استاد روابط بين‌الملل دانشگاه شهيد بهشتي گفت: «به جهت حقوقي اگر پرونده‌ای هسته ای کشوری از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت برود، دیگر آن پرونده در مسیر برگشت‌ناپذیر به آژانس قرار گرفته است.»
به گزارش خبرنگار فرارو، تغییر سیاست ایران در مذاکرات چالش برانگیز بین المللی هسته ای همزمان با تغییر دولت و روی کار آمدن دولت اصولگرا سبب شد تا پرونده هسته ای ایران تغییر مسیر داده و به جای حرکت در به مسیر آژانس به یکباره از شورای امنیت سازمان ملل متحد سر درآورد.
ره آورد این تغییر مسیر طی دو سال اخیر دو قطعنامه بین المللی تحریمی بود که برای اولین بار نیز با اجماع بین المللی همراه شد.
با این حال همزمان با بررسی سومین قطعنامه بین المللی که پیش نویس آن توسط انگلیس تهیه شده است و گفته می شود که این بار تحریمهای آن از شدت بیشتری برخوردار است؛ مذاکره کنندگان هسته ای ایران با تغییر سیاست خود در مذاکرات، به جای پذیرفتن صریح غنی سازی اورانیوم که در حال حاضر خواست برخی کشور های غربی است پیشنهاد همکاری با آژانس را مطرح کردند تا به سوالات باقی مانده پرونده هسته ای ایران در آژانس پاسخ داده شود.
در این راستا تهران و آژانس همکاری های خوب و سازنده ای را آغاز کردند و معاونان علی لاریجانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران و محمد البرادعی مدیر کل آزانش بین المللی انرژی اتمی طی دو ماه گذشته سه دور مذاکره را پشت سر گذاشتند که نتیجه آن تدوین مدالیته یا چارچوب نحوه پاسخگوی ایران به سوالات باقی مانده بود.
علاوه بر این در حین این مذاکرات تهران امتیاز های دیگری از قبیل کاهش سرعت نصب سانتریفیوژها و بالطبع غنی سازی که مدیر کل آژانس بر اساس گزارشات بازرسان آژانس بر آن صحه گذاشت، باز کردن دوباره درهای راکتور آب سنگین اراک به روی بازرسان که مطابق قوانین پادمان الزامی به این کار نداشت و پذیرفتن هیات فنی آژانس برای مذاکره با هدف نظم بخشیدن به بازرسی ها از نیروگاه نطنز ، را داد تا پرونده هسته ای را بن بستی که در آن قرار دارد کند.
توافقات اخیر ایران با آژانس با استراتژی وین محوری به جای نیویورک محوری سبب شده که برخی آن تلاش برای بازگرداندن پرونده هسته ای ایران به مسیر واقعی به آژانس تعبیر کنند.
این در حالی است که علي ضيايي بيگدلي استاد روابط بين‌الملل دانشگاه شهيد بهشتي معتقد است: «به جهت حقوقي اگر پرونده‌ای هسته ای کشوری از آژانس بین المللی انرژی اتمی به شورای امنیت برود، دیگر آن پرونده در مسیر برگشت‌ناپذیر به آژانس قرار گرفته است.»
بيگدلي با بیان این مطلب در گفتگو با «فرارو» افزود: «آژانس يك نهاد تصميم‌گيري نيست بلكه يك نهاد كارشناسي است بر همين اساس با وجود همكاري‌هاي تهران و توافقات صورت گرفته اخیر نمي‌تواند براي خروج پرونده هسته‌اي ايران از شوراي امنيت تصميم‌گيري داشته باشد.»
بیگدلی تاكید می‌كند كه اگر پرونده‌ای هم قرار باشد به آژانس بازگردد نه برای حضوری طولانی است بلكه صرفا این بازگشت برای تكمیل مستندات و مندرجات است.
در شرایطی پرونده ایران از آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی به شورای امنیت منتقل شد كه در این انتقال نیز دو قطعنامه علیه ایران صادر شد به عقیده ضیایی‌بیگدلی پرونده هسته‌ای دوران گذار را طی كرده و به مرحله برگشت‌ناپذیر رسیده است. شورای امنیت نیز در حال حاضر منتظر گزارش البرادعی در ماه سپتامبر( شهریور) است كه احتمالا آخرین گزارش درباره پرونده هسته‌ای ایران است تا براساس آن به تعریف رویكرد خود در قبال ایران بپردازد.
ضیایی بیگدلی ادامه می‌دهد: «در طولانی شدن زمان صدور قطعنامه سوم علیه ایران بیش از آن‌كه همكاری‌ها مثمرثمر باشد درخواست‌های اتحادیه اروپا موثر بود تا با جلوگیری از قطعنامه سوم از تبدیل فضای مناقشه برانگیز فعلی به فضای جنگی جلوگیری كند.»
به عقیده وی اتحادیه اروپا به لحاظ اصولی و پنهانی در مناقشه پرونده هسته‌ای تمایلات بیشتری نسبت به ایران دارد و دلیل آن هم این است كه فضای فعلی با توجه به تهدیدات مقامات آمریكایی به فضای بحرانی تبدیل نشود.
این تحلیل‌گر روابط بین‌الملل تاكید می‌كند كه اتحادیه اروپا به دلیل آن‌كه در ایران سرمایه‌گذاری‌های مناسب و منافع فراوان دارد و همچنین به دلیل آن‌كه اگر فضا بحرانی شود ممكن است آمریكا به آرزوی خود كه همان جامه عمل پوشاندن به خاورمیانه بزرگ است، اقدام کند؛ مانع از فعالیت‌های آمریكا برای صدور قطعنامه علیه ایران خواهد شد.
این تحلیل‌گر روابط بین‌الملل در تحلیل خود از شرایط پیش آمده می‌گوید: «مجموعا ما از الگوها و استانداردهای دیپلماسی استفاده نكردیم و برای آنکه بخواهیم پرستیژ خود را در داخل حفظ کنیم هنوز هم بر همان الگوها و استانداردهای غلط تاكید می‌كنیم.»
وی تاكید می‌كند: «ما باید دیپلماسی خود را تغییر دهیم و همان‌طور كه برخی كشورهای غربی بر آن تاكید می‌كنند فعالیت‌های خود را در شرایط فعلی ثابت نگه‌داریم.»
لازم به ذکر است که هفته گذشته نیز یک مقام آگاه در وزارت امور خارجه ایران در گفتگو با «فرارو» تاکید کرد که پرونده هسته ای ایران در مسیر برگشت ناپذیر به آژانس قرار گرفته و همکاری های اخیر تنها در راستای به تعلیق در آوردن پرونده هسته ای ایران در شورای امنیت سازمان ملل متحد است.
