اگر اوباما به دنبال قمار در خاورمیانه است، بهتر است روی ایران قمار کند!

فرارو- فارن پالسی طی گزارشی در خصوص رویکرد آمریکا در قبال ایران با تاکید بر اینکه «اگر اوباما به دنبال قمار در خاورمیانه است، بهتر است روی ایران قمار کند»، به این مسئله می پردازد که چرا اوباما نباید فرصت توافق هسته ای با رئیس جمهور ایران را از دست بدهد.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از فارن پالسی، همه خبرها بد هستند؛ مصری ها کودتا می کنند با یک اسم دیگر، مخالفان سوری سلاح های خود را به روی یکدیگر می گشایند و بی نظمی در لیبی ادامه دارد. آیا این روزها هیچ خبر خوبی در خاورمیانه به چشم می خورد؟ باکمال تعجب، بله: حسن روحانی چهارم آگوست به عنوان رئیس جمهور ایران سوگند خواهد خورد. می دانم که روحانی از نزدیکان دین سالارانی است که امور را به دست دارند اما این همه آنچه روحانی است را بیان نمی کند. رئیس جمهور آتی ایران شخصیتی عملگرا با خوی اعتدالگرایی است که در نشست هفته گذشته خود با جمع کثیری از روحانیون به آنها گوشزد کرد که «حضور دولت در زندگی اجتماعی و خصوصی مردم باید کاهش یابد.» و از یاد نبریم که روحانی در دوره ای مذاکره کننده ارشد هسته ای بود که ایران در سال 2004 با تعلیق موقت برنامه غنی سازی در ازای دریافت مزایای اقتصادی نه چندان زیادی موافقت کرد. ورود روحانی به عرصه قدرت می تواند برای ایران و همینطور برای غرب خوب باشد.

ایران البته یک هدیه ویژه برای به ناامیدی کشاندن انتظارات دارد. در واقع، نغمه شاخص کتاب «جنگ گرگ و میش» که دیوید کریس در مورد روابط ایران- آمریکا از وقوع انقلاب تاکنون به رشته تحریر درآورده، شگفت زدگی واشنگتن پس از هربار دوری ایران از کسب منافع منطقی خود است. بنابراین بیایید نخست هشدارها و اخطارها را فهرست کنیم.

همانطور که مطبوعات ایران نیز اشاره می کنند، روحانی یکی از اعضای قدیمی بنیانگذاری جمهوری اسلامی است، نه یک اصلاح طلب، و یک فکر کمتر تندرو. و در مسائلی که برای آمریکا مهم است- در راس همه آنها برنامه هسته ای- این حاکمیت است که تصمیمات نهایی را اتخاذ می کند. برای مثال در سال 1997 زمانیکه محمد خاتمی اصلاح طلبی که به طور عمومی تسخیر سفارت آمریکا را مورد نکوهش قرار داده بود، به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، دولت کلینتون رایزنی های استادانه ای را آغاز کرد، از جمله پیام مخفیانه ای که به واسطه ها ارسال شد مبنی بر ارائه پیشنهاد بهبود روابط و همچنین سخنرانی مادلین آلبرایت، وزیر امور خارجه آمریکا که به دلیل حمایت گذشته کشورش از شاه ایران، عذرخواهی کرد. نتیجه؟ مقامات ایرانی اعلام کردند که «اعتراف به جنایات آمریکا به هیچ درد مردم ایران نمی خورد.» و روابط بدتر شد.

بنابراین چرا حالا باید متفاوت باشد؟ نخست، دقیقاً به این دلیل که روحانی برخلاف خاتمی از حلقه داخلی و یک عضو سازمانی است. وی خطوط قرمز را می شناسد و آمادگی خود برای جابجایی اندک آنها را نشان داده است. پاتریک کلاوسون، معاون تحقيقات موسسه واشنگتن در امور خاور نزديك با خواندن کتاب 860 صفحه ای «امنیت ملی و نظام اقتصادی ایران» به قلم روحانی که به زبان فارسی است، خدمت فوق العاده ای به جهان کرده است. کلاوسون به این واقعیت قابل توجه اشاره می کند که با وجود آنکه مقامات عالی رتبه ایران مخالف این توافق هستند، روحانی با افزایش تلاش ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی، دور نگه داشتن این مسئله از شورای امنیت سازمان ملل، اجازه دادن به تکنسین های هسته ای برای ادامه به روزرسانی تسهیلات، به این توافق اعتبار می دهد. کلاوسون این نکته را مطرح می کند که ایران امروز می تواند به یک توافق برسد اگر- یک اگر بزرگ- آماده اتخاذ رویکردی مشابه باشد.

واقعاً اینطور است؟  این واقعیت که حاکمیت ایران به روحانی اجازه حضور و پیروزی در انتخابات را داده می تواند بدین معنا باشد که مقامات عالی رتبه جمهوری اسلامی دریافته اند که باید اقتصادی را که مورد هجوم تورم و بیکاری قرار گرفته را بهبود بخشند. و این مشکلات تنها در صورتی حل می شوند که ایران بتواند غرب را متقاعد به برداشتن تحریم ها کند. سوزان مالونی، کارشناس مسائل ایران در بروکینگز بحران داخلی امروز ایران را با سال 1988 مقایسه می کند که علی اکبر هاشمی رفسنجانی عملگرا به عنوان رئیس جمهور برگزیده شد تا به جنگ ایران و عراق خاتمه دهد.

ضمن اینکه برخی کارشناسان معتقدند مقامات عالی رتبه ایران مخالفت با آمریکا و رد موجودیت اسرائیل را اجزایی غیرقابل تفکیک از نظام عقیدتی انقلاب ایران و آخرین ستون‌های نمادین جمهوری اسلامی می‌دانند. بنابراین هرگونه پیشنهاد جدیدی از سوی واشنگتن برای برون رفت از این بن بست، یک قمار خواهد بود، همانطور که برای روحانی نیز اینچنین است. باراک اوباما، رئیس جمهور آمریکا به طور آشکار به دنبال رفع خطر احتمالی در مورد ایران بوده، به خصوص با وجود اجماع دو حزبی در مورد سیاست مواجهه با ایران.

آیا اوباما آماده چنین قماری است، حتی با وجود اعتراضات از سوی دست راستی ها و لابی صهیونیست؟ به نظر می رسد خیر. یکی از مقامات ارشد دولت آمریکا گفت: «درست است که با انتخاب شدن روحانی، ما در جایگاهی کاملاً جدید قرار گرفته ایم اما این ایران است که باید پاسخی دقیق به پیشنهاد فعلی بدهد.» هر دو طرف منتظر هستند که طرف مقابل گام بعدی را بردارد. غرب در انتظار اقدام از سوی ایران است؛ بنابراین اگر مذاکرات بار دیگر از سرگرفته شد، راه به جایی نمی برد اما دستکم غرب می تواند به سرزنش ایران ادامه دهد.

و این می تواند بهترین پیروزی باشد. سقوط رژیم مرسی در مصر یا فاجعه انسانی که در سوریه جریان دارد، هر اندازه هم که برای مردم منطقه فاجعه بار باشند، امنیت ملی آمریکا را تهدید نمی کنند. اما در شرایطی که غنی سازی اورانیوم در ایران ادامه یابد و این کشور به خط قرمز اسرائیل و آمریکا نزدیکتر شود، اوباما با تنها گزینه باقی مانده خود یعنی حمله به تاسیسات هسته ای ایران روبرو خواهد شد. با بروز چنین امکان خطرناکی، کافی نیست که بگوییم یک طرف از جایگاه مذاکره ای قابل دفاعی برخوردار است.

ایران از یک جهت دیگر نیز با دیگر بحران های خاورمیانه فرق می کند. واشنگتن دریافته است که دستش در آرام کردن درگیری های بهار عربی تا چه اندازه بسته است. شاید مقامات ایرانی مطمئن باشند که سیاست گذاران آمریکا در مورد ایران نیز به همین نتیجه رسیده اند اما تصمیمی که آمریکا می گیرد می تواند تاثیر بسیاری بر مذاکرات و همچنین بر مسئله جنگ یا صلح با ایران داشته باشد. اوباما فرصت جدیدی دارد که دریابد ایران تا کجا پیش خواهد رفت-- یا به حسن روحانی کمک کند که چنین ارزیابی داشته باشد. درست است که ممکن است وقت باارزشی هزینه انجام چنین ارزیابی شود اما هزنیه عدم انجام آن بسیار بالاتر خواهد بود.