایر، به غیر
از زبان فارسی مشغولیت‌های دیگری هم دارد؛ او سخنگوی فارسی‌زبان وزارت
خارجه آمریکاست. آنچه از این نام بر می‌آید این است که تمرکزش بیش از پیش
بر کشورهایی است که به زبان فارسی صحبت می‌کنند و در راس آن‌ها،
جمهوری‌اسلامی ایران. آلن ایر از جمله مقامات آمریکایی است که مباحث ایران
را از نزدیک دنبال می‌کند از جمله مذاکرات هسته‌ای.
همچون سنوات گذشته این
مقام آمریکایی همراه هیات مذاکره‌کننده آمریکا به ژنو آمده بود تا دور تازه
مذاکرات هسته‌ای همراه سایر کشورهای عضو گروه 1+5 با ایران را دنبال کند؛
مذاکراتی که قرار بود متفاوت از قبل برگزار شود که اتفاقا به گواه آلن ایر
این‌گونه هم شد. به گفته او «هرگز گفت‌وگوهایی اینچنین فشرده، مشروح،
بی‌پرده و رک و راست با هیات ایرانی نداشته‌ایم.»
یقینا یکی از دلایل آن
جدی بودن هیات مذاکره‌کننده ایران برای حل و فصل مساله هسته‌ای آن هم با
ارائه طرحی جامع است؛ طرحی که از سوی تهران تاکید شده است باید محرمانه
بماند اما بعضی رسانه‌ها در ایران و اسراییل ادعا می‌کنند محتوای آن دیگر
محرمانه نیست زیرا آمریکایی‌ها مهر محرمانه آن را شکسته‌اند. موضوعی که ایر
آن را تکذیب می‌کند و می‌گوید: «هیات مذاکره کننده دولت آمریکا هیچ
اطلاعاتی درباره جزییات این مذاکرات به هیچ رسانه‌ای ارائه نداده است.»
من شما را در کنفرانس خبری آقای ظریف در پایان نشست ژنو دیدم که با
دقت به اظهارات وزیر خارجه ایران گوش می‌دادید و یادداشت برمی‌داشتید. شما
در نشست‌های قبلی همچنین کاری را می‌کردید. آیا تفاوتی در بیان اظهارات
مذاکره‌کنندگان ارشد هسته‌ای سابق و فعلی ایران مشاهده کردید؟
در آن دو روز دیدارها در شهر ژنو، گفت‌وگوهای جدی، ماهوی و محتوایی بین
ایران و شرکای ما در گروه 1+5 داشتیم. این گفت‌وگوهای فنی همراه با جزییات و
در سطحی که تاکنون بی‌سابقه بود، صورت گرفت. ما درباره مراحل و اقدامات
لازمی که ایران باید در جهت رفع نگرانی‌های جامعه بین‌المللی درباره برنامه
هسته‌ای‌اش اتخاذ کند گفت‌وگو و تبادل‌نظر کردیم. اما بر کسی پوشیده نیست
که کارهای زیادی کماکان پیش روی ماست که باید انجامش دهیم. ما همیشه
گفته‌ایم این کار آسان و یک شبه نیست و طی این مسیر زمانبر است. مسائل مورد
بحث بسیار پیچیده، فنی و نیازمند تایید و راستی‌آزمایی هستند. هر توافق
نهایی باید به نحوی معنادار و قابل تایید به جامعه جهانی اطمینان کامل دهد
که برنامه هسته‌ای ایران صرفا برای اهداف صلح‌آمیز استفاده خواهد شد و وحدت
گروه 1+5 درباره این رویکرد ثابت خواهد ماند.
آقای ظریف پیش از ترک تهران تاکید داشت که به ژنو می‌رود برای
مذاکره نه برای اعلام موضع. شما در مذاکرات ژنو از هیات مذاکره‌کننده ایران
چنین چیزی را دریافت کردید.
مدت مدیدی است که دیدارهایی بین گروه 1+5 و ایران صورت گرفته و هرگز
گفت‌وگوهایی اینچنین فشرده، مشروح، بی‌پرده و رک و راست با هیات ایرانی
نداشته‌ایم. هیات آمریکایی همچنین گفت‌وگوهایی دوجانبه با هیات ایرانی داشت
که از گفت‌وگوهای گروه 1+5 با ایران از سال ٢٠٠٩ تاکنون بی‌سابقه بوده
است. این گفت‌وگوها هم بسیار مهم، محتوایی، فنی و مشروح بودند. همه سخت
مشغول کار بودند و هستند و سعی می‌کنند کار واقعی را انجام دهند. اما
فراموش نکنیم ما در ابتدای یک فرآیند هستیم. ما داده‌های بسیاری در ژنو
دریافت کردیم، اطلاعات و داده‌هایی به مراتب بیشتر از گذشته و البته نیاز
به دریافت اطلاعات بیشتری هم خواهیم داشت و احتمالا ایرانی‌ها هم می‌خواهند
بدانند ما چه خواهیم کرد، چگونه این رویه را به جلو می‌بریم و چه پاسخی در
دست تهیه داریم. این روند البته زمان می‌خواهد.
«پایانی بر یک بحران غیرضروری، آغاز افق‌های جدید» به عنوان طرح
پیشنهادی ایران در ژنو تا چه اندازه قابل توجه بود. آیا این طرح رضایت گروه
1+5 را جلب کرده و می‌تواند مبنای مذاکرات آینده قرار گیرد. تفاوت این طرح
با بسته‌های پیشنهادی سابق ایران در چه بود؟
این آغازی بود. اقدامات آغازین خود به خود باعث ذوق‌زدگی می‌شود، زیرا اول
کار است. معلوم است همه در تلاش هستند تا به نوعی با قضیه برخورد کنند که
منافع‌شان تامین شود. ولی به نظر می‌رسد این‌بار آنچه متفاوت بود این است
که با دولتی طرف بودیم که برای اتخاذ رویکردی معتدل توسط مردم ایران انتخاب
شده است، با نیت انجام تغییرات اقتصادی و رفع تحریم‌ها از طریق پاسخگویی
به نگرانی‌های جامعه بین‌المللی تا آینده بهتری برای همه ایرانیان تضمین
شود. وزیر خارجه جناب آقای دکتر ظریف و هیات همراهش با مذاکرات محتوایی،
مشروح و با صداقت که طی سال‌های گذشته از آن بی‌بهره بودیم، به شهر ژنو
تشریف آوردند. با این همه، همان‌طور که قبلا عرض شد، ما در مبدا یک مسیر
قرار داریم، نه مقصد. پرزیدنت اوباما در سخنرانی‌اش در سازمان ملل متحد به
سال‌های متوالی بی‌اعتمادی بین ما اشاره کرد. اما موضوع مهمی هم در میان
است و آن حصول اطمینان از این‌که ایران به شکلی معنادار و قابل تایید به
جامعه جهانی ثابت کند برنامه هسته‌ای‌اش صرفا برای اهداف صلح‌آمیز استفاده
خواهد شد و گروه 1+5 در این رویکرد اتفاق نظر دارد. البته ناگفته نماند حق
مردم ایران برای دستیابی به انرژی صرفا صلح‌آمیز هسته‌ای، مشروط بر این‌که
نگرانی‌های جامعه بین‌الملل برطرف شود، به رسمیت شناخته می‌شود.
حضور کارشناسان تحریم در هیات مذاکره‌کننده آمریکا در ژنو حاوی پیام خاصی بود؟
هدف از حضور کارشناسان امور تحریم‌ها در هیات ما در ژنو این بود که ایران
خواستار رفع تحریم‌هاست. پس ایران باید گستره تحریم‌های ما را درک کند و
همچنین ملزومات آن‌ها، طرز کار آن‌ها، مقدمات لازم برای رفع آن‌ها، کدام
تحریم‌ها به نظر ما باید فعلا باقی بمانند و چرا ما معتقدیم تحریم‌های
محوری ما باید سر جایش بمانند تا ایران کاملا به نگرانی‌های جامعه
بین‌المللی درباره برنامه هسته‌ای‌اش بپردازد.
همان‌گونه که عرض شد، هنوز هیچ توافقی حاصل نشده است و در حال حاضر گامی
برای برداشتن تحریم‌ها بر‌نمی‌داریم. ما کارهای زیادی پیش‌رو داریم قبل از
آن‌که برداشتن آن گام‌ها را آغاز کنیم می‌خواهیم ایران آنچه را که لازم
است، درک کند. ایشان افکار و ایده‌هایشان را به ما داده‌اند و ما هم افکار و
ایده‌هایمان را به آن‌ها داده‌ایم.
آنچه درباره هر نوع رفع تحریمی اهمیت دارد این است که اقدامات ما محدود و
متناسب با اقداماتی که ایران درباره برنامه هسته‌ای‌اش انجام می‌دهد، باشد.
ما به‌طور زودهنگام هیچ گامی که نظام و ساختار کلی تحریم‌هایمان را تضعیف
کند بر نخواهیم داشت.
در پایان مذاکرات ژنو اخباری منتشر شد مبنی بر این‌که رسانه‌های
اسراییلی از طریق مقامات آمریکایی حاضر در ژنو به محتوای این مذاکرات و
همچنین طرح پیشنهادی ایران به گروه 1+5 دست پیدا کرده‌اند. این اخبار تا چه
اندازه صحت دارد و آیا آمریکا براساس آنچه هیات مذاکره‌کننده
جمهوری‌اسلامی تاکید دارند خود را متعهد به محرمانه ماندن پیشنهاد ارائه
شده در ژنو می‌داند؟
هیات دولت آمریکا هیچ اطلاعاتی درباره جزییات این مذاکرات به هیچ رسانه‌ای
ارائه نداده است. همه طرف‌های این مذاکرات، از جمله طرف آمریکا، حفظ
محرمانه بودن مذاکرات را نشانه جدیت ما درباره این مذاکرات و بهترین راه
تضمین پیشرفت آن می‌دانند. اما این به آن معنی نیست که آمریکا از ادامه
مشورت با متحدان خود درباره برنامه هسته‌ای ایران صرف‌نظر می‌کند.
سنای آمریکا در آستانه مذاکرات ژنو برای حفظ فضای مثبت مذاکرات از
تصویب تحریم‌های تازه تا پس از مذاکرات ژنو خودداری کرد. آیا این امکان
وجود دارد که باز هم تصمیم‌گیری سنا در این‌باره به تاخیر بیفتد. آیا کاخ
سفید توصیه‌ای به مجلس سنا درباره عدم تصویب تحریم‌های جدید خواهد داشت؟
کنگره شریک مهمی در وضع ساختار کنونی تحریم‌ها بوده است. مثل ما، کنگره نیز
قویا بر این باور است که هر توافقی باید به طریقی معنادار و قابل تایید به
جامعه جهانی اطمینان کامل دهد که برنامه ایران صرفا برای اهداف صلح‌آمیز
استفاده خواهد شد. گروه 1+5 در این رویکرد اتفاق نظر دارد. کنگره مدام
گزارش‌های مربوطه را دریافت خواهد کرد و گفت‌وگوهایی در قوه‌مجریه و مقننه و
بین آن‌ها درباره بهترین روش پیش بردن مذاکرات و جزییات گفت‌وگوها صورت
خواهد گرفت.
