ارگان سیاست خارجی آمریکا: الجزیره و العربیه بی‌اعتبار شده‌اند

فرارو- در شرایطی که جنگ داخلی در سوریه میان وفاداران رژیم اسد و تعداد بالای مخالفان در جریان است، جنگی دیگر در جهان رسانه در حال شکل گیری است. العربیه و الجزیره، دو شبکه تلویزیونی مستقر در حاشیه خلیج فارس که شبکه های عربی زبان خبری هستند، در جریان مقابله با رژیم سوریه حال به جایی رسیده اند که اخبار را تقریباً به بدی مخالفان خود تحریف می کنند.

به گزارش سرویس بین الملل فرارو به نقل از فارن پالسی، این دو غول رسانه ای در تلاش برای حمایت از دلایل مخالفت های شورشیان در سوریه، از استانداردهای روزنامه نگاری تنزل کرده اند، اصول ابتدایی بررسی حقایق را رها کرده و در گزارش نویسی، افراد ناشناس و تصاویر ویدئویی تایید نشده را جایگزین ارائه گزارشی موثق کرده اند.

الجزیره و العربیه به ترتیب از سوی اعضای خاندان سلطنتی قطر و عربستان راه اندازی شدند و نوع پوشش خبری اتفاقات سوریه از سوی این دو رسانه بازتاب کاملی از مواضع سیاسی حامیان آنها است. این دو ایستگاه با حجم مالی هنگفتی پشتیبانی می شوند: بر اساس گزارش شرکت تحقیقاتی ایپسوس، الجزیره با کمک مالی 150 میلیون دلاری امیر قطر در سال 1996 راه اندازی شد و هزینه سالانه کانال های چندگانه این شبکه تا سال 2010 به 650 میلیون دلار رسیده است. در مورد العربیه نیز همین روال طی شده است؛ این شبکه در سال 2003 با سرمایه اولیه 300 میلیون دلار از سوی سرمایه گذارانی از لبنان و خلیج فارس به سرپرسی ولید الابراهیم، تاجر سعودی و برادر زن ملک فهد، پادشاه سابق عربستان راه اندازی شد.

رقم دقیق بودجه عملیاتی سالیانه این دو شبکه مشخص نیست اما احتمالاً این رقم به صدها میلیون دلار می رسید. شبکه تلویزیونی خاورمیانه آمریکا – الحورا- که شبکه ای بسیار کوچکتر از این دو شبکه است برای تداوم فعالیت هایش سالانه حدود 90 میلیون دلار خرج دارد.

پوشش خبری ناآرامی های سوریه باعث ته کشیدن منابع مالی این دو شبکه شده است. تعداد تبلیغات آنها در ساعات پربیننده کاهش یافته و یا همگی لغو شده اند و به همین علت درآمد این دو شبکه رو به کاهش است. الجزیره و العربیه به جای پخش گزارش های دقیق و موثق، به خبرپراکنی هایی روی آورده اند که منحصراً بر «شواهد عینی» خبرنگاران شهروند و فیلم های رسانه ای که به آسانی در یوتیوپ پیدا می شود، تیکه دارند. پوشش خبری مسائل سوریه از سوی این دو شبکه برای بینندگان غیرعرب زبان شبیه به گزارش های «آی- ریپورت» شبکه سی ان ان (برنامه نیم ساعته تعاملی از خبرنگاری شهروندی که به صورت ماهانه پخش می شود) است با این تفاوت که چندین ساعت و به طور روزانه پخش می شود. چندان غیرمعمول نیست که وقتی این دو شبکه را تماشا می کنید، 20 دقیقه اول خبرپراکنی ها متشکل از فعالان سوری- برخی با پس زمینه های سایه دار و مشکوک- است که چه در داخل یا خارج سوریه مستقر باشند ، گزارش های خود در مورد وقایعی که صدها و هزاران مایل دور از آنها رخ داده را از طریق اسکایپ ارائه می دهند.

زمانیکه العربیه و الجزیره به طور مستقیم در مورد امور سوریه اظهار نظر می کنند، سعی دارند بر معایب و اشتباهات شورشیان سرپوش بگذارند و بر اختلافات مذهبی تاکید کنند. شاید بدترین عملکرد این دو شبکه در پوشش ناآرامی های سوریه زمانی بود که آنها تریبونی را در اختیار عدنان الارور، یک روحانی سنی افراطی قرار دادند. این روحانی پیش از این گفته بود سنی های سوریه باید اقلیت علوی این کشور را به دلیل آنکه از طرفداران بشار اسد، رئیس جمهوری این کشور هستند «قیمه قیمه کرده و در چرخ گوشت بریزند و خوراک سگ ها کنند.» در حالیکه العربیه «این شیخ» را نماد انقلاب معرفی کرده بود، الجزیره وی را «بزرگترین فعال مبارزه مسالمت آمیز علیه رژیم سوریه» خوانده بود.

این ایستگاه های عرب زبان بدترین عملکرد را در زمان هایی داشته اند که مسائل سیاسی که پوشش می دهند به اوج می رسند. اوایل ماه جولای مناف طلاس، یکی از نزدیکان خانواده اسد و پسر وزیر دفاع سابق سوریه به فرانسه گریخت. وی چندین هفته بعد به بهانه حج عمره به عربستان رفته و در آنجا از طریق رسانه سعودی سکوت خود را شکست و خود را عنوان چهره ای متحد با رهبر مخالفان در تبعید سوریه خواند. تنها در خواب و خیال ممکن است که سوری ها به یکی از عوامل سابق رژیم اجازه دهند جانشین اسد شود.

اما به نظر می رسد این جریان همان سناریویی است که الجزیره و العربیه نه تنها آن را بسیار جدی گرفته اند، بلکه شاید از آن حمایت هم می کنند. هر دو شبکه در ابتدا فرار طلاس را به طور گسترده پوشش دادند اما پس از آنکه وی اظهارات خود را از طریق رسانه های سعودی- از جمله العربیه و روزانه الشرق الاوسط- منتشر کرد، الجزیره از پوشش خبری وی اجتناب کرد. العربیه فرار و جدایی طلاس از رژیم –که در زمان ترک سوریه هیچ قدرتی نداشت- را «ضربه ای شدید» به قدرت نظامی سوریه توصیف کرد. این شبکه همچنین به بازگویی اینکه چطور چندین تن از اعضای خانواده طلاس با رژیم اسد مخالفت ورزیده اند، پرداخت اما هیچ اشاره ای به عموی وی طلال طلاس که همچنان به عنوان معاون وزیر دفاع سوریه خدمت می کند، نکرد.

مطمئناً ارسال گزارش از داخل سوریه خطرناک است. در واقع براساس گزارش کمیته حمایت از روزنامه نگاران، این کشور یکی از خطرناک ترین نقاط جهان برای خبرنگاران است.

اما این دو شبکه از مساله چالش های واقعی که خبرنگاران برای ارسال خبر از داخل سوریه با آنها روبرو هستند به عنوان بهانه ای برای اجتناب از گزارش اخباری که روایت ترجیحی آنها را به چالش می کشد، استفاده می کنند. برای مثال، در رسانه های دیگر مقالاتی منتشر شد که اعتبار «نظارت سوری برای حقوق بشر» متعلق  به مخالفان را زیر سوال برد، اما الجزیره و العربیه حتی اشاره ای هم به این خبر نکرده اند.

روزنامه های سراسر جهان همچنین بر روی حضور گروه های تروریستی از جمله القاعده در میان مخالفان اسد تمرکز کرده اند اما حتی امکان وجود چنین گروه هایی در شبکه های اصلی عربی دیده نمی شود.

هر دو شبکه همچنین از دوگانگی رنج می برند که مشابه دوگانگی «یاسر عرفات»، رهبر سابق فلسطین است که پیام های خود را متناسب با مخاطب خود بیان می کرد. البته لفاظی های این شبکه ها بسته به زبانی که اخبار منتشر می شود نیز متفاوت است. برای مثال شبکه انگلیسی زبان الجزیره و وب سایت انگلیسی زبان العربیه به مسئله تروریست های القاعده در سوریه پرداخته اند، در صورتی که ای مسئله در رسانه های عربی زبان این دو شبکه اصلاً مطرح نشده است.

الجزیره و العربیه در مصالحه بر سر استاندارهای روزنامه نگاری در مورد سوریه تنها نیستند. رسانه های غربی از جمله گاردین فریب نویسنده ای را خوردند که ادعا می کرد دختری همجنس باز است اما پس از مدتی آشکار شد که او مردی آمریکایی است که در اسکاتلند زندگی می کند.

الجزیره در این قضایا، بیشترین ضرر را کرده است. ده ها میلیون بیننده عرب زبان در اوج  قیام های عربی این شبکه را دنبال می کردند اما الجزیره امروز  تنها به سایه ای از آنچه در سابق بوده، تبدیل شده است. سرنوشت سوریه مستقیما بر آینده سیاسی دولت های سعودی و قطر تاثیر دارد. آنها به دلایل شخصی و استراتژیک به دنبال سقوط هستند. پایان دوره اسد ماجرایی به شدت مهم است و نباید به دست رسانه هایی بیافتد که به دنبال پیشبرد منافع محدود خود هستند.